بیتا میرعظیمی
خبرنگار
 

مشکلات زیست محیطی تالاب‌های کشور کم بود که حالا خبر رسیده است مجوزهای لازم برای واگذاری تالاب شادگان به بخش خصوصی انجام شده است. طبق گفته «حجت‌الاسلام والمسلمین مجید ناصری‌نژاد» نماینده مردم شادگان در مجلس، واگذاری مکان سیاحتی شادگان به بخش خصوصی، یک فرصت مناسب برای توسعه و ایجاد امکانات گسترده‌تر تلقی شده و بخش خصوصی بنا دارد در تالاب بین‌المللی شادگان، اقدام به احداث اقامتگاه، رستوران و پارک کرده و ضمن تجهیز ایستگاه‌ها به توسعه اسکله و... اقدام کند. اما چگونه یک تالاب بین‌المللی با هدف توسعه گردشگری به بخش خصوصی واگذار شده و به تبع آن مجوز ورود آهن‌آلات، سیمان و... برای ساخت و ساز در محیط طبیعی و ارزشمند این تالاب صادر می‌شود؟ آیا این اقدام قانونی است؟ چه کسی یا چه ارگانی مجوز این طرح را صادر کرده است؟
«سید عادل مولا» معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان، در پاسخ به سؤالات و ابهامات واگذاری تالاب شادگان به بخش خصوصی با هدف توسعه گردشگری به «ایران» می‌گوید: مطابق قانون هرگونه واگذاری و ایجاد واحدهای خدماتی و صنعتی در محدوده تالاب بین‌المللی شادگان ممنوع است مگر با موافقت و مجوز شورای‌عالی محیط زیست؛ این در حالی است که تاکنون اداره محیط زیست خوزستان با هیچ درخواستی مبنی بر واگذاری تالاب به بخش خصوصی موافقت نکرده و هیچ گونه مجوز احداث رستوران یا اقامتگاه غیربومگردی را نیز تاکنون صادر نکرده است.

مخالفت محیط زیست خوزستان
او می‌گوید: پیش‌تر برخی از نمایندگان استان و به تبع آنها تعدادی از سازمان‌ها، درخواست واگذاری تالاب شادگان را به بخش خصوصی مطرح کرده‌اند. به طور مثال درخواست‌هایی از شیلات برای پرورش ماهی، میگو یا ایجاد بندر در شهرک‌های صنعتی ارائه شده است؛ در همین راستا اداره محیط زیست استان، بررسی‌های لازم را انجام داده و موضوع را به سازمان محیط زیست کشور ارجاع دادیم؛ در نهایت سازمان محیط زیست کشور، طی دو بار مکاتبه با اداره محیط زیست استان خوزستان، با این طرح مخالفت کرد.
«سید عادل مولا» تأکید می‌کند: الان نیز پیگیر واگذاری تالاب به بخش خصوصی هستند اما بعید است به نتیجه‌ای برسند.
 طبق گفته او، در طرح‌های مدیریتی منابع، زون‌هایی نظیر زون تفرجی یا حفاظتی در هر منطقه مشخص می‌شود. به طور مثال منطقه سراخیه که به ونیز ایران شهرت دارد یک زون تفرجی به‌شمار می‌رود؛ منطقه‌ای که در آن توسعه اکوتوریسم و رواج توریسم با هدف توسعه منابع درآمدی جوامع محلی، رونق دارد. بر این اساس باید تأکید کرد که اداره محیط زیست استان خوزستان با ایجاد هرگونه زیرساختی متناسب با شرایط و وضعیت طبیعی تالاب شادگان، هیچ گونه مشکلی نداشته و ندارد؛ مگر واحدهایی که با سیمان و آهن ساخته شده و در نتیجه آن آسیب زیادی به منطقه وارد شود.

