کامبیز ناظریان
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ

یک دهه گذشته دورانی سخت برای صنعت برق کشور بود. افزایش روزافزون مصرف برق از یک سو و فقدان توسعه کافی در بخش زیرساخت‌های تولید به موازات تغییرات اقلیمی و خشکسالی در کشور بتدریج منجر به ایجاد چالش‌هایی جدی در ایجاد تعادل بین دو بخش عرضه و تقاضای برق در کشور شد؛ چالشی که اوج مشکلات آن در سال 1399 و سپس تابستان 1400 با بروز خاموشی‌های پراکنده در کشور منجر به بروز مشکلات متعددی برای هموطنان شد. در ادامه با کاهش شیوع بیماری کرونا و افزایش فعالیت کسب و کارها، میزان تقاضا برای برق افزایش بیشتری پیدا کرد و همزمان استقرار دولت جدید و تیم مدیریتی وزارت نیرو این وزارتخانه را بر آن داشت تا تدبیری جدی برای کاهش فاصله بین تولید و مصرف اتخاذ کند.
برنامه‌ریزی وسیع برای کاهش تلفات در بخش‌های انتقال و توزیع، افزایش بهره‌وری نیروگاه‌ها و اقدام به افزایش ظرفیت تولید نیروگاه‌های موجود، تسریع در اجرای طرح‌های توسعه و راه‌اندازی نیروگاه‌های کشور و توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله اقدامات مؤثری بود که توسط تیم جدید وزارت نیرو اجرایی شد، همزمان مدیریت تقاضا در سمت مصرف کننده نیز به‌صورت جدی در دستور کار قرار گرفت، تلاش گسترده شرکت‌های توزیع نیروی برق در سراسر کشور با هدف اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی و جلب همراهی مشترکان در بخش‌های مختلف خانگی، اداری، صنعتی، تجاری و کشاورزی توانست ظرفیت قابل ملاحظه‌ای در حوزه مصرف را آزاد کند و از بار شبکه توزیع برق در ساعات اوج مصرف بکاهد.
مجموع این اقدامات منجر به آن شد که تابستان 1401 بدون کوچک‌ترین اختلال در تأمین برق مشترکان با موفقیت پشت سر گذاشته شود؛ موفقیتی کم نظیر که علاوه بر همراهی مردم، مرهون تدابیر و تلاش‌های شبانه‌روزی فعالان صنعت برق کشور بود.
یکی از عوامل مؤثر در جلب همراهی عمومی، اجرای طرح‌های تشویقی وزارت نیرو بود، طرحی که در قالب پویشی با عنوان 5=1 توانست نقشی ارزنده در مدیریت بار بخش خانگی کشور ایجاد کند.
اعطای پاداش ریالی به مشترکانی که الگوی مصرف منطقه‌ای را رعایت کرده و میزان مصرف برق خود را نسبت به دوره مشابه سال گذشته کاهش داده‌اند مشوقی مؤثر در ایجاد تأثیرات اجتماعی مورد نظر بود. در نهایت چنین رویه‌ای در کنار اطلاع رسانی‌های گسترده انجام شده و همراهی اصحاب رسانه و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران توانست منجر به آن شود که برخلاف رویه سال‌های گذشته، میزان مصرف برق در بخش خانگی نه تنها افزایش پیدا نکرده که حتی کاهش پیدا کند، موفقیتی کم نظیر و مؤثر در حفظ پایداری شبکه توزیع برق بویژه در کلانشهر تهران.  
