با اجرای قانون چک، اعتبار یکی از مهم‌ترین اوراق بهادار کشور در حال بازیابی است. در حالی که طی سال‌های 1395 و 1396 بیش از 15 درصد چک‌های وصولی از نظر تعداد و بیش از 20 درصد از نظر ارزش در کشور برگشت می‌خورد، اکنون این نسبت به 7 تا 8 درصد رسیده است. حتی در بهمن‌ماه 1400 نیز نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای از نظر تعداد بالای 9 درصد و از لحاظ ارزش بیش از 12 درصد بود، اما اکنون با تغییر شرایط، در اسفند‌ماه سال گذشته، 93 درصد از چک‌های مبادله شده در کشور وصول شده و فقط 7 درصد آن برگشت خورده است. این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که با رفع حفره‌های قانونی، اعتبار چک بازگشته است. بدین ترتیب چک بی‌محل که در سال‌های نه‌چندان دور واژه‌ای پرتکرار در اقتصاد ایران بود، اکنون به‌ندرت شنیده می‌شود. بر همین اساس، تأثیرآن در کاهش سهم زندانیان مربوط به چک بلامحل نیز دیده می‌شود.
براساس تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی، در اسفندماه 1401، در کل کشور بیش از 8.6 میلیون فقره چک به ارزشی حدود 5879 هزار میلیارد ریال مبادله شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب 2.7 درصـد و 15.6 درصد افزایش نشان می‌دهد. اسفند سال گذشته 8 میلیون و ۶۰۰ هزار فقره چک مبادله شد که 8 میلیون فقره از این تعداد (برابر ۹۳ درصد) وصول شده است.
 
نیمی از چک‌های مبادله شده در اختیار 3 استان
طی اسفند سال قبل، در استان تهران بیش از 2.9 میلیون فقـره چـک بـه ارزشـی بـالغ بر 2932  هزار میلیارد ریال مبادله شد. در این ماه، 51.2 درصد از تعداد چک‌های مبادله‌ای کل کشـور در سـه اسـتان تهران (33.7 درصد)، اصفهان (10.5 درصد) و خراسـان رضـوی (7 درصـد) مبادلـه شـده اسـت کـه بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند. در ماه مذکور 62.3 درصد از ارزش چک‌های فوق در سه اسـتان تهـران با 49.9 درصـد، اصفهان با 7.2 درصد و خراسان رضوی با 5.2 درصد مبادله شده است که بیشـترین سـهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند.
 
رشد 16.3 درصدی ارزش چک‌های وصولی
طی اسفندماه پارسال، در کل کشور بیش از 8 میلیون فقره چک به ارزشی بالغ بر 5367 هزار میلیارد ریال وصول شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب 0.3 درصد و 16.3 درصد افزایش نشان می‌دهد. در ماه مذکور از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله شده به ترتیب 93 درصد و 91.3 درصد وصول شده است. درصد تعداد و مبلغ چک‌های وصول شده در بهمن‌ماه1401 به ترتیب معادل 92.7 درصد و 90.8 درصد و در اسفندماه 1400 به ترتیب برابر 91.1 درصد و 89 درصد بوده است. در اسفندماه 1401، در استان تهران بیش از 2.7 میلیون فقره چک به ارزشی حدود 2729 هزار میلیارد ریال وصول شد که از نظر تعداد 93.8 درصد و از نظر ارزش 93.1 درصد از کل چک‌های مبادله‌ای وصول شده است.
 
گیلانی‌ها؛ خوش‌حساب‌ترین
علاوه بر این، در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت تعداد چک‌های وصـولی بـه کـل چک‌های مبادله‌ای در استان، به ترتیب به استان‌های گـیلان با 94.6 درصـد، البـرز با 93.7 درصـد و مازندران با 93.4 درصد اختصاص یافتـه اسـت و اسـتان‌های خراسـان شـمالی با 88.8 درصـد، کهگیلویه و بویراحمد با 89 درصد و چهارمحال و بختیاری با 89.6 درصد پـایین‌ترین نسـبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند. در ماه مورد بررسی در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت ارزش چک‌های وصولی بـه کل ارزش چک‌های مبادله‌ای در استان، به ترتیب به استان‌های البرز (93.5 درصـد)، گـیلان (92.3 درصـد) و هرمزگان (92 درصد) اختصاص یافته است و استان‌های قم (71.7 درصد)، کهگیلویه و بویراحمـد (84 درصد)و خوزستان (84.3 درصد) کمترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.
 
کاهش 1.4 درصدی تعداد چک‌های برگشتی
آمار و اطلاعات بانک مرکزی نشان می‌دهد که در آخرین ماه سال گذشته، در کل کشور بالغ بر 607 هزار فقره چـک بـه ارزشـی بـیش از 511 هـزار میلیارد ریال برگشت داده شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد 1.4 درصد کاهش و از نظر مبلغ 9.8 درصد افزایش نشان می‌دهد. در ماه مذکور از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله شده بـه ترتیب 7 درصـد و 7.8 درصد برگشت داده شده است. این در حالی است که تعداد و مبلغ چک‌های برگشت داده شده در بهمن‌ماه 1401 به ترتیب معـادل 7.3 درصـد و 9.2 درصـد و در اسـفندماه 1400 به ترتیب برابر 8.9 درصد و 11 درصد بوده است.
 
خراسان شمالی؛ رکورددار چک برگشتی
در ماه مورد گزارش در استان تهران بیش از 181 هزار فقره چک به ارزشی بـالغ بر 203 هزار میلیارد ریال برگشت داده شد که از نظر تعداد 6.2 درصد و از نظر ارزش 6.9 درصد از کل چک‌های مبادله‌ای برگشت داده شده است. در این ماه بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله‌ای در اسـتان، بـه ترتیب بـه اسـتان‌های خراسـان شـمالی با 11.2 درصـد، کهگیلویه و بویراحمد با 11 درصد و چهارمحـال و بختیـاری با 10.4 درصـد اختصـاص یافتـه اسـت و استان‌های گیلان با 5.4 درصد، البرز با 6.3 درصـد و مازنـدران با 6.6 درصـد پـایین‌ترین نسـبت تعـداد چک‌های برگشتی به کل تعداد چک‌های مبادله شده را به خود اختصاص داده‌اند.
همچنین در ماه مورد بررسی در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان به ترتیب به استان‌های قم با 28.3 درصد، کهگیلویه و بویراحمد با 16 درصد و خوزستان با 15.7 درصد اختصاص یافته است و استان‌های البرز با 6.5 درصد، گیلان با 7.7 درصد و هرمزگان با 8 درصد کمترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.