اصلاح الگوی پرمصرف های آب با جریمه 15 درصدی
عمده مشترکان پرمصرف، در مناطق شمالی تهران بوده که باید هزینه مصرف بیش از الگو را بپردازند
رئیس هیأت مدیره انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران، ارزان‌ترین و کمبهاترین آب شرب ارائه شده به مشترکان در بین کل کشورهای جهان را مربوط به ایران دانست وگفت: هم‌اکنون در برخی از نقاط کشور به دلیل فاصله زیاد مبدأ و مقصد، ارسال و دریافت آب شرب و مشکلات زیاد استحصال و تصفیه آب، قیمت تمام‌شده آب شرب در محدوده هر مترمکعب 10 هزار تومان بوده است اما به قیمت بسیار نازلی به مشترکان ارائه می‌شود.
علیرضا دائمی درگفت‌و‌گو با «ایران» اذعان داشت: با توجه به نوسانات نرخ ارز، کمبهاترین آب شرب ارائه شده در جهان مربوط به ایران بوده است؛ هرچند با قیمت‌های امروزی، بهای هرمترمکعب آب در محدوده 1500 تومان چیزی حدود 2 سنت به مشترکان ارائه می‌شود، در حالی که در برخی از کشورها این رقم حتی به یک دلار هم می‌رسد.
هم‌اکنون قیمت تمام‌شده آب در بخش بهره‌برداری 4 هزار تومان و در بخش اجرا حدود 6 هزار تومان است.
به عبارتی تأمین هر مترمکعب آب شرب برای دولت 10 هزار تومان هزینه دربر دارد، هرچند که در بخش خانگی به طور متوسط کمتر از هزار تومان به ازای مصرف هر مترمکعب از مشترکان دریافت می‌شود.
با این حال متوسط رقم دریافتی از مشترکان در همه بخش‌های مصرفی، هزار و 500 تومان به ازای هر مترمکعب است. دریافت این مقدار آب‌بها در حالی با‌اهمیت بوده که در حال حاضر ۸۵ درصد از مساحت کشور در اقلیم خشک، نیمه‌خشک و فراخشک واقع شده و کشوری با چنین اقلیم و میانگین بارندگی کمتر از سطح متوسط جهان، ۷۰ درصد زمان یک دهه اخیر را با خشکسالی دست‌وپنجه نرم کرده و این وضعیت باعث کاهش شدید منابع آب سطحی و زیرزمینی شده است.
با توجه به کاهش آورد رودخانه‌ها و پیشرفت فناوری پمپاژ در عصر معاصر، سوق یافتن بهره‌برداران به سوی آب‌های زیرزمینی در ۵۰ سال اخیر، منابع آب زیرزمینی را که در طول هزاران سال به وجود آمده‌اند بشدت تحت فشار قرار داده است.
ازمصرف بی‌رویه آب در بخش خانگی و هدررفت آب در شبکه توزیع به‌عنوان بخشی از چالش‌های مهم دو دهه اخیرصنعت آب و فاضلاب کشور یاد می‌شود؛ چالشی که باعث شده بخشی از منابع آب کشور به سهولت از دست برود.
گفته می‌شود میزان هدررفت فیزیکی و واقعی آب از شبکه توزیع در محدوده 15.7 درصد است.
براساس اعلام دفتر مدیریت مصرف، خدمات مشترکین و کاهش هدررفت شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، میزان هدررفت ظاهری آب در حال حاضرحدود 14.3 درصد است.
این چالش زمانی بیشترنمود پیدا می‌کند که با خشکسالی‌های مکرر و افت بارندگی، هم‌اکنون حدود 270 شهر کشور دچار تنش آبی بوده و میزان ذخایرآب کشور در مقایسه با میانگین 5 سال اخیر 30 درصد افت کرده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر حدود نیمی از نیاز آبی کشور (شرب، صنعت و کشاورزی) ازمنابع زیرزمینی تأمین می‌شود. این میزان برابر با حدود ۵۴ میلیارد مترمکعب در سال است.
ساده‌تر اینکه از این حجم برداشت ۵۴ میلیارد مترمکعبی که سالانه از منابع زیرزمینی استحصال شده و به مصرف می‌رسد، حدود ۵۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب از چاه‌ها و حدود ۳، ۵ میلیارد مترمکعب از قنوات برداشت می‌شود.
