مجید میرزاحیدری
خبرنگار

موافقت کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی با تأسیس صندوق بهینه‌سازی مصرف انرژی در بودجه 1402 با منبع اولیه ۳۰ هزار میلیارد تومان. صندوقی که به پیشنهاد ‎کمیسیون انرژی، تأسیس آن درکمیسیون تلفیق ‎بودجه۱۴۰۲ به عنوان بند الحاقی تبصره یک با منبع اولیه ۳۰ هزار میلیارد تومان به تصویب رسیده است.
مالک شریعتی نیاسر، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی اعلام کرده که وعده کمیسیون انرژی برای تمرکز در مدیریت مصرف محقق شد.
سرمایه اولیه صندوق بهینه‌سازی مصرف انرژی دست‌کم 300 هزار میلیارد ریال بوده که ازطریق منابع داخلی شرکت‌های تابعه وزارتخانه نفت و وزارتخانه نیرو (معادل ۱۰ درصد منابع سرمایه‌ای هر شرکت)  تأمین می‌شود. با اینکه هنوز در مورد نحوه عملکرد احتمالی این صندوق، جزئیات بیشتری درج نشده، اما به نظر می‌رسد یکی از اهداف مهم تأسیس آن، مدیریت بهینه مصرف انرژی درکشور خواهد بود.
مدیر برنامه‌ریزی و سیستم‌های شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت در گفت وگو با «ایران»، اعلام کرده که ایجاد این صندوق راهکار مهمی بوده تا طرح های بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور، هریک  دارای منابعی جداگانه باشند. امین حبیبی‌راد توضیح داد: منابعی که درحال حاضر برای اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی درکشور وجود دارند از محل منابع تبصره 14 بوده که در واقع محل مذکور، همان منابعی بوده که قانون هدفمندی هم درآنجا انجام می شود. وی افزود:چون در همه این سال‌ها، اولویت دولت‌ها پرداخت یارانه و اجرای طرح  هدفمندی بوده،درنتیجه منابعی برای اجرای طرح های بهینه‌سازی  مصرف انرژی باقی نمی ماند، درحالی‌که با راه اندازی صندوق بهینه‌سازی مصرف انرژی ، محل منابع بهینه‌سازی مصرف انرژی هم مشخص خواهد شد.
مدیر برنامه‌ریزی و سیستم‌های شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، گفت که درصورت راه اندازی صندوق مذکور واجرایی شدن طرح های بهینه‌سازی مصرف سوخت، منابع حاصل از صرفه جویی ها هم به این صندوق سرازیرمی شود و در ادامه افزود که راه اندازی این صندوق دارای دومزیت بوده که مزیت نخست شامل مشخص شدن منابع مالی تأمین طرح های بهینه سازی مصرف سوخت بوده و با منابع  بخش‌های دیگرمخلوط  نمی شود.
به گفته وی، مزیت دوم راه‌اندازی صندوق بهینه سازی مصرف انرژی این بوده که در رژیم مالی قرارداد سود سرمایه‌گذار دیده شده و باعث جذب سرمایه‌گذار در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی خواهد شد.
حبیبی راد، با اشاره به نقش مهم بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور، اذعان داشت که درصورت اجرایی شدن کامل و اتمام طرح‌های  بهینه‌سازی مصرف انرژی که در برنامه پنجساله هفتم توسعه پیشنهاد شده،دست‌کم معادل روزانه 1.5 میلیون بشکه نفت خام صرفه‌جویی به دنبال خواهد داشت. از هدررفت انرژی به عنوان یکی از چالش‌های مهم در مدیریت بهینه انرژی  کشور طی دو دهه اخیر یاد می‌شود. بررسی ترازنامه انرژی سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که ایران سالانه معادل ۵۰۰ میلیون بشکه معادل نفت خام هدر رفت انرژی دارد. درصورت محاسبه سرانگشتی برآورد می‌شود که میزان هدر رفت انرژی در کشور در محدوده 40 میلیارد دلار باشد. گفته می‌شود که به دلیل غفلت دولت قبل، قانون اصلاح الگوی مصرف به صورت کامل اجرایی نشد. درعین حال، میانگین اجرای طرح‌هایی که در ماده 12 قانون رفع موانع تولید تعریف شده بود به زیر 10درصد رسید. ناگفته نماند که در دولت قبل، بهینه سازی مصرف انرژی رها شد و این امرمورد غفلت جدی  قرارگرفت.
زیرا دولت قبل راهکاری برای صادرات گاز و فرآورده های نفتی صرفه‌جویی شده نداشت،بنابراین گام مهمی هم در زمینه اصلاح الگوی مصرف  و بهینه‌سازی مصرف انرژی هم برنداشت.
غفلت دولت قبل دراجرایی کردن بهینه‌سازی مصرف انرژی باعث شد تا سبک مصرف درصنایع مختلف اصلاح نشود که برآورد شده عدم‌النفع این غفلت دولت قبل در بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور،معادل  750 هزاربشکه در روز باشد!
ازنگاه کارشناسان امر، ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان انرژی جهان چندان سهمی از تجارت و صادرات انرژی دنیا ندارد که در این بین، میزان مصرف انرژی حتی با مختصات اقتصاد کشورهمخوانی چندانی ندارد.
واقعیت این است که صنایع کشور با تکیه بر این تفکر که منابع ارزان انرژی در اختیار دارند، توسعه یافته‌اند و در بخش‌های دیگر مانند ساختمان نیز توجهی به بهره‌وری انرژی نمی‌شود.
گفته می‌شود که ایران با تولید ناخالص داخلی یک‌هزار و ۴۴۹ میلیارد دلاری بر اساس شاخص قدرت خرید در سال ۲۰۲۱ در رتبه ۲۱ جهان میان بزرگترین اقتصادهای دنیا قرار دارد.
پیشتر، حسین آب‌نیکی، مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت گفته بود که بررسی روند تغییرات شاخص شدت انرژی اولیه در بازه سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۸ برای کشور‌های مختلف جهان نشان می‌دهد که شاخص شدت انرژی کشورمان از مقدار ۰.۳۷ تن معادل نفت خام بر هزار دلار امریکا به مقدار ۰.۶۰ تن معادل نفت خام بر هزار دلار در سال ۲۰۱۸ رسیده است. او افزوده که شاخص شدت انرژی ایران حدود ۴ برابر کشور ترکیه است که دارای جمعیت، تعداد و توزیع خانواده تقریباً یکسان با ایران است.
به گفته وی، در حدود ۳۰ سال (از سال ۱۹۹۰ میلادی تا ۲۰۱۹ میلادی) تنها در دو کشور عربستان و ایران، رشد سالانه عرضه انرژی اولیه از میانگین رشد سالانه تولید ناخالص داخلی پیشی گرفته که نشان‌دهنده وضعیت نامناسب مصرف انرژی در بخش غیرمولد در مقایسه با تولید ارزش افزوده در این دو کشور است.

