جمع‌آوری کودکان کار بی‌فایده است
۸۵ درصد کودکان کار و خیابانی شناسایی شده در کشور، اتباع خارجی هستند
سمیه افشین‌فر
خبرنگار
در آخرین روزهای اسفند سال گذشته احمد احمدی‌صدر مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران از تشکیل کارگروه تخصصی ویژه کودکان کار در شهرداری تهران خبر داد و تأکید کرد:مدل حرفه‌آموزی و استعداد‌یابی را طراحی کرده‌اند، اما یک مشکل دارند و آن‌هم این است که نمی‌دانند متولی اجرای آن کیست! این در حالی است که بنا به گفته محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر آسیب‌دیدگان سازمان بهزیستی کشور، بر اساس قانون حمایت از حقوق اطفال و نوجوانان، سازمان بهزیستی به‌عنوان بزرگ‌ترین سازمان اجتماعی در قانون، متولی رسیدگی به امور کودکان کار و خیابانی است.
وی با بیان اینکه در بودجه 1401 در مجموع برای شناسایی، جذب و حمایت کودکان کار 20 میلیارد تومان به سازمان بهزیستی اختصاص داده شده است به «ایران» می‌گوید: این رقم قطعاً جوابگوی نیاز 14 هزار و 500 کودک کار شناسایی شده در کشور نیست و اگر بخواهیم روی موضوع توانمندسازی کار کنیم، حداقل به 160 میلیارد تومان بودجه احتیاج داریم که در مرحله اول باید مشکل کودکان ایرانی و در مرحله دوم مشکل کودکان کار اتباع مجاز را حل کنیم.
در حال حاضر ۶۲ مرکز در زمینه شناسایی کودکان کار فعال هستند. کودکان کار و خیابانی در محل کار شناسایی و به مراکز آموزشی و حمایتی آن منطقه ارجاع می‌شوند. مراکزی تحت عنوان «مراکز آموزشی، حمایتی کودک و خانواده.» بنا به آمارها در استان‌هایی مانند تهران، خوزستان و اصفهان که از نظر جغرافیایی بزرگ‌تر هستند، بیشترین حضور کودکان خیابانی را شاهد هستیم.
محمدرضا حیدرهایی البته جمع‌آوری کودکان کار را کار بیهوده و بی‌فایده‌ای می‌داند و معتقد است در بسیاری از مواقع، کار جمع‌آوری توسط دستگاه‌های دیگر و بدون نظارت بهزیستی انجام شده است. او البته به قانون اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: قانون حمایت از اطفال و نوجوانان وقتی به انواع و مصادیق کودک در معرض مخاطره اشاره می‌کند، از کار کودک به عنوان یکی از مصادیق کودک در معرض مخاطره نام می‌برد و قانون وظیفه حمایت از این کودکان را به سازمان بهزیستی محول کرده است و حدود 20 دستگاه هم باید در کنار بهزیستی به امور مربوط به این کودکان بپردازند که از جمله شهرداری وظیفه دارد از ساماندهی کودکان حمایت کند یا مکان‌های تفریحی که در اختیار دارد در بازه زمانی مشخص برای استفاده رایگان این کودکان اختصاص دهد.
اما اگر قرار است مشکل حضور کودکان خیابانی حل شود و راهکار آن جمع‌آوری این کودکان نیست، پس راهکار چیست؟ حیدرهایی معتقد است راهکار اصلی این است که حمایت و توانمندی خانواده‌های این کودکان را در برنامه‌ها بگنجانیم و می‌گوید: کودک که خودش به خیابان نمی‌آید و حتماً مشکل فرهنگی یا فقر در خانواده است که باعث می‌شود کودک به سر چهارراه بیاید. اگر می‌خواهیم مسأله کودک حل شود، ابتدا باید مشکل خانواده را حل کنیم و به سراغ آنها برویم و آنان را توانمند کنیم. اگر مشکل فرهنگی است باید به خانواده آموزش داده شود و اگر مشکل فقر است باید در جهت توانمندسازی خانواده کار کنیم.
وی تأکید می‌کند:ما در بررسی‌هایمان به خانواده‌هایی برمی‌خوریم که مادرسرپرست هستند یا پدر در دسترس نیست و نمی‌تواند وظیفه اصلی خود را به‌عنوان پدر به انجام برساند. در مدل‌های توانمندسازی، پدر را به مراکز ترک اعتیاد هدایت می‌کنیم یا در خانواده‌های مادرسرپرست به سمت توانمندی مادر خانواده می‌رویم تا نیازی به حضور کودک در خیابان نباشد. بر همین اساس سازمان بهزیستی مراکزی را تحت‌عنوان مراکز آموزشی، حمایتی کودک و خانواده تأسیس کرده است.
وی درباره دستگاه‌های شناسایی از طریق عنبیه چشم نیز می‌گوید:در حال حاضر 12 مرکز ما به این دستگاه‌ها مجهز هستند و در صورتی که تا 15 روز آینده مبالغ پیش‌بینی شده به ما تخصیص یابد و بتوانیم دستگاه‌ها را خریداری کنیم، می‌توانیم همه مراکزمان را به دستگاه‌های شناسایی کودکان از طریق عنبیه چشم تجهیز نماییم. البته به نظر من بسیاری از این کودکان ممکن است کودک کار باشند اما کودک خیابانی نباشند. این کودکان در سرشماری کارگاه‌هایی که حق بیمه پرداخت می‌کنند در نظر گرفته نشده‌اند تا حق بیمه‌ای پرداخت نکنند. اگر این کودکان ایرانی باشند در سرشماری کارگران لحاظ می‌شوند اما اگر از اتباع باشند در سرشماری لحاظ نمی‌شوند تا حق بیمه پرداخت نکنند. ۸۵ درصد کودکان کار و خیابانی شناسایی شده در کشور، اتباع خارجی هستند. در شهر تهران از مجموع کودکان کار و کودکان خیابانی شناسایی و جذب شده، ۶۳ درصد اتباع خارجی هستند.