این موفقیت، نقش و تأثیر بخش خانگی را در مدیریت بار شبکه برای مجموعه کارشناسی وزارت نیرو بیش از گذشته آشکار ساخت، همین دستاورد باعث شد تا وزیر نیرو دستور دهد برنامه‌های تشویقی مشترکان خانگی برای گذر از پیک 1402 تقویت شده و توسعه یابد. بررسی‌های کارشناسی بیانگر آن بود که گرچه این ایده، بار مالی زیادی برای دولت به همراه خواهد داشت اما توجه به هزینه‌های گزاف احداث نیروگاه آن هم صرفاً برای تأمین برق مورد نیاز چند ساعت محدود پیک مصرف در فصول گرم سال، توجیه کننده تأمین بار مالی این طرح بوده و در عین حال توسعه طرح‌های مدیریت مصرف می‌تواند نقش بزرگی در کاهش آلاینده‌های زیست محیطی داشته باشد.
اگر در نظر بگیریم که برای تولید هر کیلووات ساعت برق حدود 600 گرم گاز دی اکسید کربن وارد جو می‌شود متوجه خواهیم شد کاهش مصرف برق بخش خانگی می‌تواند چه تأثیر شگرفی در بهبود شرایط زیست محیطی داشته باشد.
در نهایت رایزنی‌ها و تلاش‌های انجام شده توانست منجر به اجرای طرحی بی‌نظیر در تاریخ صنعت برق کشور شود؛ افزایش 20 برابری پاداش تخصیصی به مشترکانی که بتوانند میزان مصرف خود را نسبت به دوره مشابه سال گذشته کاهش دهند!
با اجرای این طرح هر مشترکی که بتواند مصرف برق خود را کاهش دهد به ازای هر کیلووات ساعت کاهش مصرف تا 20 برابر هزینه فروش انرژی معادل حداکثر دوهزار تومان پاداش ریالی دریافت خواهد کرد. این فرایند تفاوت قابل ملاحظه دیگری نیز با سال گذشته دارد.
برخلاف سال گذشته امسال نه فقط مشترکانی که الگوی مصرف را رعایت کرده‌اند بلکه تمامی مشترکان می‌توانند با کاهش مصرف برق مشمول دریافت پاداش ریالی شوند.
با در نظر گرفتن اینکه طی سال 1401 تخصیص پاداش پنج برابری به مشترکان آن هم فقط مشترکانی که در محدوده الگوی مصرف قرار داشته‌اند منجر به صدور حدود هشت میلیون قبض برق رایگان یا حتی بستانکار در سطح کشور شد، می‌توان پیش‌بینی کرد تخصیص پاداش 20 برابری می‌تواند دستاوردی بسیار بزرگ‌تر برای صنعت، اقتصاد و محیط زیست کشور به‌دنبال داشته باشد.
در همین راستا، سخنگوی صنعت برق کشور نیز در گفت‌و‌گویی رادیویی عنوان کرد: با اجرای این طرح، اگر مشترک یا شهروندی در مناطق عادی (80 درصد از مشترکان خانگی در مناطق عادی هستند) که سال گذشته از دور تند کولر آبی استفاده می‌کرده، امسال از دور کند استفاده کند یا در خاموش کردن لامپ‌های روشنایی اضافی دقت بیشتری داشته باشد، حداقل تا 150 هزار تومان در ماه می‌تواند از پاداش مدیریت مصرف برخوردار شود.
همچنین در مناطق گرمسیر مانند استان‌های خوزستان، هرمزگان، بوشهر و مناطق مشابه نیز که معمولاً از چند کولر گازی استفاده می‌شود، اگر از تعداد کمتری کولر استفاده شده یا کولرهای گازی روی دمای آسایش که 24 درجه سانتی گراد است، تنظیم شده و یا در خاموش کردن لامپ‌های اضافی دقت بیشتری شود می‌تواند تا یک میلیون تومان در ماه، پاداش کاهش مصرف برای مشترکان به همراه داشته باشد.
امید می‌رود با اجرای این طرح ارزنده و همراهی سایر مشترکان در بخش‌های مختلف و البته موفقیت وزارت نیرو در اجرای 140 طرح تدوین شده برای سال‌جاری، در تابستان 1402 نیز شاهد پایداری شبکه توزیع برق کشور، عدم بروز قطعی برق و خاموشی و کسب رضایت هرچه بیشتر هموطنان باشیم.