«پتروشیمی نمین» در صورت عدم رعایت پیوست زیستمحیطی به بهره‌برداری نمی‌رسد
توسعه صنعت آب‌بر در دشت ممنوعه
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
بیش از 8 سال از زمان ساخت پتروشیمی نمین می‌گذرد؛ صنعتی بسیار آب بر که بدون همخوانی با آمایش سرزمینی در دشت ممنوعه ویلکیج (آبی بیگلو) احداث شده است؛ دشتی که در آن بی‌آبی بیداد می‌کند و حتی مجوز حفر چاه نیز در آن نیز صادر نمی‌شود. طبق گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل به «ایران»، اگرچه مراحل ساخت این طرح عظیم صنعتی به انجام رسیده و بخش‌هایی از آن نیز آماده بهره‌برداری است اما محیط زیست گفته است مادامی که شروط چهارگانه در پیوست زیستمحیطی رعایت نشود، محیط زیست از ادامه فعالیت آن جلوگیری خواهد کرد.
احداث پتروشیمی نمین با نام (آرتا انرژی) از همان اول پرسروصدا بوده و اعتراضات مردمی را در پی داشت. کارخانه‌ای که قرار است با تولید سالانه ۱۳۲ هزار تن متانول گرید AA و ۲۸۳ هزار تن فرمالدئید، برای حدود 300 نفر اشتغالزایی کند. آن هم درست نزدیک جنگل فندقلو و همجوار با زمین‌های کشاورزی؛ این در حالی است که به باور بسیاری از کارشناسان، فعالان و دوستداران محیط زیست، عملیاتی شدن این واحد، منابع آبی استان اردبیل را به یغما برده و سلامت مردم نمین را نیز به خطر خواهد انداخت. حتی برخی از کارشناسان منابع آبی نسبت به کمبود شدید آب در شهر نمین طی 5 تا 7 سال آینده هشدار داده‌اند؛ اخیراً نیز «حمید فضایلی» معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اردبیل اعلام کرده که در سه سال آبی اخیر در دشت اردبیل، خشکسالی شدید حاکم شده و با توجه به آورده کم منابع جاری به سدها، ذخایر آبی استان در سال‌جاری به شدت کاهش یافته است. طبق گفته «علی حیدری اناری» مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل نیز حجم ذخیره آب سد یامچی اردبیل به‌عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین آب آشامیدنی مردم اردبیل به‌دلیل کاهش بارندگی به ۲۶ میلیون مترمکعب کاهش یافته و در صورت بارندگی تا پایان شهریور ماه تنها ۱۵ میلیون مترمکعب آب به مخزن این سد افزوده خواهد شد؛ هر چند که با افزایش این مقدار آب باز هم امیدی به تأمین آب آشامیدنی مردم اردبیل نبوده و احتمالاً با مشکل مواجه خواهند شد. اگرچه گفته می‌شود قرار است مجری این طرح، منابع آبی این کارخانه را از پساب تصفیه‌خانه شهر اردبیل تأمین کند و با این اقدام منابع آبی منطقه را بیش از پیش به هدر ندهد، اما این اقدام به‌دلیل قرارگیری شهر نمین در بالادست، نیاز به پمپاژ و تجهیزات زیادی داشته و راه‌اندازی آن را با چالش‌های بسیاری همراه کرده است. حال با این توصیفات هنوز مشخص نیست که چرا کارخانه‌ای آب‌بر در منطقه‌ای کم آب احداث شده و از لحاظ اقتصادی هم توجیه‌پذیر نباشد؛ کارخانه‌ای که همجوار با مناطق مسکونی ساخته شده و به طور مستقیم سلامتی مردم نمین را تهدید می‌کند.
سیستم‌های بازدارنده و فیلترینگ
«حسن قاسم‌پور»، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل به «ایران» می‌گوید: برای کارخانه پتروشیمی نمین در سال 94-95 مجوز محیط زیستی پس از بررسی‌های لازم در کارگروه مربوطه صادر شده است. در پیوست محیط زیستی این کارخانه، اقدامات مهمی نظیر سیستم‌های بازدارنده و فیلترینگ، تصفیه‌خانه، سیستم پایش آنلاین و توسعه فضای سبز باید رعایت شود؛ این کارخانه در حال حاضر در شرف بهره‌برداری است اما اجازه فعالیت آن منوط به رعایت شرایط و استانداردهای زیستمحیطی ذکر شده است. حدود 3 ماه پیش استعلامی انجام شده و بهره‌برداری این کارخانه به‌دلیل عدم رعایت استانداردها و ضوابط زیست محیطی، از سوی اداره کل محیط زیست استان اردبیل مورد مخالفت قرار گرفت. در آخرین بازدید نیز گزارش شده که مجری طرح در حال برطرف کردن مشکلات موجود است. در صورت رعایت 4 شرط زیستمحیطی از سوی کارخانه پتروشیمی نمین، اداره محیط زیست نیز مجوز زیست محیطی را صادر کرده و این کارخانه به بهره‌برداری خواهد رسید.
تأمین آب از پساب شهری
او درباره عدم رعایت آمایش سرزمینی در ایجاد یک صنعت پرآب بر نیز می‌گوید: مسئولان ذیربط وزارت نیرو در استان اردبیل در آن دوره برای تأمین آب این کارخانه منابعی را پیش‌بینی کرده بودند. در صورت عدم تأمین آب موردنیاز از منابع اولیه، مجبورند به سمت منابع دیگر از جمله پساب‌ها بروند. در همین راستا، 3 گزینه محتمل وجود دارد. اخیراً مذاکره‌ای انجام شده تا سرمایه‌گذار، تصفیه‌خانه شهر نمین را تکمیل و از طریق پساب شهری و بهداشتی، آب مورد نیازش را تأمین کند. البته این موضوع در حال رایزنی است. گزینه دیگر تأمین آب مورد نیاز از طریق آب‌های زیرزمینی است که با هماهنگی آب منطقه‌ای باید انجام شود. گزینه آخر نیز تأمین قسمتی از آب از طریق بازچرخانی پساب یک واحد ام دی اف در این کارخانه است.
پایش آنلاین آلایندگی‌ها
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل، عمده مشکل این کارخانه را آلودگی هوا دانسته و در خصوص نظر برخی از کارشناسان مبنی بر احتمال گسترش آمار سرطان در میان شهروندان نمین می‌گوید: این‌گونه نیست که کل آلاینده‌های این کارخانه به سمت شهر نمین هدایت شود. در واقع پتروشیمی پس از اخذ مجوزهای لازم، استانداردهای لازم از خروجی دودکش‌ها را رعایت کرده و همزمان می‌توان تمام آلاینده‌ها را از طریق پایش آنلاین و به‌صورت شبانه روزی پایش و آنالیز کرد. ضمن اینکه پراکنش آلاینده‌ها با توجه به جهت باد، اکثراً به سمت شهر نمین نیست. از طرفی نظارت بر گسترش آلاینده‌ها نیز به دو صورت انجام می‌شود؛ یکی از طریق دستگاه‌های پرتابل نمونه‌گیری و دیگری به‌صورت آنلاین؛ در حقیقت به‌صورت شبانه روزی و در هر نقطه‌ای از دنیا می‌توان میزان انتشار این آلایندگی‌ها را پایش و بررسی کرد. در حال حاضر کارخانه سیمان اردبیل به این سیستم متصل بوده و هر لحظه می‌توان میزان آلایندگی آن را پایش و آنالیز کرد.