اکرم رضایی
خبرنگار

محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در ابتدای حضور خود در این وزارتخانه از طرحی صحبت کرد که طی آن دانشجویان ارشد و دکتری می‌توانند برای ادامه تحصیلات تکمیلی، خودشان استاد مورد نظرشان را انتخاب کنند. به تازگی شیوه جدید پذیرش دانشجوی دکتری از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام شد. اکنون این طرح تبدیل به یک شیوه‌نامه پذیرش دانشجو شده است. بر همین اساس گفته شده است طبق مندرجات دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون دکتری، شیوه «پذیرش استادمحور» به شیوه‌های پذیرش دانشجوی دکتری سال ۱۴۰۲ دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی اضافه شد.
رضا نقی‌زاده مدیر دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره پذیرش دانشجویان در مقطع ارشد و دکتری به شیوه «استادمحور» اظهار داشت: در سال‌های گذشته در حوزه استعداد درخشان، پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان در مقاطع تحصیلات تکمیلی به شیوه فراخوان‌محور، توسط گروه‌ها و دانشگاه‌ها انجام می‌شد. علاوه بر این یک شیوه‌نامه در تاریخ 30/7/1401مصوب شد که شیوه استادمحور در راستای حل نیازهای کشور نیز برای جذب دانشجویان استعداد درخشان هم لحاظ شود.
وی در توضیح پذیرش استادمحور دانشجویان استعداد درخشان بر اهمیت رفع نیازهای کشور در این شیوه پذیرش تأکید کرد و گفت: در این شیوه‌نامه پیش‌بینی شده است که استاد حائز شرایط، موضوع تحقیقاتی خود را از سامانه نان انتخاب می‌کند و موضوع کلی پایان‌نامه یا رساله را به تصویب دانشگاه می‌رساند و بر اساس آن فراخوان جذب دانشجو اعلام می‌شود.
مدیر دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی خاطر نشان کرد: در ادامه، دانشجویان مدارک خود را به دانشگاه ارسال و پس از بررسی توسط استاد، مراحل پذیرش صورت می‌پذیرد. به نظر می‌رسد توسعه این شیوه از پذیرش به هدایت طرح‌های تحقیقاتی به سمت نیازهای کشور کمک جدی کند. پذیرش دانشجویان به این شیوه مازاد بر ظرفیت‌های فعلی خواهد بود.
نقی‌زاده در توضیح شیوه دیگر پذیرش در نوع استادمحور که در مقطع دکتری اعمال می‌شود، خاطر نشان کرد: شیوه دیگر استادمحور که در مقطع دکتری انجام می‌شود اعلام پذیرش استادمحور در برخی از رشته محل‌های مندرج در دفترچه آزمون است. بدین صورت که دانشجویان شرکت‌کننده در آزمون نیمه‌متمرکز در صورت کسب حد نصاب نمره، می‌توانند در زمان مصاحبه از مزایای این روش بهره‌مند شوند و استاد خود را مطابق ضوابط انتخاب کنند.
وی با اعلام این خبر که شیوه‌نامه مذکور در دفترچه آزمون دکترای امسال درج و اعمال شده است، توضیح داد: این شیوه‌نامه تصویب شده و در دفترچه کنکور دکترای امسال درج شده است و ان‌شاءالله به خوبی اجرا می‌شود.
لازم به ذکر است، طبق اعلامی که پیش از این قاسم عموعابدینی معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره طرح استادمحور عنوان کرده بود پذیرش دانشجوی مقطع دکتری، اولین گام در حوزه استادمحوری است. این طرح نه تنها برای دانشجویان مقطع دکتری قابلیت اجرایی دارد، بلکه می‌تواند برای دانشجویان نخبه مقاطع کارشناسی‌ارشد و کارشناسی هم اجرا شود. با اجرای طرح استادمحور، دانشجویان برتر برای انتخاب استاد دوره دکتری از اولویت حق انتخاب برخوردار می‌شوند.
عمو عابدینی، با بیان اینکه برمبنای مصوبه شورای گسترش آموزش عالی، ۲۰ درصد از دانشجویان مقطع دکتری استادمحور می‌شوند، توضیح داد: با اجرای طرح استادمحور، دانشجویان برتر برای انتخاب استاد دوره دکتری از اولویت حق انتخاب برخوردار می‌شوند. ممکن است یک داوطلب رتبه یک کنکور علاقه داشته باشد درس خود را به طور مثال، با یک استاد رشته ریاضی که در دانشگاه سیستان و بلوچستان برجسته است؛ بگذراند اما نسبت به اینکه گروه به او چنین اجازه‌ای می‌دهد، اطمینان خاطر ندارد. لذا درنظر داریم، تمام اعضای هیأت‌علمی در سازمان سنجش کد اختصاصی داشته باشند و افراد برتر کنکور بتوانند استاد مورد علاقه خود را انتخاب کنند. اگر طرح «استادمحوری» اجرا شود، عدالت آموزشی هم برقرار می‌شود. همچنین اساتید تراز برای اینکه صاحب دانشجوی ممتاز شوند، دیگر نیازی نیست به تهران مهاجرت کنند.
در توضیح شیوه استادمحور آمده است؛ اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با مرتبه استاد و دانشیار که حداقل دارای یکی از عناوین استاد نمونه کشوری، سرآمد آموزشی کشوری، دانشمندان یک درصد و دو درصد جهانی یا یک درصد اعلام شده توسط مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام ISC، برگزیده جشنواره‌های ملی و بین‌المللی از قبیل فارابی، خوارزمی، رازی و نظایر آن باشند، می‌توانند حداکثر به میزان ۲۰ درصد ظرفیت پذیرش اعلام شده به صورت مازاد بر ظرفیت، نسبت به پذیرش دانشجو به شیوه استادمحور اقدام کنند.
داوطلبان در صورت کسب حدنصاب تعیین شده و معرفی برای انجام مرحله دوم آزمون، در هنگام انجام مصاحبه تخصصی در صورت اعلام پذیرش به شیوه استادمحور توسط دانشگاه می‌توانند نسبت به انتخاب استاد راهنما اقدام کنند. پذیرش به شیوه استادمحور پس از طی مراحل و فرایندهای مربوطه و براساس اولویت انتخابی داوطلبان، توسط سازمان سنجش آموزش کشور انجام خواهد شد.