هر ایرانی یک امتیاز و رتبه اعتباری بانکی
مدل جدید اعتبارسنجی در بهار 1402 رونمایی می‌شود
با دستور آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور، به منظور تسهیل دسترسی مردم به تسهیلات خرد، دریافت ضامن و وثیقه جای خود را به اعتبارسنجی متقاضیان داده است به طوری که براساس گفته‌های وزیراموراقتصادی و دارایی دریک سال گذشته، یک و نیم میلیون نفر وام بدون ضامن از شبکه بانکی دریافت کرده‌اند. درهمین راستا شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران، اصلی‌ترین منبع اطلاعاتی مشتریان بانکی است.
رضا قاسم‌پور مدیرعامل این شرکت درگفت‌و‌گو با «ایران» از بهره‌برداری مدل جدید امتیاز اعتباری با رویکردی نوین و ضریب پوشش بالا در بهار سال 1402 خبر می‌دهد.
آیا امتیاز اعتباری تنها مبتنی بر داده‌های بانکی بوده و از این طریق محاسبه می‌شود؟
تاکنون امتیاز اعتباری اشخاص صرفاً براساس داده‌های محدودی از شبکه بانکی استخراج می‌شد، اما درحال حاضر در تلاش هستیم با ایجاد تنوع در داده‌ها و افزایش سطح پوشش اطلاعات از اشخاص، امتیاز اعتباری را با مدل و رویکردی نوین به منظور افزایش دقت پیش‌بینی و ضریب پوششی بالاتر از وضعیت فعلی، در جامعه ارائه کنیم.
به ضریب پوشش بالاتر درخصوص امتیاز اعتباری اشاره کردید، چه چشم‌اندازی را در این زمینه متصور هستید و آیا شاهد بهبود در این بخش خواهیم بود؟
مدل جدید امتیاز اعتباری با رویکردی نوین و ضریب پوشش بالا در بهار سال 1402 به بهره‌برداری خواهد رسید. درحال حاضر رویکرد امتیاز اعتباری تنها براساس داده‌های سنتی یعنی اطلاعات تسهیلات بانکی اشخاص بنا نهاده شده است، این در حالی است که امروزه در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، از داده‌های غیربانکی یا اصطلاحاً جایگزین در محاسبه امتیاز اعتباری استفاده می‌شود.
این موضوع علاوه بر ارائه ارزیابی کامل‌تری از اشخاص، منجر به این خواهد شد تا اشخاص بیشتری در جامعه دارای امتیاز اعتباری شوند و بعضاً در برخی از کشورها ضریب پوشش امتیاز اعتباری به بالای 95 درصد نیز رسیده است.
نقش سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف و به صورت خاص و مشخص وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی را در این خصوص چگونه ارزیابی می‌کنید؟
براساس برنامه‌ریزی انجام شده، مقرر شد شاخص‌های مورد استفاده در مدل امتیاز اعتباری از 20 شاخص به 248 شاخص افزایش یابد و با حمایت وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی اطلاعات متنوعی شامل اطلاعات تسهیلات و تعهدات بانکی، چک، کارت اعتباری، اطلاعات مالیاتی و گمرک، بیمه، اطلاعات قضایی و محکومیت‌های اشخاص، اطلاعات واردات و صادرات و بازرگانی اشخاص، جرایم راهنمایی و رانندگی، اطلاعات مرتبط با کسب‌وکارهای فعال درحوزه فروش اقساطی(نظیر لندتک‌ها
و BNPLها)، قبوض سازمان‌های خدماتی نظیر آب، برق، گاز و تلفن و همچنین اپراتورهای تلفن همراه در حال جمع‌آوری است.
خوشبختانه با حمایت بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی بخشی از این اطلاعات جمع‌آوری شده و نسخه اول مدل امتیاز اعتباری در حال نهایی‌سازی است و قصد داریم در بهار سال 1402 از نسخه اول مدل مزبور رونمایی کنیم.
با توجه به اهمیت به‌کار‌گیری رویکردهای نوین در مدلسازی، چه اقدامات توسعه‌ای دراین خصوص انجام شده است؟
شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران از آبان ماه سال 1401 اقدام به تقویت تیم مدلسازی خود از طریق جذب نیروهای متخصص و با دانش فنی و همچنین همکاری با مشاوران ایرانی با دانش بین‌المللی و اساتید مطرح در کشور کرده است.
در این خصوص مطالعات بسیار گسترده‌ای از مدل‌های به‌کار گرفته شده در شرکت‌های مطرح بین‌المللی نظیر فیکو، ونتیج، اکسپریان، اکویفکس، شوفا و... صورت پذیرفته و پروژه مدلسازی شرکت به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است تا از چند روش مطرح مبتنی بر هوش مصنوعی در ساخت مدل استفاده و بهترین روش از میان آنها انتخاب شود. همچنین تمهیدات لازم به منظور استفاده از اطلاعات جایگزین با هدف افزایش ضریب پوشش امتیاز اعتباری در نظر گرفته شده است. این موضوع به صورت ویژه درخصوص افرادی اهمیت دارد که تا کنون هیچ گونه سابقه دریافت تسهیلات در شبکه بانکی نداشته‌اند یا جزو قشر جوان جامعه محسوب می‌شوند تا بتوانند از این پس از طریق این رویکرد نوین صاحب امتیاز اعتباری شوند.
در ساخت مدل امتیاز اعتباری جدید ضمن حفظ ویژگی توضیح‌پذیری (که یکی از الزامات مدلسازی اعتباری در سطح ملی است) تلاش می‌شود تا دو فاکتور دقت و پوشش، از افزایش چشمگیری نسبت به مدل موجود برخوردار باشد.
از سویی دیگر در راستای بهبود ارائه خدمات و پشتیبانی مناسب از مدل امتیاز اعتباری جدید، طی چند ماه اخیر اقدامات مناسبی درخصوص تأمین زیرساخت‌های سخت‌افزاری و شبکه شرکت صورت پذیرفت.
بــــرش
امتیاز اعتباری چگونه محاسبه می‌شود؟
امتیاز اعتباری، معیاری است مبتنی بر داده که برای محاسبه ریسک اعتباری اشخاص به‌کار می‌رود. این امتیاز با استفاده از متغیرهای رفتاری فرد نظیر بازپرداخت اقساط، چک برگشتی و... در تلاش است تا احتمال عدم ایفای تعهدات یا عدم بازپرداخت اقساط توسط شخص را اندازه‌گیری کند.