رقابت نفسگیر مصرف و تولید بنزین
میانگین مصرف بنزین سال ۱۴۰۱ در مقایسه با سال ۱۴۰۰، 6 20 درصد افزایش یافت
افزایش سرسام‌آور نرخ رشد مصرف بنزین در سال‌های 1400 و 1401 رشدی که دست‌کم در دو سال مورد بررسی از افزایش 14.9 و 19 درصدی حکایت داشته است. ظرفیت تولید بنزین درکشور در حال حاضر به ۱۱۵ میلیون لیتر در روز رسیده است. ۱۰ پالایشگاه نفت و میعانات گازی، هم‌اکنون بیش از ۲.۲ میلیون بشکه نفت خام و میعانات را پالایش کرده و به فرآورده‌های باارزش‌تری تبدیل می‌کنند.
به تازگی، خبرگزاری فارس در گزارشی پیش‌بینی کرده که میانگین مصرف بنزین به بیش از 118 میلیون لیتر در روز طی سال‌جاری خواهد رسید. هرچند که تولید بنزین طبق گزارش مرکز مطالعات زنجیره ارزش حدود 105 میلیون لیتر در روز خواهد بود. این بدان معناست که در سال‌جاری دولت برای پاسخ به تقاضای داخلی مجبور به واردات روزانه حداقل 10 میلیون لیتر بنزین است.
بررسی روند مصرف بنزین در کشور از سال 90 به این سو نشان می‌دهد که مصرف این فرآورده نفتی سالانه 6 درصد افزایش یافته است. ناگفته نماند که در سال 98 و با اصلاح قیمت بنزین در آبان‌ماه و شیوع کرونا در بهمن‌ماه، روند مصرف بنزین بشدت نزولی شد اما از سال 99 به بعد، رشد مصرف سالانه با اختلاف از روند 6 درصدی خود، افزایش چشمگیری یافت. برای رشد جدی مصرف بنزین در کشور دلایل مختلفی عنوان می‌شود که از جمله آنها می‌توان به عملکرد ضعیف دولت قبل در زمینه سرمایه‌گذاری در صنعت پالایش، کیفیت پایین تولید خودرو در کشور، سهم پایین حمل و نقل عمومی در جابه‌جایی مسافر، ضعف در شبکه حمل و نقل عمومی، عدم خروج بموقع خودروهای فرسوده و ناهماهنگی بین میزان تولید خودرو و تولید سوخت در کشور اشاره داشت. برآورد می‌شود که تعداد خودروهای شخصی و موتورسیکلت در کشور بین 25 تا 26 میلیون دستگاه باشد، هر چند که سالانه یک میلیون خودروی جدید هم به چرخه حمل و نقل کشور اضافه می‌شود.
واقعیت این است که مصرف بنزین در خودروهای داخلی دو برابر میانگین جهانی است.
محمد مشهدی‌شریف، رئیس انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو هم گفته است که در حال حاضر حدود ۳ میلیون تا ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خودروی سواری، ۵۰۰ هزار دستگاه خودروی ناوگان عمومی، ۱۰ تا ۱۱ میلیون دستگاه موتورسیکلت و۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار دستگاه کامیون فرسوده در کشور وجود دارد، یعنی جمعاً حدود ۱۴ تا ۱۵ میلیون دستگاه وسیله نقلیه فرسوده در جاده‌ها تردد می‌کنند و افزوده که اگر خودروهای فرسوده از مدار خارج شوند، حداقل ۳۳ میلیون لیتر صرفه‌جویی می‌شود، بنابراین اگر میانگین مصرف روزانه خودروی سواری حدود ۴.۱۳ لیتر باشد، یک خودروی فرسوده ۲ برابر یعنی ۸.۲۶ لیتر بنزین مصرف می‌کند که بر اساس دلار ۵۰ هزار تومان و نرخ ۷۰ سنت بنزین فوب خلیج‌فارس روزانه ۱۳۲ هزار تومان هزینه سوخت یک خودروی فرسوده می‌شود که ضربدر تعداد خودرو و موتورسیکلت‌های فرسوده موجود نزدیک ۲۷۲ میلیارد تومان در روز و سالانه ۹۹ هزار و ۲۸۰ هزار میلیارد تومان(حدود ۱۰۰ همت) بنزین کشور را می‌سوزانند.
با توجه به شرایط فعلی چاره کار چیست؟
محمدحسین ظریف‌کار منفرد، کارشناس صنعت پالایش در گفت‌وگو با «ایران» اذعان داشته است که برای اصلاح روند مصرف سوخت ابتدا باید خودروی باکیفیت تولید و به بازار عرضه شود.
به گفته او، خودروسازان کشور در شرایط فعلی اراده چندانی برای اصلاح ساختار سوخت خودروهای تولیدی نداشته و همین امر همچنان باعث شده تا میزان مصرف خودروهای تولید داخل به ازای هر 100 کیلومتر بیش از 10 لیتر باشد.
وی، اذعان داشته که در کنار این امر، عامل دیگر بی‌انگیزگی در خروج خودروهای فرسوده بوده که در این خصوص هیچ گزارش قابل دفاعی وجود ندارد.
ظریف‌کار منفرد، خودروهای فرسوده را عامل مهمی در مصرف بالای بنزین در کشور دانسته و معتقد است که برای کاهش مصرف بنزین هیچ چاره‌ای جز تسریع در روند خروج این دسته از خودروها از شبکه حمل و نقل وجود ندارد.
این کارشناس صنعت پالایش با اشاره به عملکرد ضعیف در زمینه اصلاح الگوی مصرف سوخت در سال‌های قبل تصریح کرده که در این خصوص نتیجه قابل قبولی گرفته نشده و حرفی برای گفتن و دفاع وجود ندارد.