زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم

بیش از 40 دفتر مسافرتی کشور جایزه صادراتی گردشگری را گرفتند. این آژانس‌ها در سال گذشته موفق شده بودند گردشگران خارجی را از اروپا، امریکا و آسیا به کشور جذب کنند. فعالان حوزه گردشگری ورودی در گفت‌وگو با «ایران» می‌گویند مبلغ جایزه صرف تبلیغ ورود گردشگران به ایران می‌شود. جایزه ورود هر گردشگر از امریکا یا اروپا به کشور 70 دلار و برای جذب هر گردشگر آسیایی و کشورهای همسایه 50 دلار است. فعالان این حوزه امیدوارند مبلغ جایزه در سال‌های پیش رو افزایش بیابد.

احیای یک جایزه
چندی پیش بود که «علی‌اصغر شالبافیان» معاون گردشگری کشور از احیای جایزه صادراتی گردشگری ویژه دفاتر خدمات مسافرتی با هدف جذب گردشگران خارجی خبر داد. به گفته شالبافیان این جایزه پس از توقفی 13 ساله و به دنبال تفاهمنامه میان معاونت گردشگری با سازمان توسعه تجارت احیا شد.
شالبافیان افزایش درآمدهای حاصل از جذب گردشگران ورودی را به عنوان صادرات غیر نفتی از جمله سیاست‌های جاری برشمرده و گفته بود: «تلاش شده است تا تمامی مشوق‌های صادراتی به حوزه گردشگری نیز تعلق گیرد. بنابراین روند اهدای جایزه صادراتی به فعالان گردشگری در بخش جذب گردشگران ورودی که از سال 1389 غیرفعال شده بود، احیا و در مسیر پرداخت قرار گرفته است.»

 تبلیغ برای ایران
ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران در گفت‌و‌گو با «ایران» جایزه صادراتی را بخشی از هزینه‌های آژانس‌ها و دفاتر مسافرتی برای تبلیغات در طول سال می‌داند. به گفته او آژانس‌ها و جامعه تورگردانان ایران با برگزاری فم‌تور(تورهای رایگان برای معرفی ایران به کشورهای بازار هدف) و شرکت در نمایشگاه‌های مختلف و حضور در فضای مجازی و... ایران را معرفی می‌کنند. او می‌گوید: «جایزه صادراتی، کمک سازمان توسعه و تجارت برای تبلیغ ایران است.» او مبلغ جایزه برای ورود هر گردشگر از اروپا و امریکا را 70 دلار و جذب گردشگران کشورهای آسیایی را 50 دلار اعلام می‌کند و با پیشنهاد کسانی که موافق خرج مبلغ جایزه برای توسعه زیرساخت‌ها هستند مخالفت می‌کند. به اعتقاد پورفرج دولت این هزینه را خرج ساخت و توسعه زیرساخت نمی‌کند اما آژانس‌ها حتماً این مبلغ را صرف تبلیغ ایران برای ورود گردشگر می‌کنند. هرچند او هم مثل بسیاری از فعالان اعتقاد دارد این رقم در مقابل هزینه شرکت آژانس‌ها در نمایشگاه‌های بین‌المللی رقم قابل توجهی نیست اما جایزه صادراتی را گام خوبی می‌داند و می‌گوید: «این مبلغ کافی نیست چون تبلیغات سنگینی علیه کشور ایران می‌شود و اگر دولت بتواند این اعتبار را افزایش بدهد بخش خصوصی گردشگری ایران را بهتر تبلیغ می‌کند.»
او شرکت در نمایشگاه‌ها را یکی از مهم‌ترین راه‌های بخش خصوصی برای تبلیغ ایران می‌داند و می‌گوید: «برخی از آژانس‌ها چون فکر می‌کردند این جایزه مثل 13 سال گذشته پرداخت نمی‌شود، شرکت نکردند.» او حوزه تبلیغی آژانس‌هایی که جایزه را دریافت کرده‌اند اروپا، امریکا و آسیا تعریف می‌کند و اعتقاد دارد که آژانس‌ها با توجه به شرایط موجود توانستند گردشگران خارجی را جذب کنند. پورفرج البته یادآوری می‌کند صنعت گردشگری ایران تحت شرایط پیش آمده با کاهش گردشگر از اروپا و امریکا روبه‌رو است. او از برنامه‌ریزی آژانس‌های مسافرتی و جامعه تورگردانان ایران برای جذب گردشگران عربستانی خبر می‌دهد و می‌گوید: «باید به آنها نشان بدهیم که در ایران احساس آرامش و امنیت خواهند کرد.» به گفته او گردشگران عربستانی برای زیارت، سلامت و طبیعت به ایران می‌آیند و مقاصد آنها تهران، مشهد و شمال کشور است.