بــــرش

تأسیس صندوق بهینه‌سازی مصرف انرژی
با اعلام  موافقت کمیسیون تلفیق مجلس با تأسیس صندوق بهینه‌سازی مصرف انرژی، به نظر می رسد که در صورت راه اندازی این صندوق اتفاقات مهمی در بهینه‌سازی مصرف انرژی رخ خواهد داد.
نایب رئیس اول هیأت‌مدیره انجمن بهینه‌سازی مصرف انرژی ایران درگفت‌و‌گو با «ایران» اعلام کرده که در راستای تشویق مردم به مصرف بهینه انرژی در بخش‌های مختلف، استفاده از ابزارهای مختلف مفید و مؤثر بوده که تأسیس این صندوق نیز قطعاً در بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور تأثیر‌گذار خواهد بود.
جعفر قرائتی ستوده، با بیان اینکه اقتصاد انرژی در کشور نیاز به اصلاح الگوی مصرف دارد، تصریح کرد: یکی از مواردی که در این صندوق به خوبی می‌توان به آن پرداخت اصلاح الگوی مصرف و بهینه‌سازی مصرف انرژی است.
وی، تأکید کرد که سال‌هاست بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور مورد کم توجهی و بی‌مهری قرار گرفته و تأسیس این صندوق یک گام بزرگ و مهم برای اصلاح همین مسیر است.