انجیر معابد کیش را بی آبی کشت یا هرس غیر اصولی
400 سال سرسبزی خشک شد
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
«درخت انجیر معابد کیش مشهور به «درخت سبز» با قدمتی 400 ساله نابود شد»؛ این خبری بود که روز گذشته در فضای مجازی دست به دست شده و سر و صدای زیادی در میان کاربران به پا کرد. تصاویر منتشر شده از هرس نازیبای این درخت کهنسال توسط شرکت عمران، آب و خدمات جزیره کیش حکایت داشت. درختی که یکی از کمیاب‌ترین و عجیب‌ترین درخت‌های جهان محسوب شده و تا همین چند سال پیش تنه تنومند و سبز، آن را به گنجینه‌ای زیبا و منحصربه‌فرد در منطقه آزاد تبدیل کرده و توجه گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جلب کرده بود اما حالا چیزی از این درختی که حتی ثبت ملی نشده، باقی نمانده است؛ شاخه‌هایش کاملاً خشک شده و به صورت غیراصولی هرس شده است.
بی‌آبی و حمله قارچ‌ها
«مرتضی رمضانی گالشی» معاون گردشگری منطقه آزاد کیش در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: از 6 سال پیش درخت سبز خشکیده شده و تقریباً تنها شاخه باقیمانده آن نیز سال گذشته به طور کامل خشک شد.
او می‌گوید: از ادوار گذشته معاونین وقت گردشگری مکاتباتی را برای احیای این درخت و درختان مشابه انجام دادند. در تمام این سال‌ها پیگیری‌ها انجام شده اما ظاهراً به دلیل کاهش سطح آبهای زیرزمینی و افزایش ساخت و سازها در امر توسعه گردشگری سطح آب کاهش پیدا کرده و در نهایت این درخت 400 ساله خشک شده است. طبق گفته کارشناسان محیط زیست اخیراً قارچی به این درخت حمله‌ور شده و لکه‌هایی همانند آتش سوختگی در بخش‌هایی از آن پدید آورده است.
درخت سبز ثبت ملی نبود
این مقام مسئول تأکید می‌کند: بهتر این بود که به دلیل حفظ نما و سیمای بهتر، هرس بهتر و کارشناسی شده‌ای توسط شرکت عمران، آب و خدمات کیش انجام می‌شد. متأسفانه پیمانکار به بحث سیمای این درخت ارزشمند و کهنسال توجهی نکرده و هرس نازیبایی را انجام داده است. این در حالی است که باید چنین اقدامی با همکاری حوزه گردشگری کیش انجام می‌شد. افکار عمومی هم مطلع نبودند. برخی تصور کردند درخت سبزی نابود شده و برخی دیگر فکر کردند که با هرس نهایی این درخت خشکیده است.
طبق گفته رمضانی، البته باید توجه داشت که ماندن این درخت خشکیده، می‌تواند به دلیل وجود قارچ، مشکلاتی را در درختان همجوار ایجاد کند. باید این درخت بر اساس روش‌های مدرن سم‌زدایی شده و با زدن پارافین قارچ‌ها را از بین برده و اجاره تکثیر آن را ندهند.
هرس کردن درخت واجب بود
در همین حال مریم محمدی، مدیرکل محیط زیست کیش به «ایران» می‌گوید: بسیار تعجب می‌کنم چرا درختی که چند ماه پیش کاملاً خشک شده و دیگر امیدی برای نجات آن وجود نداشت و باید شاخه‌های خشکیده و آسیب دیده آن هرس می‌شد این همه سروصدا به پا کند. این در حالی است که اگرچه گفته می‌شود هرس نازیبا انجام شده اما برای تأمین امنیت گردشگرانی که کنار درخت ایستاده و عکس یادگاری می‌گرفتند امری ضروری و اجتناب ناپذیر بود.
