گره ریاست جمهوری لبنان با توافق‌ها درباره سلیمان فرنجیه در حال باز شدن است
اعلام آمادگی حزب‌الله برای پایان دادن به بن‌بست سیاسی
داغ شدن دیدارهای سیاسی سلیمان فرنجیه (سمت راست) این روزها دیدارهای زیادی با طیف مختلف سیاستمداران لبنانی دارد.
حسین فاطمی
خبرنگار
با گذشت ۳۵۷ روز (۱۱ ماه و ۲۲ روز) از انتخابات پارلمانی در لبنان هنوز این کشور در بلاتکلیفی به سر می‌برد و خبری دال بر رفع اختلافات احزاب و جریان‌های سیاسی پیرامون تعیین رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و کابینه جدید نیست، آن هم در شرایطی که لبنانی‌ها در بحران اقتصادی و معیشتی هم به سر می‌برند. با این حال در آستانه یک سالگی انتخابات پارلمانی ۱۵ مه ۲۰۲۲/ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ برخی گروه‌ها با محوریت حزب‌الله سعی در نزدیک کردن مواضع سایر جریان‌های لبنانی در جهت تشکیل دولت تازه دارند. در همین باره و به دنبال طولانی شدن بیش از حد خلأ ریاست جمهوری لبنان، معاون دبیرکل حزب‌الله در سخنانی بر آمادگی این حزب برای خارج کردن روند انتخاب رئیس‌جمهور جدید این کشور از بن‌بست تأکید کرد. آن‌طور که روزنامه القدس العربی گزارش داده است، نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان با انتشار توئیتی در این باره نوشت که «حزب‌الله هیچ‌گاه دست دراز شده خود برای گفتوگو با شرکای ملی درباره توافق بر سر انتخاب رئیس‌جمهور لبنان را پس نکشیده است.» قاسم تأکید کرد: «بارها با ارائه نام یک نامزد بر رویکرد مثبت تأکید کرده‌ایم و امروز در سطح محلی و منطقه‌ای همه چیز روشن شده است و ادامه رویکرد منفی فعلی با رد یک گزینه بدون ارائه جایگزین مفید نیست.» معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان ادامه داد: «ما حمایت خود را از نامزدی سلیمان فرنجیه، رئیس جریان المرده لبنان اعلام کردیم، بنابراین بقیه جناح‌ها نیز نامزد یا نامزدهای خود را معرفی کنند و ما آماده مذاکره برای نزدیک‌تر شدن دیدگاه‌ها برای خروج از بن‌بست هستیم، پس از این اتفاق انتخاب رئیس‌جمهور با اجرای قانون اساسی در پارلمان صورت می‌گیرد.»
خروج از بن‌بست، خیلی دور خیلی نزدیک
لبنان از زمان فروپاشی مالی در سال ۲۰۱۹ با بدترین بحران اقتصادی تاریخ خود مواجه بوده و کماکان هم با این بحران دست به گریبان است. همزمان این کشور در یک بن‌بست سیاسی عمیق هم قرار دارد. دوران ریاست جمهوری میشل عون ۳۱ اکتبر ۲۰۲۲/ ۹ آبان ۱۴۰۱ پایان یافت و از آن زمان تاکنون پارلمان لبنان علی‌رغم برگزاری جلسات متعدد موفق به انتخاب جایگزین مناسبی برای وی در این سمت نشده است. به دیگر سخن ۱۸۸ روز است که لبنانی‌ها بدون رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر جدید و صرفاً با دولت پیشبرد (دولت موقت) در حل گذران امور خود هستند. از این رو به نظر می‌رسد همه چیز در لبنان به حالت تعلیق در آمده است. مردم این کشور نسبت به تداوم این شرایط و وضعیت نگران آینده مبهم خود هستند. اگرچه با امضای توافق سه جانبه پکن و احیای روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی این تصور به وجود آمد که اختلافات جریان‌های لبنانی با محوریت جریان ۸ مارس و ۱۴ مارس رو به افول خواهد گذاشت و لبنانی‌ها شاهد خروج از بن‌بست سیاسی یک ساله با هدف تشکیل دولت جدید خواهند بود اما خبرها حکایت از آن دارد که بن‌بست به وجود آمده بعد از انتخابات پارلمانی سال گذشته که با پایان یافتن دوران ریاست جمهوری میشل عون هم تشدید پیدا کرد کماکان با قدرت ادامه دارد.
تقریباً روشن است که سفر امیرعبداللهیان به بیروت، با هدفِ کمک به انتخاب رئیس‌جمهور جدید لبنان با درنظر داشتنِ علایق و منافع همه طرف‌ها صورت گرفته است، اما وضعیت لبنان چنان پیچیده است که توافق در مورد آن کار زمانبر و طاقت‌فرسایی به نظر می‌آید. از همین رو، یکی از نزدیکان ولید جنبلاط، رهبر دروزی‌های لبنان سطح انتظار از توافق تهران - ریاض و نیز سفر امیرعبداللهیان به بیروت را کاهش داده و تأکید کرده است که در این سفر خلأ قدرت در لبنان پر نخواهد شد. به گفته وی، پایان دادن به جنگ داخلی یمن، رسیدگی به وضعیت سوریه و توافق درباره عراق، در اولویت دستور کار مشترک ایران و سعودی است و کمک به حل بحران لبنان بعد از این موارد قرار دارد.
