فریبا خان احمدی
خبرنگار

سازمان غذا و دارو برای بسامان کردن بازار دارو و همچنین توافق وزارت بهداشت با بانک مرکزی برای اختصاص ۳.۵ میلیارد دلار ارز ۲۸۵۰۰ تومانی برای واردات دارو، تجهیزات پزشکی و شیرخشک نوزادان در سال ۱۴۰۲ تلاش‌های بسیاری کرده است، طبق اظهار نظر فعالان حوزه دارو هر گونه خلف وعده در عمل به توافقات مالی به دلیل ایجاد کمبودهای احتمالی دارو در آینده‌ای نزدیک نظام سلامت و البته بیمارستان‌ها را تهدید می‌کند. فعالان حوزه دارو خاطره خوشی از همراهی بانک‌ها برای تأمین تسهیلات ندارند و از همراهی نکردنشان با اجرای طرح دارویاری انتقاد می‌کنند. از طرفی با توجه به اینکه برای امسال بودجه‌ای کمتر از آنچه که وزارت بهداشت پیشنهاد داده بود، برای دارو در نظر گرفته شده، برخی نگرانی‌ها بیشتر شده است. برای بودجه دارویاری در سال 1402، 69 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شد، اما علاوه بر گلایه‌های وزیر بهداشت همچنین صنعتگران حوزه دارو نیز می‌گویند که این میزان بودجه تا پایان نیمه اول سال کفاف نمی‌دهد؛ البته قول‌هایی هم خارج از قانون بودجه داده شده است مبنی بر اینکه از منابع دیگری مانند صندوق توسعه ملی و مالیات بر ارزش افزوده و... دوباره پولی را به حوزه دارو تزریق خواهند کرد.

تأمین بموقع ارز دارو و دریافت معوقات طرح دارویاری
وزارت بهداشت از 73 هزار میلیارد تومان اعتبار طرح دارویار 51 هزار میلیارد تومان دریافت کرده است و از مابقی همین رقم، 22 هزار میلیارد تومان کسری دارد. طبق گفته وزیر بهداشت در حال حاضر کسری وزارت بهداشت از طرح دارویاری به 24 هزار میلیارد تومان رسیده است. این یعنی وزارت بهداشت از محل اعتبار دارویاری 24 هزار میلیارد تومان معوقه پرداخت از سازمان برنامه و بودجه دارد که از این رقم 3200 میلیارد تومان پرداخت شده و مابقی نیزطبق گفته بهرام عین‌اللهی در مرحله اجرایی است. در هر حال این دو چالش وزارت بهداشتی‌ها یکی تأمین بموقع ارز دارو و تجهیزات مصرفی پزشکی و دومی معوقات طرح دارویار که حدود 24 همت است دغدغه جدی است. در واقع عدم تخصیص بموقع ارز به واردکنندگان دارو و کسری اعتبار طرح دارویار در شرایطی مطرح می‌شود که گلایه‌های مردمی از بروز مشکل در شبکه دارویی و شیرخشک‌ها افزایش یافت تا جایی‌که برای رفع این نگرانی با دستور رئیس جمهوری وارد فاز تازه‌تری شده است به طوری‌که در اقدامی مهم رئیس دولت سیزدهم، وزرای بهداشت و اقتصاد و نیز رؤسای بانک مرکزی و سازمان برنامه بودجه را برای بررسی مشکلات این بخش و راهکارهای آن برای جلوگیری از تبدیل شدن این موضوع به یک بحران بسیج کرد که خروجی آن همان‌طور که دکتر سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو به «ایران» خبر می‌دهد، تعهد رئیس بانک مرکزی برای تأمین 30هزار میلیارد تومان(همت) علاوه بر 3و نیم میلیارد دلار تعیین شده به کالاهای سلامت محور از سوی بانک مرکزی است.

دستور رئیس جمهور در خصوص رفع مشکلات ارز دارو
به گفته دکتر محمدی، با دستور رئیس جمهوری 1.5 میلیارد دلار از 3.5 میلیارد دلار با ارز 4200 تومانی و مابقی با ارز 28.500 تومانی است که سازمان برنامه و بودجه متعهد شده است اختلاف آن را متقبل شود. همچنین مقرر شده از ۳.۵ میلیارد دلار ارز برای واردات دارو، تجهیزات پزشکی و شیرخشک نوزادان در سال ۱۴۰۲، ماهانه حدود ۳۰۰ میلیون دلار آن برای تأمین کامل نیازهای این حوزه اختصاص یابد. 30 هزار میلیارد تومان تسهیلات جدید در قالب سرمایه در گردش از طریق بانک‌های عامل به شرکت‌های دارویی تخصیص می‌یابد. بنابراین شرکت‌ها می‌توانند با معرفی سازمان غذا و دارو، تسهیلات بانکی دریافت کرده و نقدینگی‌ مورد نیازشان را تأمین کنند.
از سوی دیگر طبق اظهار نظر رئیس سازمان غذا و دارو بانک مرکزی متعهد شده است با اولویت تخصیص ارز به دارو، تجهیزات پزشکی و شیرخشک، ارز شرکت‌های واردکننده را تا 72 ساعت تأمین کند. بدین ترتیب براساس توافق امضا شده با رئیس کل بانک مرکزی، از این پس تأمین و تخصیص ارز حوزه دارو، تجهیزات پزشکی، شیر خشک و تمامی اقلام حوزه سلامت با اولویت اول و طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت صورت می‌گیرد.
او با اشاره به تمهیدات جدید برای جبران نقدینگی شرکت‌های دارویی می‌افزاید: با توجه به اینکه تأمین نقدینگی مورد نیاز شرکت‌های دارویی و پخش از جمله چالش‌های مهم این حوزه است. بنابراین بر مبنای توافق صورت گرفته 30 هزار میلیارد تومان تسهیلات مازاد بر تسهیلات دریافتی حوزه سلامت در سال 1401، به شرکت‌های دارویی تعلق می‌گیرد.

