زهرا کشوری
دبیر گروه زیست بوم

علی دارابی، معاون میراث فرهنگی کشور از نامه‌نگاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به وزارت راه و شهرسازی خبر می‌دهد که طی آن اعلام شده است مرجع تشخیص تاریخی و واجد ارزش تاریخی پلاک‌ها در بافت تاریخی در محدوده طرح شاهچراغ وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.
این نامه در تاریخ ۲۵ بهمن و یک روز پس از چاپ گزارش روزنامه ایران با عنوان «موافقت پژوهشگاه میراث فرهنگی با تخریب ۳۵ پلاک تاریخی» نوشته شده است. این سؤال را هم پیش می‌آورد که آیا این نامه‌نگاری به ابطال مصوبه کمیسیون ماده ۵ استان فارس که تعیین تشخیص واجد ارزش بودن آثار‌ در محدوده طرح ۵۷ هکتاری ‌شاهچراغ شیراز را به استانداری، شهرداری، شورای شهر، سازمان راه و شهرسازی و میراث فرهنگی واگذار کرده است منجر می شود؟ این سؤال از سوی دارابی پاسخی دریافت نمی‌کند اما مصیب امیری رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور می‌گوید: «این مصوبه برای اجرایی شدن باید به تأیید شورای عالی شهرسازی برسد که هنوز نرسیده است.» این در حالی است که نزدیک به 10 ماه از تصویب این مصوبه در فارس می‌گذرد و طبق قانون اگر شورای عالی شهرسازی تا ۲۰ روز مخالفت خود را اعلام نکند، باید مصوبه را تأییدشده دانست.

تکذیب مجدد خدمت پیشنهادی
علی‌ دارابی و مصیب امیری هر دو تأکید می‌کنند که پژوهشگاه‌ میراث فرهنگی و گردشگری هیچ‌گونه خط پیشنهادی برای طرح شاهچراغ نداده ‌است. این درحالی است که زیر نقشه پیوست مصوبه کمیسیون ماده ۵ که در ابتدای سال‌ جاری به امضای «مؤید محسن‌‌نژاد» مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس رسیده نوشته شده است عکس پیشنهادی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و کارگروه ویژه طرح ۵۷ هکتاری حرم شاهچراغ.

اخطاریه‌ها پس گرفته شد
مصیب امیری اما وجود ۳۵ پلاک ثبتی و واجد ارزش در این خط را تأیید می‌کند. او می‌گوید: در این طرح میراث فرهنگی خواسته است که «بناهای ‌موجود مرمت و حفظ شود» تا باز‌ این سؤال پیش آید که اگر بحث تخریب بناهای تاریخی وجود ندارد، چرا به مالکان اخطاریه داده‌ و خواستار تخلیه خانه‌ها شده‌اند. مصیب امیری موضوع اخطاریه‌ها را تکذیب می‌کند و به روزنامه ایران می‌گوید: «فردی خود را به جای مأمور شهرداری جا می‌زند و از مردم می‌خواهد که خانه‌ها را تخلیه کنند.» زمانی که دو اخطاریه کتبی‌ توسط خبرنگار این روزنامه در نشست مطبوعاتی نخستین جشنواره ملی تولیدات چند رسانه‌ای میراث‌ فرهنگی در شهر یزد مطرح می‌شود مصیب امیری به علی دارابی می‌گوید: شهرداری تعداد اندکی اخطاریه کتبی‌ بدون هیچ گونه‌ مصوبه کمیسیون ماده ۵ و بدون اطلاع راه و شهرسازی به مالکان داده که پس از گفت‌و‌گو، اخطاریه‌ها پس گرفته شد.

برگزاری نخستین جشنواره ملی تولیدات چند رسانه‌ای میراث‌ فرهنگی در شهری‌ که تعطیل بود

