بیتا میرعظیمی
خبرنگار

شیراز شهر بهارنارنج‌ها، قلبی به وسعت ایران داشته و نگین گردشگری ایران نامیده می‌شود. شهری چهار فصل با قدمتی چند هزارساله که به دلیل وجود جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، مذهبی و فرهنگی‌اش، همه ساله گردشگران بی‌شماری را از سراسر ایران و جهان به آغوش می‌کشد. شیراز را شهر گل و بلبل و عشق و عرفان می‌نامند؛ شهری که تجربه‌ دیدار از عظمت تمدن باستانی در تخت جمشید و پاسارگاد و لذت بردن از غزل‌های خواجوی شیرازی و شیخ اجل را پیش روی گردشگران قرار داده و تجربه‌ای ماندگار از درک فرهنگ غنی، طبیعت‌گردی و پیاده‌روی عصرانه در آب و هوایی دل‌انگیز را به آنها هدیه می‌دهد. امسال گردشگران زیادی از جای جای کشور عجله به خرج داده و پیش از آغاز بهار چمدان‌های خود را بسته و راهی شهر عشاق شدند. هنوز دو هفته به پایان اسفندماه مانده بود که خبر تکمیل ظرفیت هتل‌های شیراز رسانه‌ای شد. با آغاز فصل بهار، حضور گردشگران افزایش پیدا کرده و «حافظیه» با بازدید 405 هزار و 308 نفر، صدرنشین پربازدیدترین مکان تاریخی و فرهنگی در نوروز 1402 شد. همچنین مطابق آمار منتشرشده تا پایان تعطیلات نوروز 292 هزار و 971 نفر از تخت‌جمشید، 255 هزار و 233 نفر از سعدیه، 162 هزار و 731 نفر از ارگ کریمخانی و 160 هزار و 991 نفر از پاسارگاد بازدید کردند.
فرسودگی هتل‌ها
«حسن کسرایی» کارشناس گردشگری و رئیس سابق انجمن راهنمایان جهانگردی در استان فارس، با اشاره به پیوند هزارساله میان شهر شیراز و صنعت گردشگری به «ایران» می‌گوید: «شیراز، شهر شعر و ادب، یکی از قدیمی‌ترین شهرهای کشور ایران محسوب می‌شود که به لحاظ باستان‌شناسی، 33 درصد آثار تاریخی کشف شده در کشور را در خود جای داده است. گردشگران داخلی و خارجی، این شهر زیبا را به دلیل آب و هوای خوب، موقعیت و آثار باستانی تاریخی و ارزشمند و معماری بی‌نظیر برجای مانده از دوران زندیه، ساسانیان و... شناخته و علاقه‌ای خاص برای حضور و بازدید از اماکن فرهنگی و تاریخی آن دارند. بنابراین بی‌دلیل نیست که اغلب گردشگران و جهانگردانی که حتی یک بار به شیراز سفر کرده و از اماکن ارزشمند آن بازدید کرده‌اند، نوشته‌ای را در وصف زیبایی‌های منحصربه فرد این شهر به یادگار گذاشته‌اند.
او می‌گوید: بر این اساس شیراز، شهر بهارنارنج موقعیت گردشگری خاص و ارزشمندی را در دنیا داشته و موردتوجه بسیاری از گردشگران خارجی است. هر چند که طی سال‌های گذشته پای رکود صنعت گردشگری نیز به ایران باز شد و نه تنها به این صنعت در کشور بلکه به شیراز لطمه‌ای اساسی وارد کرد. این در حالی است که شیراز با توجه به موقعیت کنونی و ارزشمندش باید تشکیلاتی سازماندهی شده برای پذیرایی و ارائه خدمات به گردشگران داشته باشد؛ اما متأسفانه این اتفاق تاکنون رخ نداده است. هتل‌های این شهر اغلب فرسوده بوده و هیچ تعویض تجهیزات و امکاناتی در آن مشاهده نمی‌شود. از طرفی در گذشته کادر گردشگری در مراکز آموزشی برای جلب توریسم و جهانگرد آموزش دیده و سپس در این حرفه مشغول به کار می‌شدند اما حالا شاهدیم که جوانانی پا به میدان گذاشته‌اند که کمترین تبحر در صنعت گردشگری داشته و تنها با حضور در یک یا چند جلسه آموزشی، در حوزه گردشگری مشغول به کار شده‌اند.