از این رو طیفی از ناظران تحولات لبنان تأکید دارند که مردم این کشور از انجام اصلاحات اساسی ناامید شده‌اند، زیرا مهم‌ترین اختلافات میان گروه‌های سیاسی لبنان را بر سر انتخاب رئیس‌جمهور نمی‌دانند بلکه مهم‌ترین اختلاف بر سر تشکیل دولت است. لذا در صورت نبود تلاش داخلی برای شکستن بن‌بست سیاسی و توافق برای انتخاب رئیس‌جمهور در لبنان ممکن است سناریوهای قبلی و سوزاندن نام‌ها در پارلمان تکرار شود.
با این حال صحنه داخلی لبنان نشان می‌دهد که برخی احزاب همچنان چشم به ابتکارات خارجی دوخته‌اند و برخی تحت هر شرایطی خواستار طولانی شدن خلأ هستند. به عبارتی در شرایطی که طرف‌های داخلی لبنان هیچ گامی برای توافق جهت انتخاب رئیس‌جمهور برنمی‌دارند، ناظران امور بر این باورند در نهایت کسی به عنوان رئیس‌جمهور لبنان انتخاب می‌شود که از حمایت قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برخوردار باشد؛ نه کسی که لبنانی‌ها روی او توافق می‌کنند، چرا که اساساً چنین توافق داخلی در کار نخواهد بود.
بخت فرنجیه
البته این روزها اخباری دلگرم کننده برای خروج لبنان از بن‌بست هم شنیده می‌شود، چنان که پایگاه خبری لبنان 24 در گزارشی اعلام کرد سخنان ولید البخاری، سفیر عربستان در لبنان، بیانگر به صدا در آمدن سوت پایان بن‌بست سیاسی در این کشور است. به نوشته این پایگاه خبری، گرایش ولید البخاری به سوی گفتوگو با دو قطب سیاسی شیعه در لبنان شاخص اصلی این پیش‌بینی است. با توجه به این نکته اخیراً نام سلیمان فرنجیه، رئیس جریان المرده هم برای تصدی پست ریاست جمهوری بیشتر از قبل شنیده می‌شود. نبیه بری، رهبر جریان امل و رئیس پارلمان لبنان و نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان، معتقدند که شرایط برای انتخاب فرنجیه در روز‌های اخیر هموارتر شده است. در طول روز‌های اخیر، برخی سیاستمداران لبنانی، از هموارتر شدن مسیر توافق برای انتخاب رئیس‌جمهور و رویکرد مثبت قدرت‌های خارجی خبر می‌دهند. نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان گفته است که مقام‌های فرانسوی به او اطلاع داده‌اند که موضع عربستان سعودی نسبت به انتخاب رئیس‌جمهور مثبت است. به گزارش النشره، رئیس پارلمان لبنان گفته است: «فرانسوی‌ها مستقیماً به من اطلاع دادند که فضای مثبتی درباره نامزدی وزیر سابق، سلیمان فرنجیه، رئیس جریان المرده (برای ریاست‌جمهوری لبنان) وجود دارد، اما تنش در گفتمان داخلی و دودستگی موجود نویدبخش نیست.» وی تأکید کرده است: «به صراحت می‌گویم که به دلیل ناسازگاری داخلی منتظر حرکت بیرونی هستیم و آنچه ما را به اینجا رسانده، کسانی هستند که قبلاً گفتوگو را رد کردند و امروز از ارائه کاندیدای جدی خودداری و حتی تهدید می‌کنند که دستیابی به حد نصاب رأی در پارلمان را بر هم می‌زنند.» نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان هم گفته است: «انتخاب ما حمایت از کاندیداتوری سلیمان فرنجیه، رهبر جریان المرده است، چراکه اولاً او از استاندارد‌های ملی و عملی به نفع لبنان برخوردار است و جایگاهی دارد. ثانیاً، حمایت فرانسه را با خود دارد که معتقد است باید مشکل رئیس‌جمهور لبنان راه‌حلی داشته باشد. ممکن است فرانسه در این باره مؤثرتر حرکت کند و این هم به خاطر منافع و روابطش با کشورهاست. در هر صورت، ما از وجود یک توافق بین‌المللی یا اشتراک نقش‌ها در این پرونده لبنان آگاه نیستیم و از هر تلاشی که منجر به انتخاب رئیس‌جمهور مناسب شود، حمایت می‌کنیم. روز به روز جنبه‌های مثبت در این مسیر بیشتر می‌شود و ما منتظر لحظه انتخاب هستیم.» با این حال و به رغم خبر‌هایی که هرازگاهی از بیروت در مورد توافق جامع میان گروه‌های لبنانی با دخالت خارجی، بویژه ابتکار‌های سیاسی فرانسه می‌رسد، عربستان سعودی تأکید کرده که موضعش در مورد انتخاب رئیس‌جمهور لبنان تغییر نکرده است و ترجیح می‌دهد فردی خارج از ائتلاف‌های سیاسی اصلی پارلمان این مقام را در اختیار بگیرد. به این ترتیب به نظر می‌رسد درحالی که ائتلاف ۸ مارس ایده نامزدی سلیمان فرنجیه، رهبر جریان المرده را مطرح می‌کنند، عربستان همچنان با انتخاب وی مخالف است. شبکه ال‌بی‌سی‌آی لبنان در گزارشی به نقل از منابع آگاه تأکید می‌کند که موضع عربستان سعودی درخصوص ویژگی‌های رئیس‌جمهور آینده لبنان بدون تغییر مانده است و تأکید دارد که نامزد ریاست‌جمهوری باید خارج از ائتلاف‌های سیاسی کنونی لبنان باشد. از این رو به نظر می‌رسد که هنوز بن‌بست به روال خود ادامه خواهد داشت.