یزد تاریخی، رسانه ‌است

یزد ‌در روزهایی که تعطیل‌ بود و بسیاری از درها به روی گردشگران باز نبود، میزبان میهمانان نخستین جشنواره ملی تولیدات چند رسانه‌ای میراث‌ فرهنگی بود. شهری که «سید مهدی مجابی» پیشکسوت حوزه میراث فرهنگی از آن به‌عنوان یک رسانه‌ با تعریف جدیدی که دنیا از شهرهای تاریخی دارد، یاد می‌کند.
فایق‌ توحیدی، کارشناس اشیای عتیقه‌ای و موزه‌ای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در نشست هم‌اندیشی هنرمندان و رسانه خواستار توجه به ابعاد دراماتیک است، از هنرمندانی چون رضا میرکریمی، محمدرضا شریفی‌نیا، رسول صدر عاملی و... دعوت می‌کند.‌ هرچند برخی‌ از هنرمندان شرکت‌کننده اعتقاد دارند که وظیفه هنرمند، معرفی میراث فرهنگی و اشیای تاریخی نیست. آنها اعتقاد دارند که هنرمندان باید از واقعیت اشیا گذر و حقیقت آن را بیان کنند.
جهانگیر الماسی، بازیگر تلویزیون هم می‌گوید نمی‌داند ساختمان‌هایی‌ با معماری رومی ‌و یونانی بین بافت کاهگلی یزد چه می‌کند. او از مسئولان استان یزد‌ می‌خواهد اجاره ندهند ساختمان‌های چند طبقه با سنگ مرمری بر سر بافت جهانی یزد سایه بیفکنند‌.
جلیل گلشن، کارشناس پیشکسوت میراث فرهنگی مهم‌ترین مسأله جامعه ایرانی را فرهنگ ‌می‌داند و اعتقاد دارد هویت ما با فرهنگ ادامه می‌یابد. او خواستار حفاظت‌ از میراث فرهنگی توسط تمام دستگاه‌های دولتی شد و حفاظت کامل میراث فرهنگی را خارج از توان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دانست.
سید مهدی مجابی می‌گوید: «هماهنگی و پیوند با رسانه‌ها مهم است اما وزارت میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی با وجود قدمت طولانی هنوز پیوند لازم با این حوزه را ندارد. حدود ۳ دوره است که کنگره تاریخ معماری و شهرسازی را در ایران برگزار و چندین جلد کتاب منتشر کردیم‌. در چهارمین دوره که نشد برگزار کنیم به این نتیجه رسیدیم که اگر بخواهیم زبان و ادبیات فارسی، میراث‌فرهنگی و مسائل شهرها را جهانی کنیم راهی سریعتر و بهتر از سینما نداریم.»
رسول صدرعاملی (کارگردان، تهیه‌کننده و نویسنده) از جداافتادگی جدی بین هنرمند و حکمرانی خبر می‌دهد و می‌گوید: این جداافتادگی دلایل مختلفی دارد و عدم درک متقابل و سوءتعبیرها و سوءتفاهم‌ها سبب این جداافتادگی است. در حالی که می‌توان با درک متقابل آثار جهانی و فاخر تولید کرد. تا سال گذشته فستیوال‌های مطرح دنیا به دنبال آثار ایرانی بودند، چرا امسال این‌گونه نبود؟ همچنان امیدوارم این سرزمین به عاقبت بخیری و روزهای خوب خواهد رسید.
محمدحسین طالبیان، معاون سابق میراث فرهنگی کشور هم اعتقاد دارد بافت‌های تاریخی در صورتی حفظ می‌شود که حفاظت از میراث فرهنگی را به مردم ‌بسپارند.
محمدرضا شریفی‌نیا، بازیگر تلویزیون و سینما نیز خواستار توجه به میراث فرهنگی‌ انسانی می‌شود و می‌گوید: فرهنگ ما صاحب شخصیت‌هایی است که ارزش آدم‌ها صد برابر بیشتر و با ارزش‌تر از یک بنای تاریخی است. او بر لزوم ایجاد یک شبکه تلویزیونی در حوزه میراث فرهنگی تأکید دارد و از معاونت میراث‌ فرهنگی می‌خواهد که از هنرمندان بخواهد سفیر و صدای میراث فرهنگی برای جلب توجه عموم‌ به اهمیت و ارزش‌ میراث فرهنگی باشند.
سیدرضا میرکریمی، کارگردان سینما که نقش‌ ویژه‌ای در معرفی میراث فرهنگی و مردم‌شناسی کشور در ساخته‌های سینمایی خود مثل «یه حبه قند» و «خیلی دور خیلی نزدیک» دارد، می‌گوید وضعیت بافت تاریخی یزد نشان می‌دهد همه برنامه‌ها تنها به سمت حفظ و نگهداری آثار گذشتگان رفته ‌است. او می‌پرسد چه کسی یا چه سازمانی وظیفه کاربردی کردن این آثار را دارد؟ چه پلی باید بین گذشته و حال حاضر زد تا نیاز جوانان پاسخ‌ داده شود و آنها به خودباوری برسند.
او می‌گوید: در این بین معلوم نیست چه کسی مسئولیت دارد؟ شاید نگاه دولتمردان‌ در این حوزه به هنرمندان ‌است و فکر می‌کند هنرمندان‌ وظیفه دارند، اما ما هنرمندان منتظریم ‌تا ببینیم سیاست‌های کلان به کدام سمت می‌رود و موضوع برای کدام مسئول‌ مهم است. الان فعالیت‌ها به شکل جزیره‌ای انجام می‌شود و یک سیستم هماهنگ ‌وجود ‌ندارد.
او به قرائت‌های یک سویه و سطحی از تاریخ معاصر مثل قاجار و پهلوی‌ اشاره می‌کند و می‌‌گوید: هر چه زمان قدیمی‌تر می‌شود تاریخ ارزش بیشتری پیدا می‌کند. انگار هر چیزی ‌دورتر است ارزش ‌بیشتری‌ دارد. او می‌گوید: به جای نگاه خیلی دور، به نزدیک نگاه کنیم و تفاوت آشکار قاجار ‌و پهلوی ‌را برای جوانان کاربردی کنیم.
 
 

بــــرش

سیدرضا میرکریمی، کارگردان سینما: «وضعیت بافت تاریخی یزد نشان می‌دهد همه برنامه‌ها تنها به سمت حفظ و نگهداری آثار گذشتگان رفته ‌است.»