پس از فتح قلعه پرتغالی‌ها توسط شهرداری بندر کنگ صورت گرفت
رکاب‌زنی روی تاریخ یک شهر
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
چندی پیش شهرداری بندر کنگ (Kong) یکی از شهرهای تابعه شهرستان بندر لنگه، اقدام به کلنگ‌زنی پارک بانوان روی بخشی از محوطه تاریخی و ارزشمند این منطقه کرد. طبق گفته شهردار بندر کنگ به «ایران» این اقدام مطابق مصوبات شورا و شهرداری انجام شده است و هیچ مشکلی در این ارتباط وجود ندارد. آسیه آذری حتی میگوید:«چند ماه پیش معاون وزیر میراث فرهنگی نیز از منطقه بازدید کرده و قول تأمین اعتبار 500 میلیون تومانی را برای افتتاح پارک بانوان به شهرداری داده است.» احداث پارک بانوان روی زمینی که بخشی از محوطه تاریخی قلعه پرتغالی‌ها به شمار می‌رود در حالی از سوی شهرداری این منطقه و بدون هماهنگی با اداره کل‌میراث فرهنگی استان هرمزگان کلید خورده است که مشاور مطالعات و طرح احیا و بازآفرینی بندر تاریخی کنگ در گفت‌و‌گو با «ایران» تأکید می‌کند هرگونه ساختوساز در بافت تاریخی کنگ ممنوع است، مگر سازه‌های سبک. جالب اینجا است که شهردار این بافت تاریخی اعلام کرده است در این پارک ساخت‌و‌سازی انجام نمی‌شود و تنها قرار است سطح زمین مخلوط‌‌ریزی شده و برای دوچرخه‌سورای و پیاده‌روی بانوان آماده شود، اما مگر می‌توان پارکی احداث کرد و در آن ساخت‌و‌سازی انجام نداد؟ آیا این پارک نیاز به سرویس بهداشتی یا آبخوری ندارد؟ مگر قرار نیست لوله‌کشی آب انجام شود؟ و ده‌ها سؤال بی‌جواب دیگر... هر چه هست حالا با کلنگ‌زنی پارک بانوان در بافت تاریخی بندر کنگ، داد فعالان میراث فرهنگی و مردم بومی بلندتر شده است و خواهان پیگیری این موضوع از سوی «ایران» شده‌اند.
فتح قلعه پرتغالی‌ها توسط شهرداری
«م.ن» یکی از بومی‌های کنگ به «ایران» میگوید:«این بندر یکی از بنادر تاریخی و تجاری استان هرمزگان بوده است و اتفاقاً یکی از قدیمی‌ترین بنادر ایران محسوب می‌شود. مشکل اینجا است زمینی که قرار است پارک بانوان در آن احداث شود، بخشی از محوطه تاریخی قلعه پرتغالی‌‌های بندر کنگ به شمار می‌رود که شهرداری وقت آن دوره آن را از شخصی خریداری کرده و دور آن را دیواری بلوکی کشیده است تا از تخریب مصون بماند. قرار بوده بعدها این منطقه توسط باستان‌شناسان کاوش و به سایت موزه تبدیل شود، اما حالا شهرداری وقت ماسه و مخلوط را داخل پارک ریخته و قرار است آن را بزودی افتتاح کند.» تماس‌های مکرر مردم بومی این منطقه با «ایران» همچنان ادامه دارد. اغلب آنها نگرانند؛ نگران آینده بافت تاریخی زمینی که قرار است در آن پارک بانوان افتتاح شود. عکس‌ها و فیلم‌های ارسال شده به «ایران» از دلنگرانی گسترده مردم بومی و فعالان میراث فرهنگی به ارزش و جایگاه یکی از قدیمی‌ترین بنادر تاریخی ایران‌زمین حکایت دارد.
ممنوعیت ساختوساز
شیوا آراسته، مشاور مطالعات و طرح احیا و بازآفرینی بافت تاریخی کنگ، در همین ارتباط به «ایران» میگوید:«محدوده 20 هکتاری شامل هسته چهارم و بخشی از هسته اول کنگ قدیم می‌شود که در مجاورت بافت تاریخی قرار گرفته است و بقایای آثار ارزشمندی مانند مسجد دو طبقه دوران سلجوقی و آب‌انبارهای تاریخی در آن وجود دارد. برای این محدوده طرح «پارک موزه آب خاورمیانه» را پیشنهاد دادیم و کارفرما (شهرداری کنگ) مراحل مقدماتی اجرای این طرح را در زمان شهردار قبلی پیش برد. قرار بود در این طرح روش‌های سنتی مدیریت آب در حاشیه جنوبی ایران احیا و آموزش داده شود. بافت تاریخی کنگ با وسعت 195 هکتار دربرگیرنده این محدوده نیز است و هرگونه ساختوساز و احداث بنا در این محدوده ممنوع است مگر سازه‌های سبک.
