چرا بسیاری از مسافران داخلی، هتل‌ها را از مسیر سفر خود خط زده‌اند؟
اقامت پرهزینه!
زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم
هتل محل اقامت خبرنگارانی که به دعوت جامعه هتلداران کشور به مشهد رفته بودند تقریباً خالی از مسافر بود. هرچند اتاق‌های خالی هتل بزرگ پارک حیات طرقبه را نمی‌توان نمونه‌ای برای توصیف وضعیت هتل‌های مشهد به عنوان یکی از مقاصد پرتردد گردشگران بویژه گردشگران زیارتی دانست. بی‌شک مسافرانی که نیمه‌شعبان به مشهد آمده بودند، ترجیح می‌دادند ساکن یکی از هتل‌های اطراف حرم باشند نه شهری خارج از جغرافیای مشهد. هرچند این انتخاب به معنای آن نیست که ظرفیت تمام هتل‌های خراسان رضوی پر است. سفر در ایران گران شده و مشهد هم از این گرانی بی‌نصیب نیست. جامعه هتلداران نگرانند که بخشی از همین گردشگران نیز که می‌توانند گرانی نوروز را پشت سر بگذارند و به مسافرت بیایند هم سهم خانه‌مسافر‌ها و مراکز غیررسمی شوند. جمشید حمزه‌زاده، رئیس جامعه هتلداران کشور میگوید: «در حال حاضر نیز بیشترین گردشگران ما داخلی هستند.» او خسارت کرونا به هتلداران را 23 هزار میلیارد تومان اعلام میکند و میگوید: «در ناآرامی‌های اخیر، ۸۵ درصد تورهای خارجی و ۵۰ درصد تورهای داخلی کنسل شدند، هر چند در حال حاضر وضعیت در حال بهبود است اما همواره صنعت گردشگری هر اتفاقی که بیفتد، در صف اول آسیب قرار می‌گیرد.» علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز در نشست خبری جامعه هتلداران در مشهد، درخصوص آماری که مسافران هتل‌ها در نوروز را تنها 20 درصد مردم کشور اعلام میکند، میگوید: «در نوروز امسال هیچ افزایش نرخی در هتل‌ها نخواهیم داشت و برخی از هتل‌ها نیز تخفیف ارائه خواهند داد.»
شالبافیان میگوید: «تأسیسات گردشگری در اولویت اسکان قرار دارند و در شرایط خاص با نظر استانداران سایر مراکز به حوزه اقامت ورود خواهند کرد. در مورد ساماندهی مراکز اقامتی غیرمجاز نیز سیاست ما این است که این مراکز به مراجع قانونی برای برخورد معرفی شوند.»
با این وجود، قیمت هتل‌ها آنقدر نیست که بتواند مسافران را از مراکز غیرمجاز منصرف کند. حتی اگر مراکز غیررسمی حذف شوند گردشگران به سمت چادرخوابی در پارک‌ها می‌روند؛ اتفاقی که حتی در شهرهایی چون شیراز و اصفهان هم رخ می‌دهد. جامعه هتلداران از پذیرش مسافر در مراکز غیرمجاز در شهرهای مختلف از جمله مشهد هم گله‌مندند. با این وجود به این مسأله توجه ندارند علتی که مسافر را به اقامت در مراکز غیرمجاز مجبور میکند قیمت بسیار بالای اقامت در هتل‌هاست.
شهرام شیروانی، نایب‌رئیس جامعه هتلداران، تعداد واحدهای غیرمجاز مشهد را 1500 واحد اعلام میکند و میگوید: «تعداد آنها در استان‌ها و شهرستان‌های مختلف متفاوت است و باید ساماندهی شوند. نیازسنجی ساخت هتل‌ها و درجه مورد نیاز برای هر استان مهم است چراکه بازگشت سرمایه اهمیت دارد اما اکنون بازگشت سرمایه به ۱۰ تا ۱۵ سال رسیده که عملاً بی‌فایده است.»
حسین امیرکلالی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مشهد هم درباره ساماندهی مراکز غیرمجاز میگوید: «طی سال‌های گذشته انباشتگی تخلفات در مشهد اتفاق افتاد و شهرداری مشهد به برخی مراکز غیرمجاز اقامتی مجوز فعالیت به صورت تجاری موقت ارائه می‌داد و از این طریق به نوعی در امر اقامت مداخله داشت. این در حالی است که شهرداری در ارائه مجوز به هر حوزه‌ای باید با دستگاه متولی آن هماهنگ باشد. البته در حال حاضر بسیاری از این واحدها فعالیت نمی‌کنند و امکان برخورد با آن نیز وجود ندارد. البته بابت صدور مجوز تسهیلاتی در نظر گرفته شد تا افراد بابت ساماندهی مراکز اقامتی غیرمجاز خود انگیزه پیدا کنند.»
