بیتا میرعظیمی
خبرنگار
 

در دومین نوبهار قرن جدید سفری کوتاه به ماسوله گیلان داشتیم. معروف‌ترین شهر پلکانی ایران با طبیعتی بی‌نظیر و مسحورکننده؛ شهری تاریخی و توریستی با نمایشی زیبا از خانه‌های پلکانی و بالکن‌های مزین به گل‌های شمعدانی که سال‌هاست شهرتی جهانی پیدا کرده و همه ساله میزبان گردشگران داخلی و خارجی بسیاری است؛ شهری که در نوروز 1402 با استقبال کم‌نظیر گردشگران نوروزی مواجه شد. طبق گفته ولی جهانی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان به «ایران»، ماسوله در نیمه نخست تعطیلات با روزانه بیش از 7 هزار  نفر بازدیدکننده درصدر اماکن تاریخی پربازدید استان گیلان قرار گرفته و تعداد بازدیدکنندگان از این شهرک تاریخی به‌رغم چالش ترافیک سنگین و نیمه سنگین در اکثر محور‌های مواصلاتی تاریخی استان، از مرز ۱۰۰ هزار نفر گذشت. تا 13 فروردین نیز 156 هزار گردشگر از این شهر بازدید کردند که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد 28 درصدی داشته است. به گفته این مقام مسئول، طبیعت بکر منتهی به شهر و نامزدی ثبت جهانی ماسوله به استقبال گردشگران از ماسوله در سال جاری منجر شده است.
اما استقبال گردشگران نوروزی تنها به شهر ماسوله محدود نمی‌شود. طبق گفته مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان به «ایران»، استان گیلان در سال جاری به یکی از مقاصد اصلی گردشگری تبدیل شده و با استقبال کم نظیر مسافران نوروزی مواجه شد. به گونه‌ای که تا 11 فروردین ماه  11‌میلیون و 144 هزار و 152 مسافر به صورت زمینی و هوایی وارد استان شده و از شهرستان‌های ماسوله، فومن، انزلی و لاهیجان و ... بازدید کردند. این میزان نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد 33 درصدی داشته است.  همزمان 281 هزار گردشگر خارجی نیز در مراکز اقامتی مستقر شدند که این میزان نسبت به سال گذشته 67 درصد رشد داشته است.
ترافیک گردشگران
شهر تاریخی و توریستی ماسوله به دلیل داشتن معماری منحصر بفرد در جهان شناخته شده است. خانه‌های سوار بر هم با پنجره‌های کوچک و گلدان‌های رنگی آن هم در طبیعت بی‌نظیر شمال؛ محال است این زیبایی را یکجا در معروف‌ترین شهر پلکانی ایران مشاهده کرده و شیفته  این شهر تاریخی در پس زمینه جنگلی با دنیایی مه آلود نشوی. نزدیک ماسوله، ترافیک سنگین و نیمه‌سنگین بیداد می‌کند! خودروها پشت سر هم ایستاده و مدام بوق می‌زنند. باید ماشین را پارک کرده و با پای پیاده وارد شهر شویم زیرا ورود هر وسیله نقلیه‌ای به ماسوله ممنوع است. اما جایی برای پارک کردن وجود ندارد! تا چشم کار می‌کند ماشین است و ماشین. خلاصه با هزار بدبختی، جای پارکی پیدا کرده و پس از عبور از پله‌های زیبا و محصور در درختان قدم در این شهر رؤیایی می‌گذاریم. باور کردنی نیست، جمعیت گردشگران بالای 5 هزار نفر است. با وجود بارش تند باران، باز اینجا شلوغ است. گردشگران از جای جای ایران به ماسوله سفر کرده‌اند تا این شهر پلکانی را با چشم خود دیده و مسحور زیبایی‌های آن شوند. بازار فروش بازارچه‌ها و فروشگاه‌های صنایع دستی پررونق است. مادری برای فرزندش عروسک دست‌ساز می‌خرد و آن دیگری کیف گلیمی رنگین کمانی؛ بوی آش و غذاهای بومی همه را مست کرده؛ اینجا بوی زندگی می‌دهد. مردم محو زیبایی‌های ماسوله شده و درتلاشند تا تصویر بخش کوچکی از این همه زیبایی را در  قاب گوشی‌های خود به یادگار ثبت کنند. اینجا آنقدر زیباست که به قول سهراب سپهری، در ماسوله زندگی باید کرد، نقاشی باید کرد، فیلم باید ساخت و شعر باید گفت...