تخریب سایت تاریخی
آراسته که از سال 1395 طرح احیا و بازآفرینی بندر کنگ را به همراه یک تیم تخصصی آغاز کرده و طی 6 سال پروژه‌ها و طرح‌های متعددی را برای حفظ هویت این بندر طراحی و ارائه کرده است، میگوید:«احداث پارک بانوان روی این سایت تاریخی بی‌آنکه هیچ‌گونه ساخت‌و‌سازی در آن انجام شود با واقعیات موجود همخوانی ندارد، زیرا بحث احداث بنا تنها یک بنای ساختمانی نیست، چراکه لازمه احداث پارک بانوان حصارکشی و ساخت دیواری بلند به منظور رفاه حال بانوان است. آیا با این حصارکشی‌ها منظر بافت تاریخی و مسجد آسیب نمی‌بیند؟ آیا می‌توان پارکی احداث کرد که در آن هیچ مستحدثاتی وجود نداشته باشد؟ آیا در این پارک قرار نیست سرویس بهداشتی و آبخوری احداث شود؟ آیا نیازی به لوله‌کشی آب و تأسیسات دفع فاضلاب نیست؟ حالا تصور کنید در این شرایط، مبلمان ناهمگون و وسایل بازی هم به پارک افزوده شود و به تبع آن یک اغتشاش بصری دیگری در این منظر تاریخی به وجود آید. هر چه هست احداث پارک بانوان روی سایت تاریخی این بندر کاملاً اشتباه بوده و باید هر چه سریع‌تر در آن تجدید نظر شود. این در حالی است که متأسفانه سال‌ها پیش نیز در نزدیکی این محدوده پارکی ساخته شده که روی بقایای قلعه پرتغالی‌ها قرار گرفته است.»
ساختوساز انجام نمی‌شود
اما آسیه آذری، شهردار بافت تاریخی کنگ نظر دیگری دارد. او با تکذیب هرگونه ساختوساز در پارک بانوان به «ایران» میگوید:«دیوارکشی‌های پارک پیش‌تر انجام شده و ما تنها مخلوط‌‌ریزی داخل را انجام داده‌ایم.» با این حساب میراث فرهنگی موافق این طرح است؟ او میگوید:«اگر مخالف بودند، بودجه‌ای برای آن اختصاص نمی‌دادند.» اما چرا تصمیم به احداث پارک بانوان روی سایت تاریخی گرفتید؟ شهردار بندر کنگ میگوید:«با توجه به اتفاقات اخیر و تردد برخی از زنان و دختران در منطقه با دوچرخه و موتور تصمیم گرفتیم این پارک را افتتاح و با قرار دادن وسایل بازی در آن، شرایط را برای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری بانوان مهیا کرده و این پارک حصارکشی شده را افتتاح کنیم.» افتتاح پارک روی سایت تاریخی؟ مگر اینجا سایت اکتشافی نیست؟ او میگوید:«اینجا زمین اکتشافی نیست و یک زمین خالی است. بعد هم قرار است داخل آن هیچ ساخت‌و‌سازی انجام نشود.»
شهرداری مالک تاریخ است
حتی قرار نیست لوله‌کشی آب انجام داده یا سرویس بهداشتی بسازید؟ شهردار بافت تاریخی کنگ پاسخ می‌دهد:«ما باید این پارک را تا هفته دولت تکمیل کرده و افتتاح کنیم. بنابراین وقت ساختوساز نداریم. قرار است یک آب‌سردکن و 2 کانکس سرویس بهداشتی در آن قرار داده و آن را افتتاح کنیم.»
آیا سرویس بهداشتی نیاز به آب ندارد؟ لوله‌کشی نباید انجام شود؟ او سکوت کرده و سپس میگوید:«این ملک تحت تملک شهرداری قرار دارد. اگر میراث فرهنگی مخالف است، می‌تواند این زمین را از شهرداری خریداری کرده و زمین معوضی را کنار ساحل به شهرداری واگذار کند.»
این در حالی است که محمد محسنی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان در گفت‌و‌گو با «ایران» تأکید می‌کند شهرداری کنگ اقدام به احداث و تعریض معبر و همچنین ایجاد پارک بانوان در بافت تاریخی کنگ نموده که بدون استعلام و هماهنگی با این اداره کل بوده و مکاتبات برای توقف این فعالیت‌ها از سوی اداره کل انجام شده است. طبق گفته این مقام مسئول، شهرداری بندر کنگ همچنین دفتر بافت تاریخی این شهر تاریخی را تعطیل کرده است که طبق قانون مصوب مجلس شورای اسلامی، شهرداری‌های دارای بافت تاریخی باید نسبت به تأسیس دفتر بافت و استخدام نیروی متخصص برای حفاظت از بافت تاریخی اقدام کنند.
بــــرش
برخورد متفاوت دو شهردار با
بافت تاریخی
تا پیش از آنکه آسیه آذری مسئولیت شهرداری بندر کنگ را به عهده بگیرد، ایوب زارعی، مدیر پایگاه میراث ملی بافت تاریخی بندر لافت، مسئولیت شهرداری بندر کنگ را به عهده داشت. او زمینی که حالا می‌خواهد پارک بانوان شود را با هدف حفظ بافت تاریخی از مالک خصوصی خرید. بافت تاریخی بندر کنگ نیز در زمان او مرمت شد. نتیجه مرمت به معرفی بیشتر بافت در میان گردشگران منجر شد.