ساخت و ساز جدید ممنوع!
اما آیا این بدان معنا است که واحدهایی نظیر رستوران یا اقامتگاه در محدوده تالاب شادگان ساخته شود؟ معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان پاسخ می‌دهد: مردم محلی و دستفروش‌ها در محدوده تالاب شادگان اقدام به فروش ماهی کرده و حتی کباب نیز درست می‌کنند؛ اقداماتی از این دست در قالب واحدهای بومگردی یا اکولاژ هیچ منافاتی با قوانین مناطق تحت مدیریت یا طبیعت ندارد. مثلاً استفاده از خانه‌های قدیمی که حتی یک اتاق آن به سفره‌خانه سنتی نیز اختصاص داده شود هیچ منعی ندارد؛ زیرا در خانه‌های قدیمی هیچ ساخت‌و‌سازی انجام نشده و کاربری آنها به گونه‌ای است تا مردم و گردشگران از آنها استفاده کنند. یا خانه‌ای در دل روستا تبدیل به بومگردی شده و از امکانات موجود برای رفاه حال گردشگران استفاده می‌شود؛ در حقیقت اداره محیط زیست استان با درخواست‌ها برای بهره‌گیری از این واحدها به منظور توسعه گردشگری موافقت می‌کند؛ اما اگر قرار باشد ساخت‌و‌ساز جدیدی در محدوده تالاب انجام شده و به تبع آن آهن، سیمان و... وارد منطقه شده و رستوران یا اقامتگاهی جدید ساخته شود، اداره محیط زیست استان با آن مخالفت کرده و اجازه انجام این کار را نخواهد داد. بنابراین باید تأکید کرد که توسعه گردشگری در قالب اکولاژ یا بومگردی هیچ مشکل و منع قانونی ندارد.
«سید عادل مولا» با اشاره به اینکه اداره محیط زیست استان خوزستان تاکنون هیچ‌گونه مجوز احداث رستوران یا اقامتگاه غیربومگردی را صادر نکرده است، می‌گوید: اگر منظور از واگذاری تالاب شادگان به بخش خصوصی، ساخت‌و‌سازی جدید باشد، اداره محیط زیست استان قطعاً با آن مخالفت خواهد کرد.

80 درصد شادگان آبدار است
او درباره وضعیت کنونی تالاب بین‌المللی شادگان نیز به «ایران» می‌گوید: خوشبختانه تالاب شادگان با وسعت نزدیک به 470 هزار هکتار یکی از زیستگاه‌های پراهمیت منطقه به‌شمار می‌رود؛ اکوسیستمی ارزشمند که با ورود آب و تأمین آب بین حوزه‌ای از کارون به شادگان، بخشی دیگر از مارون و جراحی یا مدیریت خروج آب از تالاب شادگان، بیش از 80 درصد آن آب دارد. در حقیقت اقدامات مدیریتی خوبی در همین راستا انجام شده است. به گونه‌ای که سال گذشته با ایجاد دریچه‌های تنظیم در محدوده خروجی آب تالاب، موفق به مدیریت آب تالاب شده و آب را با ماندگاری بیشتری در تالاب نگه داشتیم. از سویی دیگر در بخش‌هایی از تالاب که آب به آن نمی‌رسید، دریچه‌هایی را ایجاد کرده و نزدیک به 5 هزار هکتار از اراضی که سالیان سال روی آب را ندیده بودند آبدار کردیم. از سویی دیگر در بحث‌های آموزشی، مدیریتی و معیشت پایدار مردم و مشاغل جایگزین در استان نیز اقدامات مؤثری انجام شده و‌ تا حد زیادی نیز موفق عمل کردیم.
معاون محیط زیست طبیعی خوزستان، درباره سرشماری اخیر پرندگان در تالاب شادگان می‌گوید: سرشماری پرندگان همه ساله در زمان مشخصی انجام می‌شود، اما تالاب در آن مقطع زمانی، آبگیری خوبی نداشت؛ علاوه بر آن شرایط اقلیمی برای سرشماری پرندگان مناسب نبود زیرا در دی و بهمن ماه سال گذشته، شرایط جوی، مه‌آلود بود و به همین دلیل سرشماری دقیق و کاملی از پرندگان مهاجر انجام نشد. البته با این توصیف‌ها، پرندگان شرایط خوبی در تالاب شادگان داشته و در سال‌جاری پرندگان شاخصی مانند اردک مرمرین و پلیکان‌ها را در تالاب مشاهده کردیم که این خود از شرایط خوب محیطی در محدوده تالاب بین‌المللی شادگان حکایت می‌کند.