یادداشت
بحران ارزی و جهاد دانش‌بنیان
حمیدرضا افراشتهام
دکترای مدیریت
در روزهای اخیر که شاهد نوسانات و رکوردهای بی‌سابقه قیمت دلار و سقوط ارزش پول ملی هستیم، بیشتر نگاه‌ها به طرف تقاضا معطوف است. طیفی از راهکارها مانند هدایت نقدینگی به سمت بازارهای مولد همچون بورس و اصلاح ساختارهای بانکی، بیمه و... که بعضاً بر طبل «خلق پول» می‌کوبند، از این شمار هستند. در کنار این تاکتیک‌های اقتصادی و حتی وام گرفتن از حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی و تقبیح حرکت بر مدار فزاینده تقاضای (احتیاطی) ارز، توجه به طرف عرضه نیز می‌تواند مورد نظر قرار گیرد و حتی مؤثرتر از دسته اول راهکارها واقع شود. این دسته راهبردها می‌تواند بر مبنای دو فرض زیر باشد:
۱- خارج شدن بانک مرکزی به‌عنوان یگانه نهاد تأمین ارز و نقش‌آفرینی آحاد فعالان اقتصادی در زنجیره تأمین ارز. ۲- توجه به بنگاه‌های ارزش‌آفرین زودبازده به‌عنوان صادرکنندگان کالا و خدمات ارزآور و ورود ارز صادراتی به کشور.
با تجمیع دو فرض فوق، شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان منبع ارزش‌آفرین زودبازده و متکی بر منابع انسانی کارآمد و منابع مطلوب خلق ارزش، می‌توانند نقشی تاریخی ایفا کنند. امروز که دشمنان قسم خورده انقلاب اسلامی و مردم کشورمان متشکل از دولت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مزد‌بگیر غربی در هماهنگی مدیریت‌شده، درصدد اعمال تحریم‌های غیرانسانی بر ملت ایران هستند، با توزیع و جمع‌سپاری منابع تولید و انتقال ارز می‌توان این سیاست شیطانی را خنثی و بی‌اثر کرد، به طوری که: ۱- هرچند خزانه‌داری ایالات‌متحده امریکا از انجام هر گونه اقدام ضدحقوق بشری علیه مردم ایران دریغ نکرده و به طرق مختلف مردم مظلوم کشورمان را نشانه رفته است، لیکن این اقدامات با دروغ‌پراکنی و روایت‌سازی «تحریم نهادهای مالی و دولتی ایران» تصویر و القا می‌شود. با این وصف، گسترده شدن بازیگران تولید بویژه انتقال ارز (در تمام اشکال) به داخل، این حربه غیرانسانی را بی‌اثر کرده است و عملاً غرب را در دوگانه ادامه این روند یعنی تحریم عیان‌تر، بی‌پرواتر کرده است. بی‌شک قرار دادن طیف وسیعی از نخبگان کشور در این لیست‌های تحریمی، نه تنها لاف‌زنی دروغین است، بلکه ماهیت دولتمردان پرمدعای غربی را برملا می‌سازد. ۲-بنگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان به واسطه اتکا بر منابع انسانی توانا و ارزشمند، عملاً با سرمایه‌گذاری کمتری، می‌توانند ارزش افزوده بیشتری ایجاد کنند؛ از این جهت، صادرات کالاها و به طور ویژه خدمات این بخش، می‌تواند بر میزان و تنوع منابع ارزی کشور بیفزاید. شرحی که رفت، در جهت عملیاتی کردن این راهبرد باید:۱- بازارسازی جهانی، تسهیل صدور خدمات و کالاهای دانش‌بنیان و اعمال مشوق‌های کارساز برای ارزآوری در این بخش از اقتصاد در دستور کار قرار گیرد.۲-در کنار حمایت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، جهاد تبیین شکلی نوین و البته جلوه‌ای جهادی به خود بگیرد تا ضرورت این خدمت مقدس آشکارتر شود.۳- توجه به کسب‌و‌کارهای خرد، خانوادگی و فرهنگ‌سازی و ورود خانواده‌ها به‌عنوان نهاد فرهنگی و اجتماعی ارزش‌آفرین به عرصه حمایت عملی از سکوهای ایرانی.۴-هم‌راستا شدن دیپلماسی، میدان و بخش‌های پولی جهت تسهیل صادرات دانش‌بنیان و انتقال ارز، توجه به بازارهای فناوری جبهه مقاومت به‌عنوان مقصد صادراتی خدمات فنی و مهندسی دانش‌بنیان ایرانی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های رمزارز و زنجیره بلوکی در ایجاد سازمان‌های مجازی و ابزارهای انتقال ارز.