زهرا کشوری
دبیرگروه زیست‌بوم

علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از صدور ویزای فرودگاهی برای گردشگران روس خبر داد. این تصمیم به دنبال امضای تفاهمنامه بین معاون گردشگری با دیمیتری باخروکف، معاون وزیر توسعه اقتصادی فدراسیون روسیه در حاشیه چهاردهمین‌ اجلاس اقتصادی روسیه - جهان اسلام در کازان روسیه با هدف تبادل گردشگر بین دو کشور گرفته شد. باخروکف هم از صدور ویزای الکترونیکی برای ایرانیان از تیرماه سال‌جاری خبر داد. فعالان گردشگری در گفت‌وگو با «ایران» شرایط حال حاضر را بهترین فرصت برای جذب گردشگران روس می‌دانند.

سفر‌های بدون ویزا
شالبافیان، معاون گردشگری ایران اعتقاد دارد روسیه می‌تواند به یکی از بازارهای اولویت‌دار گردشگری ایران تبدیل شود و در این مراسم می‌گوید: «قبل از همه‌گیری، ظرفیت گردشگری روسیه بیش از ۱۰ میلیون نفر بود که حدود ۱۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود و از امروز گردشگران روسی که به ایران سفر می‌کنند می‌توانند در فرودگاه ویزا دریافت کنند. مسافران گروهی نیازی به ویزا ندارند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاران روسی به سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری ایران علاقه نشان داده‌اند. این موضوع در یک نشست ویژه در ماه نوامبر مورد بحث قرار خواهد گرفت.»
 دیمیتری باخروکف، معاون وزیر توسعه اقتصادی فدراسیون روسیه نیز می‌گوید: انتظار داریم در تابستان امسال سفرهای بدون ویزا برای گردشگران از ایران به روسیه راه‌اندازی شود. علاوه بر این، از تیرماه شهروندان ایرانی نیز می‌توانند برای سفر به فدراسیون روسیه مراجعه و ویزای الکترونیکی دریافت کنند.
یک فرصت برای جذب گردشگر
سید محمدعلی اشرف واقفی، نایب رئیس هیأت مدیره جامعه تورگردانان ایران در گفت‌وگو با «ایران» شرایط حال حاضر روسیه و روابط این کشور با کشورهای غربی را یک فرصت برای جذب گردشگران این کشور توسط ایران می‌داند و می‌گوید: «الان روس‌ها با توجه به شرایط سیاسی خود کمتر به کشورهای غربی سفر می‌کنند چون این کشورها مثل سابق از گردشگران روسیه استقبال نمی‌کنند. بنابراین با توجه به رابطه ما با روسیه باید از این فرصت برای جذب گردشگران این کشور استفاده کنیم.»
او از افزایش ورود گردشگران روس پس از شروع جنگ اوکراین به ایران خبر می‌دهد اما اعتقاد دارد که ایران می‌تواند گردشگران بیشتری از این همسایه شمالی جذب کند.
او لزوم جذب گردشگر بیشتر را معرفی جاذبه‌های ایران در روسیه می‌داند اما اعتقاد دارد از آنجایی که ایران به لحاظ قوانین، مقررات و شرع قادر به تأمین برخی از نیازهای غذایی، خوراکی و نوشیدنی بخش عمده‌ای از گردشگران روس نیست، نمی‌توان انتظار داشت که هر گردشگر روس، ایران را انتخاب کند. با این وجود او اعتقاد دارد که سرمایه‌گذاری دولت در بخش تبلیغات بتواند آمار ورود گردشگران روس به ایران را افزایش دهد.

فرصتی دوباره
زمانی که روابط بین ترکیه و روسیه تیره شد، هر دو کشور سعی کردند تا گردشگران ایرانی را جذب کنند. آن زمان هم دوباره بحث لغو ویزای گروهی بین ایران و روسیه درگرفت. بسیاری از فعالان صنعت گردشگری نیز معتقد بودند این شرایط به نفع گردشگری ایران است و می‌تواند از هر دو کشور گردشگر جذب کند اما آن اتفاقی که منتظرش بودند، نیفتاد. واقفی اعتقاد دارد گردشگرانی که از روسیه به ترکیه می‌رفتند مسافر آنتالیا بودند و شرایط برای جایگزینی ایران به جای ترکیه وجود نداشت اما الان می‌توان روی بخشی از گردشگران روسیه حساب کرد.

