در حافظه موقت ذخیره شد...
گزارش
گروه فرهنگی/ برپایی جوایز مختلف حوزه کتاب و ادبیات را می‌توان فرصت خوبی برای معرفی کتاب‌های خواندنی به علاقه‌مندان دانست؛ جوایزی که از جمله‌‌شان می‌توان به «جلال آل احمد»، «ابوالحسن نجفی» و کتاب سال «شهید غنی پور» اشاره کرد. البته رویدادهای رقابتی عرصه مذکور تنها به این سه مورد محدود نمی‌‌شوند اما موارد یادشده در برپایی‌شان تداوم وجود داشته و شاید از این بابت بتوان اثرگذاری بیشتری هم برای آنها قائل بود.
جلال، بزرگ‌ترین جایزه ادبی داخلی
جلال آل احمد یکی از مطرح‌ترین جوایز ادبی کشورمان به شمار می‌آید و بیراه نیست که آن را در رتبه نخست این رتبه‌بندی بدانیم. اگر در زمره اهالی ادبیات و دوستداران این بخش از فرهنگمان باشید آوازه برپایی جایزه ادبی جلال در سال‌های نخست برگزاری‌اش را به خاطر دارید. رویدادی ادبی که در ابتدای راه، با در نظر گرفتن 110 سکه تمام بهار آزادی عنوان گران‌ترین جایزه کشورمان را نه تنها در زمینه ادبیات، بلکه در کل عرصه فرهنگ و هنرمان به نام خود ثبت کرد و میزبانی علاقه‌مندان را در چهار گروه داستان بلند و رمان، مجموعه داستان کوتاه، نقد ادبی و مستندنگاری بر عهده گرفت. در نظر گرفتن این 110 سکه تمام بهار، تأثیر چندان خوشی برای این جایزه نداشت و حاشیه‌هایی را سبب شد؛ از جمله اینکه برای چندین دوره متوالی هیچ اثری به‌عنوان برگزیده معرفی نشد. با وجود انتشار گلایه‌های مختلف در باب اینکه متولیان جایزه جلال از نگرانی اعطای 110 سکه هیچ اثری را برگزیده اعلام نمی‌کنند این روند همچنان ادامه پیدا کرد و طی سال‌های نخست به جز دوره دوم و چهارم، این خوش‌شانسی نصیب هیچ جایزه‌ای نشد. از منظر اتفاقات مهمی که این رویداد ادبی پشت سر گذاشته آن را می‌توان به طور تقریبی به سه دوره تقسیم کرد. مرحله نخست آن شش‌دوره ابتدایی‌اش را شامل می‌شود؛ سال‌هایی که برپایی آن از سوی خود معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با همکاری خانه کتاب به سرانجام رسید. دوره دوم سال‌هایی است که دولت اصلاحات مدیریت فعالیت‌های فرهنگی را به دست داشت و برپایی جایزه جلال به خانه شعر و ادبیات سپرده شد. فصل دوم برگزاری جایزه همزمان با کاهش 110 سکه به جایزه‌ای که مسئولان وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آن را معقول‌تر می‌دانستند همراه شد. یکی از نقدهایی که به جایزه جلال طی سال‌هایی که دولت اصلاحات بر سر کار بود وارد می‌کنند این است که برخی منتقدان تأکید داشتند که حضور داورانی با طیف فکری نزدیک به جریان روشنفکری سبب شد تا در دوره‌هایی به کتاب‌هایی عنوان برگزیده یا شایسته تقدیر اعطا شود که نوشته‌های آنان با اساسنامه جایزه فاصله گرفته و گاه با تفکرات انقلابی در تضاد بوده باشند. با اتمام دوره مدیریت این جایزه از سوی جریان اصلاح‌طلب، سکان هدایت آن به دست متولیان فرهنگی در دولت سیزدهم رسیده که آن را آغاز دوره تازه‌ای در چگونگی برپایی این رویداد ادبی دانست.
«ابوالحسن نجفی»، جایزه‌ای برای ترجمه‌های برگزیده
از جایزه جلال که بگذریم شاید بتوان جایزه ابوالحسن نجفی را یکی دیگر از مهم‌ترین رویدادهای رقابتی در عرصه کتاب دانست که از سال 1395 دایر شده و زمان چندانی از برپایی نخستین دوره‌اش نمی‌گذرد. البته تمرکز برگزارکنندگان این رویداد ادبی و همچنان اساسنامه‌اش تنها به بخش ترجمه است. آنچنان که این جایزه هر ساله با هدف تشویق مترجمان برای اعتلای زبان فارسی برگزار می‌شود، عنوان برپایی این رویداد ادبی نیز همچون جایزه جلال به نام یکی از بزرگان عرصه کتاب و ادبیات کشورمان گره خورده و بخشی از هدف برگزاری‌اش نیز پاسداشت یاد ابوالحسن نجفی و یادآوری خدماتش عنوان شده است. این جایزه با هدف تشویق مترجمان به ارائه کارهای اصولی‌تر برگزار می‌شود و سازمان بانی برپایی‌اش نیز مرکز فرهنگی شهر کتاب است. این جایزه به سبب همراهی جمعی از استادان شناخته شده عرصه ترجمه، همچون ضیاء موحد، حسین معصومی‌همدانی و موسی اسوار توانسته گامی جدی برای جلب نظر اهالی کتاب و البته دنبال‌کنندگان حرفه‌ای ادبیات بردارد. هرچند که به گفته برخی مترجمان، با‌وجود عملکرد خوبی که تا به امروز از برگزاری این رویداد فرهنگی شاهد بوده‌ایم حداقل برای دوره‌های بعد انتظار اعمال برخی تغییرات در ساختار برگزاری آن وجود دارد، از جمله می‌توان به پیشنهادهایی نظیر در نظر گرفتن چند گروه داوری مجزا برای زبان‌هایی که شاهد ترجمه‌های بیشتری از آنها در کشورمان هستیم، اشاره کرد.
یک رقابت ادبی برخاسته از مسجدی مردمی
در میان جوایز عرصه کتاب که به شکل سالانه شاهد برگزاری آنها هستیم، کتاب سال شهید غنی‌پور را می‌توان یکی از انواع مردمی این رویدادهای رقابتی دانست. بنیانگذاری این رویداد فرهنگی به همت زنده‌یاد امیرحسین فردی صورت گرفت، نویسنده‌ای که او را پدر ادبیات انقلاب می‌خوانند. نکته جالب توجه درباره برگزاری این جایزه را می‌توان در آن دانست که از سال 1376 تا به امروز عنوان برگزیده به آثاری تعلق می‌گیرد که از سوی شورای نویسندگان مسجد حضرت جوادالائمه(ع) بررسی و انتخاب شده‌اند. اعضای این شورا از میان نویسندگان و منتقدان ادبی شناخته شده انتخاب شده‌اند. زمان برگزاری اختتامیه این جایزه در مقایسه با جایزه «جلال آل احمد» و همچنین جایزه «ابوالحسن نجفی» نظم بیشتری دارد و اغلب در اسفندماه، همزمان با فرارسیدن سالگرد شهادت شهید حبیب غنی‌پور اسامی برگزیده‌ها اعلام می‌شود.