8001 شغل برای رفاه گردشگر
این مدرس گردشگری می‌افزاید: واقعیت این است که یک گردشگر از زمانی که از مبدأ حرکت کرده و به مقصد می‌رسد، 8001 شغل برای رفاه او به جریان می‌افتد. از لحظه‌ای که این گردشگر تلفن را برداشته و پس از سؤال و جواب، بلیت را رزرو کرده و به مقصد می‌رسد. اما آیا ما از ظرفیت عظیم گردشگری در شهر شیراز و دیگر شهرهای کشور آگاه بوده و از آن به خوبی بهره برده‌ایم؟ آیا تاکنون بروشوری برای معرفی همه‌جانبه این شهر تهیه شده و در اختیار گردشگران قرار گرفته است؟ تمامی این کم‌کاری‌ها نشان می‌دهد که ما تا چه اندازه در امر معرفی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های ارزشمند به گردشگران ناتوان بوده و در معرفی غنای ارزشمند فرهنگی و تاریخی عقب هستیم.
به باور رئیس سابق انجمن راهنمایان جهانگردی در استان فارس، برای رفع این مشکل باید تبلیغات در حوزه گردشگری از دولتمردان و سازمان میراث فرهنگی آغاز شده و چرخه رونق و توسعه آن، توسط آژانس‌های مسافرتی و ادارات محلی به حرکت درآید. پیشتر گفته شده که می‌توان 85 درصد درآمد ملی را از راه گردشگری بدست آورد؛ اما آیا بخش کوچکی از همین میزان در کشور ما تحقق پیدا کرده است؟ مشکل اینجاست که ما نمی‌دانیم که چگونه از سرمایه‌های ملی، تاریخی و فرهنگی کشورمان به درستی استفاده کنیم. شهر شیراز با داشتن موقعیت ارزشمند جهانی نه تنها نیاز به تبلیغات گسترده دارد بلکه باید بسترهای فرهنگی را نیز فراهم کرده و از دنیا برای بازدید از جای جای ایران بخصوص شهر شعر و ادب (شیراز) دعوت بعمل آوریم.

نگهداری نابسامان از آثار تاریخی
«آرش نورآقایی» کارشناس گردشگری نیز به «ایران» می‌گوید: چند سال پیش تحقیقی انجام شده و در آن اعلام شد که مقصد اول تورهای کلاسیک به ایران، تخت جمشید است؛ نزدیکترین شهر به این محوطه تاریخی نیز شهر شیراز است. شهری زیبا با ویژگی‌های منحصربه فرد تاریخی، فرهنگی و ادبی که شهرتی جهانی داشته و در میان گردشگران داخلی و خارجی ارزشی ویژه و منحصربه فرد دارد. اگر قرار باشد 3 یا 4 شهر ایران در سطح جهانی شناخته شده و تبدیل به یک برند شوند، حتماً شیراز یکی از آنهاست. این شهر به دلیل بافت شهری، ویژگی‌های مردم، وجود بازارهای قدیمی و جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی و... مورد توجه گردشگران ایرانی قرار دارد. گردشگران خارجی نیز در هنگام مواجهه با جذابیت‌های ارزشمند آن، به شیراز علاقه‌مند شده و از مشاهده جذابیت‌های تاریخی و فرهنگی آن لذت می‌برند.
او می‌گوید: در سال‌های اخیر اقبال سفرهای داخلی به شهر شیراز زیادتر شده و به همین دلیل باید تلاش‌ها بر نگهداری گردشگران و تشویق آنها به حضور در این شهر و دیگر شهرهای کشور افزایش پیدا کند. متأسفانه یکی از مشکلات کنونی ما در حوزه گردشگری و جذب گردشگر، به حفاظت و نگهداری نابسامان از آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بازمی گردد. موضوعی مهم که مغفول مانده و باید به آن توجهی ویژه کرد. برای جذب گردشگر به شیراز و دیگر شهرهای کشور ابتدا باید بدانیم که این موضوع تا چه حد با زیرساخت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین ظرفیت‌های بالقوه در توسعه پایدار آن شهر همخوانی دارد. همه این موضوعات باید احصا شده و پس از خوانش، در اتاق فکر پردازش شده و تکمیل شود.
طبق گفته این راهنمای گردشگری، مشکل اینجاست خلاقیت چندانی برای به روز کردن صنعت گردشگری متناسب با نیاز توریست‌ها در این شهر و دیگر شهرهای کشور از سوی مسئولان مشاهده نمی‌شود. اگرچه در بخش خصوصی نیز با توجه به منافع و نیازها اقداماتی انجام شده است، اما اغلب آنها به صورت جزیره‌ای بوده و هنوز ساختار و طرحی جامع برای ساماندهی به وضعیت گردشگری در کشور تدوین نشده است.