خشک شدن یک‌شبه اتفاق نیفتاده
در همین حال «غفار آقازاده» معاون امور شهری و محیط زیست شرکت عمران، آب و خدمات کیش در خصوص وضعیت لور و مجموعه درخت سبز کیش با ارسال جوابیه‌ای به «ایران» می‌گوید: تغییرات توپوگرافی جزیره حاصل از فعالیت‌های عمرانی بدون پیوست‌های زیست محیطی طی سال‌های گذشته سبب کاهش چشمگیر ذخایر آبهای سطحی در فضای اطراف این درخت و خشکیده شدن شاخه‌ها و تنه لور شده بود. آقازاده با تأکید بر اینکه خشک شدن این درخت یک‌شبه اتفاق نیفتاده، می‌گوید: ساخت و سازهای فراوان در جزیره کیش در طول چند دهه گذشته سبب تغییر مسیل جریان آبهای سطحی حاصل از بارندگی و کاهش چشمگیر ورود آب به محدوده این درخت شد که به تبع آن بالا آمدن سطح آبهای زیرزمینی به دلیل نزدیکی به دریا و ایجاد تنش بیش از حد تحمل درخت لور، زمینه خشکیدگی آن را ایجاد کرد.
او می‌گوید: در این مدت آبیاری دستی به عناوین مختلف نظیر تخلیه آب با تانکر و آبپاش مؤثر واقع نشده و تنش‌های محیطی و افزایش سن درخت باعث وارد آمدن فشار بیش از حد به درخت گردید تا جایی‌که به تدریج از سال 1388 حجم برگ‌های سبز درخت مرتب کاهش یافت و درخت مستعد بروز بیماری‌های قارچی شد و در نهایت به دلیل مرطوب بودن محیط و ضعف عمومی درخت، این لور تنومند از بین رفت.
ریختن گازوئیل پای درخت 400 ساله
وی با بیان اینکه از سال 1388 فعالیت‌های ویژه‌ای در جهت احیای مجدد این درخت انجام شده، می‌گوید: پس از بروز ضعف شدید در درخت از سال 88 اقدامات متعددی از جمله آبیاری دستی یا با تانکر، حذف درختان مهاجم اطراف در چند نوبت، استفاده از قارچ‌کش‌های متفاوت در چند نوبت، کوددهی و حذف شاخه‌های آلوده، سبک‌سازی برای تعادل رشد و سبزینگی درخت به طور مستمر و دعوت از افراد خبره و کارشناس جهت چاره‌اندیشی برای احیای احتمالی درخت انجام شد.
آقازاده می‌گوید: در سال 1400 و در پی اقدام ناشایست چند فرد ناشناس و ریختن گازوئیل روی تنه درخت و ریشه‌های آن، روند خشکیده شدن درخت شدت گرفت و متأسفانه پس از چند ماه به طور کامل خشک شد. او در خصوص هرس این درخت می‌گوید: بعد از درخواست معاونت گردشگری سازمان طی نامه شماره 31301511 مورخ دهم اردیبهشت امسال مبنی بر رسیدگی به وضعیت ناپایدار شاخه‌ها و تنه درخت و پیشگیری از وقوع اتفاقات جبران‌ناپذیر برای گردشگران و بازدیدکنندگان، ایمن‌سازی و حذف شاخه‌های خشکیده این درخت در دستور کار قرار گرفت و در نهایت با هماهنگی حوزه میراث فرهنگی و گردشگری کیش، سرزنی درخت لور مجموعه درخت سبز انجام شد.
او با بیان اینکه شاخه‌های این درخت استقامت کافی برای تبدیل شدن به یک نماد و جاذبه گردشگری را نداشت، می‌گوید: پیش از این با استفاده از تنه خشک چند درخت لور خشک شده در روستای باغو و انتقال آن به محوطه مقابل تالار شهر، نمادی از این درخت به عنوان یک جاذبه گردشگری در کیش ایجاد شده بود.
بــــرش
از سال 1388 حجم برگ‌های سبز درخت مرتب کاهش یافت و درخت مستعد بروز بیماری‌های قارچی شد و در نهایت به دلیل مرطوب بودن محیط و ضعف عمومی درخت، این لور تنومند از بین رفت