مدیریت صحیح گردشگری
«محمد سنایی» مدیر پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی ماسوله با اشاره به بارانی بودن هوای ماسوله در چند روز اول نوروز به «ایران» می‌گوید:  با کاهش بارندگی تعداد گردشگران زیاد و حجم ترافیکی بسیار در محورهای مواصلاتی به این شهر پدیدار شد. به همین دلیل بر اساس آنچه درباره تکمیل برخی از مناطق گردشگری در این استان از سوی اداره میراث فرهنگی گیلان، اطلاع رسانی شده بود درباره ماسوله و تکمیل ظرفیت مکانی نیز اطلاع‌رسانی شده و گردشگران نوروزی به مسیرهای دیگر هدایت شدند.
طبق گفته مدیر پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی ماسوله، مردم ایران اغلب در تعطیلات نوروز به مسافرت می‌روند. چینش تعطیلات در تقویم ملی نیز در انتخاب زمان مسافرت مردم بی‌تأثیر نیست. زمانی که مردم در ایام نوروز به مسافرت می‌روند، طبیعی است که بار ترافیکی در شهرهای تاریخی نیز بیشتر شود. از سویی دیگر تعداد زیاد گردشگران به معضلی پراهمیت در بافت‌های تاریخی و مناظر طبیعی تبدیل می‌شود. او با اشاره به مدیریت صحیح گردشگری در کشور می‌گوید: دستگاه‌های مختلف در فصول گردشگری از جمله ایام نوروز، باید شرایطی فراهم کنند تا برنامه‌های مدیریت گردشگری به بهترین نحو ممکن پیاده شود. باید تأکید کرد که برنامه‌ریزی‌ها برای استقبال از گردشگران مستلزم شرایط و مؤلفه‌های زیادی است که با مدیریت صحیح دست یافتنی است.

صنایع دستی؛ مشکلات و چالش‌ها 
شلوغی جمعیت گردشگران، بازارچه‌ها و مغازه‌های صنایع دستی ماسوله را رونقی دوباره بخشیده است. بازارچه‌ها پر است از رنگ‌های شاد و زنده؛ سر در مغازه‌ها عروسک‌ها و کیف‌های دست ساز رنگارنگ آویزان شده است. داخل مغازه‌ها مملو از خوراکی‌های محلی و خوشمزه است . اگرچه در تعطیلات نوروز بازار فروش صنایع دستی در ماسوله رونق زیادی داشت اما طبق گفته «شاهرخ شفیعی‌پور» پشتیبان مشاغل صنعتی و نمایشگاه دار گالری هنری به «ایران»، با توجه به هزینه‌های بسیار بالا، فروش‌های نوروزی دستاورد آنچنانی نداشته و شرایط اقتصادی خوب و روبه راهی را نوید نمی‌دهد. او با اشاره به وجود دست‌کم 20 فروشگاه فعال و دائمی صنایع دستی در ماسوله و اضافه شدن حدود 7-8 فروشگاه در ایام عید و تابستان به این تعداد می‌گوید: «کار و کاسبی در 3 ماه زمستان کساد است. از طرفی فروشگاه‌های بزرگ با وجود پرداخت حقوق و بیمه حداقل 6 پرسنل،  چگونه می‌توانند تنها با فروش محصولات و صنایع دستی در 13 روز عید سود کنند؟ اگرچه بازار فروش در ایام نوروز پررونق بود و همکاران‌مان حتی لحظه‌ای بیکار نبودند، اما آیا سود به دست آمده با احتساب هزینه‌های بالا دردی از مشکلات فروشندگان دوا می کند؟! ما با 20 تولیدی کار می‌کنیم که همه در ایام عید درگیرند اما همگی آنها تنها توانستند بدهی‌های خود را پرداخت کنند.» او می‌گوید:« فروشندگان قبلاً برای پیچاندن (بسته‌بندی) صنایع دستی روزنامه باطله رو کیلویی 1500 تومان می‌خریدند اما حالا باید 60 هزار تومان پرداخت کنند. آیا با احتساب این هزینه‌ها می‌توان سود کرد؟!»