کاهش عوارض دارو؛ رفع مشکلات ترخیص دارو از گمرک
از سوی دیگر یکی از مشکلات واردکنندگان دارو و مواد اولیه دارویی و تجهیزات پزشکی اجرایی نشدن قانون کاهش عوارض گمرکی دارو و تجهیزات پزشکی از 4 درصد به یک درصد بود که باعث عدم ترخیص دارو و تجهیزات پزشکی از گمرک شده است. در همین حال احسان خاندوزی وزیر اقتصاد نیز هفته گذشته آیین‌نامه کاهش عوارض 4 درصد به یک درصد گمرک برای دارو را ابلاغ کرد. از سوی دیگر طبق اعلام این مقام مسئول؛ وزارت اقتصاد از اختیارات خود استفاده و اعلام کرد واردکنندگان دارو می‌توانند از طریق ضمانتنامه و یا طرق دیگر، داروها را تا زمان تعیین تکلیف شدن عوارض گمرکی از گمرک ترخیص کنند.

وضعیت بازار دارو بستگی به تعهدات بانک مرکزی دارد
با همه این تمهیدات و توافقات مالی بین نهادهای مختلف اما وزیر بهداشت تأکید دارد که وضعیت تأمین دارو طی ماه‌های آتی و همچنین وضعیت مطالبات بیمارستان‌ها و مراکز درمانی از بیمه‌ها به بحث‌های بودجه‌ای و چالش‌های مالی این وزارتخانه برمی‌گردد. اینکه بتوانند چقدر از اعتباراتشان را از سازمان برنامه و بودجه و تسهیلات وعده داده شده را از بانک مرکزی دریافت کنند. موضوعی که رئیس هیأت مدیره سندیکای صاحبان داروهای انسانی نیز بدان تأکید دارد. دکتر محمد عبده‌زاده رئیس هیأت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی با انتقاد از مشکلات تخصیص ارز به شرکت‌های دارویی از بهمن‌ ماه سال گذشته، درباره بحران وقوع کمبودهای دارویی در صورت تداوم این روند به «ایران» می‌گوید: پروسه تولید دارو در صورت تخصیص ارز از زمان ثبت سفارش تا زمانی که کالا وارد و سپس تبدیل به تولید می‌شود، حداقل 4 ماه طول می‌کشد. با توجه به اینکه یک وقفه 4 ماهه در تخصیص ارز دارو ایجاد شد و تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی هم کفاف صنعت دارو را نداد، بنابراین صنعت دارو با مشکلاتی مواجه شد.
دکتر عبده‌زاده در ادامه به تخصیص 3.5 میلیارد دلار سهمیه ارز دارو و تجیهزات پزشکی در سال‌جاری اشاره می‌کند و می‌افزاید: ما یک عقب افتادگی در صنعت دارو داریم بنابراین در جلسه‌ای که هفته قبل با رئیس بانک مرکزی داشتیم مقرر شد ماهانه 300 میلیون دلار از مبلغ 3.5 میلیارد دلار ارز به حوزه دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص داده شود.
او در پاسخ به اینکه پس از دستور رئیس جمهور برای حل مشکل نقدینگی و کمبود دارو آیا سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی به تعهداتشان عمل کرده‌اند، عنوان می‌کند: از این هفته باید تخصیص ارز شروع شود. آمار تجمیعی را سازمان غذا و دارو باید آخر اردیبهشت اعلام کند که چقدر ارز به شرکت‌های دارویی تخصیص داده شده است. غیر از اینها بعد از آنکه ارز تخصیص داده می‌شود شرکت‌ها برای خرید ارز باید ریال داشته باشند بر همین اساس بانک مرکزی قول داده است 30 همت تسهیلات ریالی بسته به حد اعتباری به شرکت‌ها پرداخت کند. این تسهیلات مشمول شرکت‌های وارد کننده ماده اولیه، تولید کننده و بطور کلی زنجیره تأمین دارو است.
دکتر عبده‌زاده می‌گوید: نکته مهم صنعت تأمین دارو بودجه طرح دارویاری است که 69 همت برای سال 1402 در نظر گرفته شده است. این بودجه طبق اعلام وزیر بهداشت تا شهریور ماه بیشتر جواب نمی‌دهد یعنی اگر دولت ارز هم برای تأمین دارو تخصیص دهد باز شرکت‌ها به لحاظ تأمین ریال دچار مشکل خواهند شد.
رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی در پاسخ به اینکه چشم‌انداز وضعیت دارویی کشور را در ماه‌های پیش رو چگونه ارزیابی می‌کنید، می‌گوید: وضعیت بازار دارو بستگی به عمل به این تعهدات دارد اگر بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه به تعهدات شان عمل کنند انتظار داریم از مرداد و شهریور در حوزه دارو شاهد کمبود نباشیم.