جایزه صادراتی مشوق است
«مصطفی شفیعی شکیب» عضو هیأت مدیره جامعه تورگردانان کشور و یکی دیگر از برندگان جایزه صادراتی گردشگری، احیای این جایزه را باعث تشویق و تلاش بیشتر آژانس‌ها و دفاتر خدمات مسافرت می‌داند و می‌گوید: «مبلغ جایزه نسبت به برخی از کشورها از جمله ترکیه یا کشورهای آسیای میانه کمتر است اما با توجه به وضع موجود ما رقم قابل توجهی است.»
او هم جایزه صادراتی را مبلغی که صرف تبلیغ ایران می‌شود می‌داند ومی‌گوید: « البته ما برای شرکت در یک نمایشگاهی مبلغی بین 250 تا 500 میلیون تومان هزینه می‌کنیم. چون باید هزینه بلیت، اقامت، نمایشگاه و... را پرداخت کنیم.» یکی از بازارهای هدف او برزیل است. می‌گوید: «هزینه پرواز یک مسیر برزیل بین 80 تا 90میلیون تومان می‌شود. هزینه هتل، رفت و آمد، اجاره غرفه در نمایشگاه و... هم بسیار گران است. هزینه‌ها در آسیای شرقی هم بالا است اما وجود جایزه بهتر از نبود آن است.»
او و همکارانش توانسته‌اند در سال گذشته گردشگران را از کشورهای اروپایی مثل فرانسه، هلند، اسکاندیناوی و... جذب کنند. به گفته شفیعی‌شکیب آنها میزبان گردشگرانی هم از برزیل، چین، کره، مالزی و برخی کشورهای همسایه بوده‌اند.
او اکثر توریست‌های ایرانی را توریست‌های فرهنگی و کهنسال می‌داند و می‌گوید: «از 90 نوع توریست شناخته شده در جهان تنها 6تا 7 نوع گردشگر مثل گردشگر فرهنگی، سلامت، ورزشی، ماجراجویانه و... به ایران می‌آیند.»

فصل چینی‌ها
سید محمدعلی اشرف واقفی نایب رئیس جامعه تورگردانان ایران و یکی دیگر از برندگان جایزه صادراتی گردشگری، هم در گفت‌وگو با «ایران» جایزه صادراتی را کمک دولت به آژانس‌هایی که در حوزه گردشگری ورودی کار می‌کنند و از جایزه صادراتی به عنوان یک حرکت مثبت نام می‌برد. او امیدوار است که مبلغ جایزه در سال‌های آینده افزایش یابد. به گفت اشرف واقفی درحال حاضر گردشگران اروپایی و امریکایی از ایران استقبال نمی‌کنند اما با توجه به تعطیلات ماه می‌چینی‌ها، کشور در حال حاضر میزبان گردشگران چینی است و آنها استقبال خوبی از ایران کرده‌اند.

90 درصد تورهای اروپایی لغو شد
به گفته او در حال حاضر 90 درصد تورهای اروپایی به مسیر ایران تعطیل شده‌اند. آنها فعلاً برنامه‌ای برای ورود به ایران ندارند. به گفته اشرف واقفی نیمه اول سال گذشته و پس از فروکش کردن کرونا، گردشگران اروپایی استقبال خوبی از ایران کردند اما حوادث پیش آمده در شهریور باعث شد تا بسیاری از تورها لغو شود. او تعریف می‌کند که سال گذشته یک تور از مصر به مقصد ایران را برنامه‌ریزی می‌کرده است. گردشگران سوار هواپیما هم می‌شوند اما کشور مصر از پرواز آنها جلوگیری می‌کند و مسافران را پیاده می‌کند. او مسافرانی در قالب تور از کشورهای اروپایی از جمله آلمان هم داشت که به دنبال حوادثی که در ایران اتفاق افتاد، از سفر منصرف شدند.