راه‌اندازی ابزار نوین مالی در تالارهای مختلف بورس کالا و انرژی و ایجاد شرایط مناسب برای ورود سرمایه خرد به کالاهای جذاب و ارزشمندی چون طلا و نفت از جمله مهم‌ترین دستاورد‌های مدیران بورسی در روزهای پایانی سال گذشته بود.
اما در شرایطی که کارشناسان امکان معامله روی این دو کالای گرانبها را فرصت مناسبی برای جذب میزان زیادی از سرمایه‌های خرد و سرگردان در سایر بازارها می‌دانستند، بررسی روند معاملات نشان می‌دهد، این دو ابزار تا به اینجای کار آنگونه که انتظار می‌رفت مورد استقبال شرکت‌های سرمایه‌گذاری و افراد حقیقی قرار نگرفته‌اند. بطوری که آمار معاملات اوراق سپرده انرژی (نفت سنگین و میعانات گازی) در بورس انرژی به تدریج کاهش یافته و از متقاضیان این اوراق کاسته شده است. این موضوع باعث شد تا ارزش مجموع اوراق سپرده انرژی فروش رفته طی 5 روز معاملاتی به حدود 7 میلیون و 200 هزار دلار برسد و با توجه به نرخ ثابت تسعیر ارز در محدوده 36 هزار و 200 توان، ارزش ریالی آن نیز از 2 هزار و 611 میلیارد ریال عبور نکند.
در بازار گواهی سپرده شمش طلا نیز با وجود امکان خرید افراد حقیقی و سرمایه‌گذاری خرد، شاهد آن بودیم که مجموع جذب سرمایه از طریق این اوراق به 41 میلیارد تومان رسیده است و این اوراق نیز آنگونه که مد نظر مدیران بورسی بود مورد استقبال قرار نگرفت.
عدم استقبال از اوراق سپرده نفت سنگین و میعانات گازی در بورس انرژی و اوراق سپرده شمش طلا در بورس کالا موضوعی بود که علل آن را از یک کارشناس ارشد بازارهای مالی و بورس‌های کالایی جویا شدیم.
دراین خصوص، همایون دارابی، ضمن ارزیابی مثبت از ورود ابزارهای مالی نوین به بازارهای سرمایه ایران، به خبرنگار روزنامه ایران گفت: ورود گواهی سپرده انرژی و شمش طلا نوآوری بسیار خوبی بود که مثل هزاران ابزار دیگری که به تدریج واراد بازارهای مالی ایران شده است، برای جلب نظر سرمایه‌گذاران نیازمند زمان خواهد بود.
وی ادامه داد: با وجود این در خصوص استقبال کم سرمایه‌گذاران در روزهای ابتدایی بازگشایی این اوراق مواردی قابل ذکر است که بهتر است در دوره‌های بعدی مورد توجه قرار گیرد و اصلاح شود.
دارابی افزود: در خصوص اوراق سپرده انرژی باید توجه داشت که این ابزار ویژه سرمایه‌گذاران حقوقی طراحی شده است و سرمایه‌گذاران حقیقی تنها با واسطه می‌توانند به معاملات این اوراق وارد شوند. همچنین باید توجه داشت که درحال حاضر این اوراق بسیار گران است و هر برگ آن در حدود 2 میلیارد و 400 میلیون تومان قیمت می‌خورد. از این رو بهتر است اوراق مذکور خرد شود و قید خرید اوراق معادل یک هزار بشکه در هر سفارش به ارقام کمتری کاهش یابد.
این کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: موضوع دیگری که عدم جذابیت اوراق را در پی داشته، عدم وجود بازارگردان در این بازار است و این موضوع ریسک نقدشوندگی سهام را بالا می‌برد. از طرفی باتوجه به شرایط وزارت نفت و همچنین ریسک‌های موجود در بازار، بازارگردان‌ها تمایلی برای ورود به معاملات این اوراق ندارند که بهتر است در این خصوص نیز تدابیری اندیشیده شود.
دارابی در پاسخ به این سؤال که چرا با وجود شرایط از قبل تعیین شده، نرخ تسعیر اوراق سپرده نفتی در محدوده عدد 36 هزار و 200تومان ثابت مانده است و اصلاً مبنای انتخاب این نرخ برای تسعیر ارزش اوراق سپرده انرژی چیست، بیان داشت: درحال حاضر ابزار اوراق سپرده انرژی تنها ابزاری است که در بازارهای مالی ایران با ارز معامله می‌شود و باید توجه داشت چند نرخی بودن و نوسانات زیاد نرخ ارز می‌تواند ریسک این ابزار را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و این موضوع در دوره‌های گذشته مهمترین عامل عدم استقبال پتروپالایشی‌ها از ابزار مذکور بوده است. بنابراین نیاز است در مورد این ابزار تا جایی که امکان دارد نرخ ارز کنترل شود.
 
معاملات شمش طلا بیشترین ضربه را از گذشته می‌خورد
همایون دارابی در خصوص استقبال کم از معاملات اوراق سپرده شمش طلا در بورس کالا گفت: مهمترین عامل تأثیر‌گذار بر معاملات شمش طلا مربوط به تجربیات تلخ سرمایه‌گذاران از تصمیمات گذشته مدیران سازمان بورس می‌شود. در گذشته معاملات خوبی روی اوراق سکه طلا و قراردادهای آتی آن درحال انجام بود که با شروع روند تورمی در اقتصاد ایران تعطیل شد و این موضوع منجر به بی‌اعتمادی زیاد سرمایه‌گذاران شده است. وی ادامه داد: طی دوره‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم که قوانین معاملات به کرات تغییر کرده که بستر سرمایه‌گذاری را با نااطمینانی بالایی روبه‌رو می‌کرد. از این رو ثبات در قوانین و رویه‌ها می‌تواند به عنوان مهمترین عامل تأثیر‌گذار بر بازگشت تدریجی اعتماد و استقبال سهامداران از اوراق سپرده کالایی شناخته شود.
این کارشناس بازار تأکید کرد: مهمترین مسأله‌ای که امروز معاملات شمش طلا را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بحث گذشته است و تازمانی که اعتماد و ثبات به بازارهای مالی بازنگردد، مردم ترجیح می‌دهند در سبزه میدان معامله کنند.