افزایش گردشگران روس
حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران نیز در گفت‌وگو با «ایران» شرایط موجود روسیه و روابط این کشور با کشورهای اروپایی به دنبال جنگ اوکراین را یک فرصت برای جذب گردشگری می‌داند و می‌گوید: «‌گردشگران روسیه رتبه اول را در ورود به ترکیه دارند. گردشگران ایران در رتبه سوم و چهارم ورود به ترکیه هستند.»
او از افزایش گرایش گردشگران روس به ایران خبر می‌دهد و می‌گوید: «گردشگران روسیه به ایران علاقه‌مند شده‌اند و ما باید بستر لازم را برای جذب آنها فراهم کنیم تا بتوانیم از قبل ورود آنها منفعت کسب کنیم.»

5  درصد از گردشگران چین
رفیعی بحث را به گردشگران چینی می‌کشاند و می‌گوید: «چین در سال 170 تا 180 میلیون گردشگر خروجی دارد. طبق توافقی که با ایران انجام داده است قرار است 5 درصد از این گردشگران به ایران بیایند. چون گردشگران چینی از طریق دولت به سفر می‌روند.»
او اعتقاد دارد ایران با توجه به زیرساخت‌های گردشگری می‌تواند تا دو میلیون گردشگر چینی در سال را جذب کند نه 5 درصد. از سوی دیگر می‌گوید: «برنامه‌ریزی می‌تواند به سمتی برود که بین 500 هزار تا یک میلیون نفر هم از روسیه جذب شود.»
او می‌گوید: «علی‌رغم مشکلاتی که وجود دارد و سیاستی که کشورهای بلوک غرب در حذف مسیر سفر به ایران دارند، می‌توان از بلوک شرق گردشگر جذب کرد.»
او اعتقاد دارد که ایران باید سریع ویزا را برای گردشگران روسیه لغو کند و می‌گوید: «هرچه شرایط آسان‌تر گرفته شود گردشگران بیشتری جذب خواهیم کرد.»
او بر تلاش توراپراتورها برای جذب گردشگران روس و چینی تأکید می‌کند و اعتقاد دارد روی بشاش و گشاده ایرانی‌ها در برخورد با توریست خارجی برخلاف چهره عبوس خیلی از کشورهای دیگر و همچنین تنوع غذایی از جمله جاذبه‌ها برای جذب گردشگر خارجی است.

کاهش گردشگران ورودی به‌روسیه
«سرگئی رومشکین» مجری تورهای گردشگری در روسیه نیز از کاهش 90 درصدی تورهای سازمان یافته به روسیه خبر داده و گفته است: این صنعت به دلیل تصویر منفی روسیه، ممنوعیت استفاده از ویزا و مسترکارت در این کشور و همچنین قوانین محدودکننده ویزا از سوی خود روسیه، با مشکل مواجه شده است.
«رومشکین» همچنین گفته بود: «نباید افزایش قابل‌توجهی از گردشگران اروپایی را در سال ۲۰۲۳ انتظار داشت، اما شاید رشد کمی از سوی کشورهایی که با روسیه قراردادهای بدون ویزا دارند، مانند ایران و همچنین بازدیدکنندگانی از ترکیه و هند داشته باشیم.»
به نظر می‌رسد هر دو کشور به گردشگران به چشم یک فرصت نگاه می‌کنند.

بــــرش

معرفی و تقویت گردشگری به عنوان مقصد مهم و جذاب برای همکاری، مساعدت و پشتیبانی از افزایش تعداد گردشگران در دو کشور، توسعه منابع انسانی در بخش سفر و گردشگری دو کشور و کمک به تهیه و فرآورده‌های گردشگری نوآورانه، به ویژه از طریق معرفی جاذبه‌ها، میراث فرهنگی، طبیعی و رشد گردشگری تفریحی از اهداف این تفاهم‌نامه است.