سهم کشاورزی از برداشت مستمر آب از چاه‌ها و منابع زیرزمینی بسیار زیاد است، به طوری که از مجموع حدود ۵۴ میلیارد مترمکعب برداشت سالانه، حدود ۴۸، ۳ میلیارد مترمکعب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.
در حالی‌که به طور متوسط در کشور ۴۵ درصد از نیاز آبی از منابع سطحی و ۵۵ درصد از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود، اما وابستگی تأمین آب در برخی استان‌ها به منابع زیرزمینی به مراتب بیشتر است.
در ۱۷ استان کشور بیش از ۶۰ درصد وابستگی به منابع زیرزمینی درتأمین آب وجود دارد. از این ۱۷ استان، در ۸ استان خراسان‌رضوی، خراسان‌جنوبی، کرمان، فارس، یزد، هرمزگان، البرز و همدان وابستگی به منابع زیرزمینی در تأمین آب مورد نیاز بیش از ۸۰ درصد برآورد شده است.
رئیس هیأت مدیره انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران درباره افزایش 15 درصدی نرخ آب‌بها به ازای هر مترمکعب فروش آب شرب و بالاتر از الگوی مصرف، گفت: تعیین این عدد با توجه به افزایش بیش از 50 درصدی قیمت بسیاری از کالا‌ها به دلیل تورم در سال‌های اخیر، در واقع نزدیک به نرخ تورم هم نبوده، هر چند که در راستای اصلاح الگوی مصرف یک گام بزرگ است.
به تازگی وزارت نیرو مکلف شده به ازای هر مترمکعب فروش آب شرب بالاتر از الگوی مصرف (تا دو برابر بیش از الگو) ۱۵ درصد نرخ آب‌بها را افزایش دهد. بر اساس این گزارش، وزارت نیرو از طریق شرکت‌های آب و فاضلاب استانی سراسر کشور مکلف شده تا علاوه بر نرخ آب‌بها به ازای هرمترمکعب فروش آب شرب بالاتر از الگوی مصرف، تا دو برابر بیش از الگو، ۱۵ درصد نرخ آب‌بها را افزایش دهد و از مشترکانی که بیش از دو برابر الگو مصرف کرده‌اند به ازای هر مترمکعب مازاد، ۳۵درصد نرخ را افزایش دهد و از آنان دریافت و به خزانه‌داری کل کشور واریز کند.
دائمی توضیح داد: اتخاذ این تصمیم یک اقدام درست بوده است و باید مصرف‌کنندگانی که بیش از الگو، مصرف آب شرب دارند، بهای آن را بپردازند. وی با دفاع از اتخاذ این تصمیم گفت: عمده مشترکان پرمصرف، خانوارهای ساکن در مناطق شمالی تهران بوده که این ارقام چندان برای آنها تأثیر‌گذار نیست اما باید پذیرفت که کشور مشکل کم‌آبی دارد و باید پرمصرف‌ها هزینه مصرف بیش از الگو را بپردازند.
گفته می‌شود متوسط قبض بیشتر آب پرمصرف‌ها در محدوده ۵۰۰ هزار تومان بوده است، هر چند ممکن است این عدد به دو تا سه میلیون تومان هم برسد.
پیش‌تر شهرام حیدریان، مدیرکل اقتصاد و تعرفه آبفای کشور گفته بود ۵۴ درصد مشترکان آب خوش‌مصرف، حدود ۴۰ درصد پرمصرف و ۶ درصد بدمصرف هستند که در این بین مشترکان خوش‌مصرف تا الگو، پرمصرف ۲ برابر الگو و بدمصرف بیش از ۲ برابر الگو مصرف می‌کنند.
بر این اساس رئیس هیأت مدیره انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران اذعان داشت: در برخی از کشورها همچون ایران به مشترکان آب یارانه داده می‌شود اما واقعیت این است که در ایران به دلیل خشکسالی و سختی در استحصال آب، هزینه‌ها به مراتب بیشتر است بنابراین باید افراد پرمصرف هم با ابزار قیمت، رفتار خارج از الگوی خود را اصلاح کنند.
بــــرش
قیمت تمام شده هر متر مکعب آب 10 هزار تومان
هم‌اکنون قیمت تمام‌شده آب در بخش بهره‌برداری 4 هزار تومان و در بخش اجرا حدود 6 هزار تومان است.
به عبارتی تأمین هر مترمکعب آب شرب برای دولت 10 هزار تومان هزینه دربر دارد، هرچند که در بخش خانگی به طور متوسط کمتر از هزار تومان به ازای مصرف هر مترمکعب از مشترکان دریافت می‌شود.