محمود مادرشاهیان، رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران خراسان رضوی، با تأکید بر اینکه مراکز اقامتی به هیچ عنوان بدون مجوز فعالیت نمی‌کنند، میگوید: «شهرداری مشهد به برخی از مراکز اقامتی بدون اجازه اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی مجوز فعالیت داده است. در حال حاضر تمام واحدهای اقامتی در خراسان رضوی دارای مجوز هستند و آن دسته از واحدها که مجوز نداشته باشند، بدون تعارف با آنها برخورد می‌شود و برای اخذ مجوز معرفی خواهند شد.»
ساماندهی این واحدها نه جلوی بی‌قانونی را می‌گیرد نه به ارزان‌سازی سفر منجر می‌شود. به موازات تعطیلی یک مرکز، مرکز غیرمجاز دیگری شروع به فعالیت میکند. مراکز غیرمجاز شاید در مشهد فقط مسافر را از هتل‌ها بگیرند اما در برخی از شهرها از جمله شهرهای شمالی به نابودی جنگل‌ها منجر شده‌اند. ساکنان روستاها و شهرهای مختلف شمالی با همکاری شهرداری مدام در حال ساخت ویلاهای جدید هستند. قیمت مراکز غیررسمی هم فاصله زیادی با برخی از هتل‌های درجه 3 ندارد اما مسافران اقامت در آنها را به حضور در هتل‌ها ترجیح می‌دهند. این سیکل معیوب همچنان ادامه دارد. اجاره ویلا به شغل دائمی در استان‌های شمالی منجر شده است. تخریب جنگل و تبدیل آن به زمین کشاورزی و زمین کشاورزی به ویلاسازی را نیز به یک تلخی بی‌پایان تبدیل کرده است.
31 سال
معاون گردشگری کشور:قانون حوزه سرمایه‌گذاری برای 31 سال پیش بوده و نیازمند بازنگری است
بــــرش
تحریم اجازه سرمایه‌گذاری در بخش هتلداری را نمی‌دهد
معاون گردشگری کشور از علاقه برخی از کشورهای همسایه برای سرمایه‌گذاری در گردشگری ایران خبر می‌دهد اما مشوق‌های سرمایه‌گذاری در گردشگری را ناکافی می‌داند. علی‌اصغر شالبافیان میگوید: «سرمایه‌گذار جایی می‌رود که بیشترین بازده را داشته باشد. اعطای زمین و مشوق‌های مرتبط با تراکم را باید داشته باشیم. همچنین مشوق‌هایی در حوزه شهرداری‌ها باید پیگیری شود. شورای شهر تهران مصوبه‌ای برای ساخت هتل داشت که تخفیف 60 درصدی ارائه می‌دهد. بانک‌ها باید به حوزه سرمایه ورود کنند.» به گفته او در حال حاضر سرمایه‌گذاران کشورهای همسایه تمایل به سرمایه‌گذاری در بوشهر و خراسان رضوی دارند. شالبافیان با یادآوری اینکه قانون حوزه سرمایه‌گذاری برای 31 سال پیش بوده و نیازمند بازنگری است، میگوید: «قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری توسعه گردشگری بازنگری شده و امیدواریم بعد از قانون بودجه اعلام وصول شود.»
او میگوید: «لوازم سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری فراهم نیست، چراکه برای نقل و انتقال پول با مشکلات زیادی روبه‌رو هستیم اما در حوزه کشورهای همسایه مشکل کمتر داریم.»
جمشید حمزه‌زاده رئیس جامعه هتلداران در مورد وضعیت کنونی سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری میگوید: «وضعیت سرمایه‌گذاری در این صنعت به وزارت گردشگری بازمی‌گردد، خوشبختانه استقبال خوبی از سوی سرمایه‌گذاران داخلی بابت ساخت هتل انجام شده، اما بسیاری از طرح‌ها نیمه‌تمام مانده که تعداد آن به ۸۰۰ مورد می‌رسد. سیاست ما این است که از ظرفیت شرکت‌های بنام و مجموعه‌های زنجیره‌ای بین‌المللی نیز در زمینه سرمایه‌گذاری استفاده کنیم.»
او در خصوص چرایی کمبود سرمایه‌گذاری خارجی در کشور میگوید: «ما با بیشتر این شرکت‌ها مذاکره داشته‌ایم که بدون استثنا دو دلیل را بابت عدم حضورشان در ایران عنوان کرده‌اند. نخست اینکه نرخ دلار در ایران دستوری است و توسط دولت تعیین می‌شود. مسأله بعدی نیز این است که باید برای بازگشت سرمایه خویش تضمین داشته باشند. اگر این دو مسأله حل شود، سرمایه‌گذاری در ایران صورت می‌گیرد.»
به گفته حمزه‌زاده یکی دیگر از دلایل سرمایه‌گذاری نکردن در ایران، تحریم‌هاست اما برخی شرکت‌ها واقعاً علاقه به سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری ایران دارند. در واقع برخی شرکت‌های زنجیره‌ای در دوبی، ترکیه و حتی یک شرکت فرانسوی به‌رغم شرایط تحریم، نسبت به سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری ایران تمایل دارند، زیرا بازار ایران در حوزه گردشگری، بازاری بکر و بزرگ است.