بیانیه کانون کارگردانان سینما درباره مرگ پوراحمد با واکنش‌های زیادی مواجه شده است

با چه منطقی خودکشی را تئوریزه می‌کنید؟

فرهنگی/ در بدبینانه‌ترین حالت هم کسی فکرش را نمی‌کرد که مرگ کیومرث پوراحمد به حواشی و فضاسازی چند‌قطبی در فضای مجازی برسد و فارغ از موضع‌گیری‌های احساسی و شتابزده این فضا در قالب برداشت‌های سیاسی در بیانیه صنفی سینما هم نمود پیدا کند. در حالی که هنوز نامه این فیلمساز در ساعات پیش از مرگش که احتمالاً در بردارنده دلیل تصمیم او بر مرگش است منتشر نشده، اما مجادله‌ها بر سر نیت‌خوانی از این تصمیم او در فضای مجازی بالا گرفته و نکته عجیب‌تر اینکه به بیانیه کانون کارگردانان سینما هم راه پیدا کرده است؛ بیانیه‌ای که در چند روز اخیر با واکنش برخی از چهره‌های سینمایی و تلویزیونی همراه بوده و انتقاداتی به آن مطرح شده است.
در فضایی که بخش قابل‌توجهی از اهالی سینما بر لزوم حفظ آرامش خانواده این فیلمساز فقید تأکید دارند و درباره تبعات آن هشدار می‌دهند، کانون کارگردانان سینما با انتشار بیانیه‌ای به حواشی اخیر دامن زده است.
کانون کارگردانان سینما در بیانیه‌ای که روز جمعه ۱۸ فروردین در مراسم خاکسپاری کیومرث پوراحمد، توسط محمدرضا عرب، نماینده کانون کارگردانان هم قرائت شد، کیومرث پوراحمد را سینماگری معترض و مطالبه‌گر خوانده که عصیانگر و معترض بوده است و نه افسرده و ناامید. انکار و تبری جستن از احتمال افسردگی پوراحمد در حالی است که دقایقی پس از اعلام درگذشت او، مجله سینمایی «فیلم امروز» به سردبیری هوشنگ گلمکانی از دوستان نزدیک این فیلمساز با اعلام این خبر نوشت که پوراحمد «از سر افسردگی و ناامیدی، بی‌آیندگی و بیهودگی» به زندگی خود پایان داده است.
سیاوش صفاریان‌پور از جمله چهره‌هایی است که به این بخش از بیانیه کانون کارگردانان واکنش نشان داده و آن را انکار حقیقت و نادیده گرفتن افسردگی عنوان کرده است. او در این باره نوشته است: «این رویکرد می‌تواند خطرناک باشد. چه بخواهیم یا نخواهیم یکی از عوامل مؤثر در اقدام به خودکشی، افسردگی است! پرفضیلت دانستن مبارزه و رودررو قرار دادن آن با افسردگی آدرس غلط دادن به جامعه است.» این برنامه‌ساز و مجری تلویزیون در بخش دیگری از پیام خود آورده است: «نکته مهم‌تر، تأکید بیانیه بر عبارت افسرده نبودن آقای پوراحمد است که به نوعی تقویت برچسب بدنامی بر طیف افسردگی است که می‌تواند توجه و اقدام برای درمان را دچار تأخیر و توقف ‌کند. مقصود من از این توئیت یادآوری این نکته است که افسردگی اتفاقی ممکن برای همه ما است که لزوماً به خودکشی نمی‌رسد اما اهمیت دارد با دور کردن انگ از این بیماری، شانس مراجعه افراد به درمانگر را افزایش دهیم.»
با وجود اینکه هر گونه اظهارنظری درباره مرگ این فیلمساز در شرایطی که یادداشت او پیش از مرگ هنوز رسانه‌ای نشده قضاوتی شتابزده و دور از واقعیت به نظر می‌رسد و آن‌طور که حبیب احمدزاده از دوستان صمیمی او تأکید دارد در این نوشته هیچ حرف سیاسی مطرح نشده است، اما بیانیه فیلمسازان در تلاش است این انگاره را جا بیندازد که پوراحمد با خودکشی، اعتراض خود را به اتفاقات اخیر نشان داده است.
پربحث‌ترین بخش از این بیانیه، گزاره‌های پارادوکسی است که با تقدیس تصمیم این کارگردان به پایان زندگی‌اش آن را در عین حال پیامی امیدوارکننده برای نسل جوان و ایستادگی و تاب‌آوری می‌خواند:«آقای پوراحمد خود را قربانی کرد تا به جوان‌ترها امید دهد و محکم ایستادن و اهمیت تاب‌آوری را یادآوری کند.»
فارغ از تناقض‌های موجود در این بیانیه، همین عبارات، ادامه حیات و تصمیم احتمالی نویسندگان این بیانیه برای ساخت فیلم‌های بعدی‌شان را نیز زیر سؤال می‌برد. در شرایطی که پس از رکود بحران کرونا اصرار معترضان فضای مجازی به تعطیلی فعالیت‌های فرهنگی و هنری باعث گوشه‌گیری و سرخوردگی برخی اهالی سینما شده است، این بیانیه کانون کارگردانان و قهرمان ساختن برای اتخاذ چنین تصمیمی می‌تواند تبعات شوکه‌کننده زیادی داشته باشد.
اگرچه خیلی‌ها جنس و نوع واکنش‌ها به ساخته‌های اخیر پوراحمد - بویژه آخرین فیلمش «پرونده باز است» یا آن‌طور که پرویز پرستویی در مراسم یادبود این فیلمساز تأکید دارد بی‌مهری دولتمردان و جامعه هنری- را از عوامل سرخوردگی و رسیدن به این تصمیم می‌دانند، اما بررسی دلایل خودکشی کیومرث پوراحمد همچون خبر تلخ خودکشی همزمان دختربچه ۱۲ ساله‌ای در مقابل چشم برادر 4 ساله‌اش در تهران، به دور از هر نظر احساسی و شتابزده‌ای نیاز به بررسی کارشناسانه دارد.
صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و صد و پنجاه و نه
 - شماره هشت هزار و صد و پنجاه و نه - ۲۱ فروردین ۱۴۰۲