زهره صفاری
خبرنگار

در روزهایی که جنجال بر سر مهاجران بار دیگر بحث داغ سران اروپایی شده است، پلیس مرسی ساید انگلیس 15 راست افراطی را که در جریان تجمع نژادپرستان این کشور در اطراف هتل پناهجویان آشوب به پا کرده بودند، دستگیر کرد. اما این تنها گوشه‌ای از خشمی است که پس از سال‌ها با زنده شدن سیاست‌های نژادپرستانه و بیگانه هراسی در اروپا علیه پناهجویان رخ نشان داده و اوضاع را برای میلیون‌ها مهاجر در مسیر قاره سبز به وخامت کشانده است.
به گزارش گاردین، در این تظاهرات که قرار بود در اطراف هتل-آپارتمان محل اقامت پناهجویان در انگلیس به صورت مسالمت‌آمیز برگزار شود، شماری از نژادپرستان راست افراطی با در دست داشتن سلاح‌هایی اقدام به تخریب منطقه کرده و حتی یک خودروی پلیس را نیز آتش زدند. اوضاع به قدری وخیم بود که سرنا کندی، رئیس پلیس مرسی ساید گفت: «شواهد نشان می‌دهد افرادی با بهره‌گیری از این فرصت قصد تخریب و حمله به این هتل و ایجاد ناامنی داشته‌اند.» در این درگیری‌ها یک افسر پلیس و چند شهروند عادی مجروح شدند و مأموران 13 مرد و 2 زن را به اتهام آشوبگری بازداشت کردند.
سوئلا براورمن، وزیر کشور انگلیس نیز با محکوم کردن این اقدام راست‌های افراطی در توئیتی نوشت: «من این آشوبگری را محکوم می‌کنم. چراکه اشتباه چند پناهجو هیچ دلیل موجهی برای اعمال خشونت و ایجاد ناآرامی برای دیگران نیست.»
 
بازگشت چالش مهاجران به اروپا
برخی کارشناسان معتقدند بحران مهاجران مهم‌ترین چالش سال‌های اخیر سیاستگذاران اروپایی است که برگزیت و روی کار آمدن رهبران افراطی آن را جدی‌تر نیز کرده است. اما به رغم آنکه حمایت‌های بلوک غرب از جنگ‌های خاورمیانه و هیزم به آتش ریختن‌های آنها در آتش نبرد اوکراین با روسیه، شمار آوارگان را بالاتر برده و این معضل را لاینحل‌تر کرده است، هنوز نتوانسته‌اند راهکاری درست برای مهار این مشکل بیابند. به نوشته پولتیکو، نشست شورای اتحادیه اروپا در هفته گذشته پس از یک فرصت کوتاه سخنرانی به ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، تماماً به دعوا بر سر دیوارکشی در مرزها گذشت. راهکاری که سران اتحادیه اروپا روزی ترامپ را به خاطر اجرای این ایده در مرز مکزیک و امریکا مورد نقد و سرزنش قرار دادند.
 
مهاجران دشمن نیستند
اما نگرانی‌ها از سیل غیرقابل مهار پناهجویان به اروپا، سران این قاره را به دژسازی کشانده است. آن هم در حالی که در تاریخ همواره این دیوارکشی‌ها برای جلوگیری از نفوذ دشمن بود و حالا آن را ابزاری کرده‌ اند تا پناهجویانی را مهار کنند که بسیاری از آنها درنتیجه سیاست‌های خودخواهانه غربی آواره شده‌اند. سیمون تیسدال، تحلیلگر گاردین معتقد است: «شاید دیوارکشی برای دشمنان، مقابله با تروریسم و مجرمان قابل توجیه باشد اما همچنان هیچ تهدید سیاسی از سوی مهاجران برای کشورها وجود ندارد و تنها رشد سریع شمار پناهجویان، اتحادیه اروپا را به هراس انداخته است.»
بنا بر آخرین آمارهای آژانس‌های مرزی اتحادیه اروپا و گارد ساحلی این قاره، در سال 2021، عبور غیرقانونی حدود 330 هزار مهاجر از مرزهای اروپا، 64 درصد افزایش را در این زمینه نشان داده است. این در حالی است که حدود یک میلیون درخواست مهاجرتی در کشورهای اتحادیه اروپا در انتظار بررسی است و بیش از 4 میلیون مهاجر اوکراینی نیز همچنان در انتظار تحقق وعده‌های اروپایی‌ها در این کشورها سرگردانند. از سال 2022، حدود 71 هزار نفر که عمدتاً از خاورمیانه، جنوب آسیا و آفریقا در سودای اروپا از کشورهایشان مهاجرت کرده بودند در مرزهای آبی و دریایی بازداشت شده‌اند. سیمون تیسدال با اشاره به این آمارها افزود: «آیا می‌توان این افراد را دشمن خواند و برای مقابله آنها اروپا را مانند یک دژ، سنگرکشی کرد؟!»
 
وقتی همه دنبال مقصر می‌گردند
دعوای اروپا بر سر مهاجران دیگر بر هیچ کس پوشیده نیست. به گزارش پولتیکو، اتریش آشکارا مجارستان را به خاطر مجوز دادن به مهاجران ثبت نشده محکوم می‌کند، فرانسه، ایتالیا را برای دور کردن قایق‌های نجات مهاجران از بنادرش مورد انتقاد قرار می‌دهد، بلغارستان از اظهارات نخست وزیر هلند به خشم آمده که پیشنهاد کرده بود این کشور پناهجویان را با یک رشوه 50 پوندی از ترکیه بپذیرد و...
اتهام‌زنی‌های تمام نشدنی سران اروپایی سرانجام بروکسل را نیز به واکنش واداشته است. حالا از یکسو اصرارها برای دیوارکشی در اطراف مرزها بالا رفته است و از سوی دیگر امثال اورسلا فان درلاین، رئیس کمیسیون اروپا این اقدام را دور از شأن اتحادیه می‌داند. اما آنچه حواشی چند هفته اخیر نشان می‌دهد موضوع پناهجویان به بدترین شکل ممکن به دستور کار اتحادیه اروپا بازگشته است.
مانفرد وبر، رئیس حزب مردمی اروپا نیز با هشداری در این باره به پولتیکو گفت: «ما آرام آرام در بحران جدید پناهجویان پیش می‌رویم چراکه ظرفیت پذیرش مهاجران از مسیرهای بالکان و مدیترانه کاملاً پر شده است.»
 
سیاست سخت
به رغم همه مخالفت‌ها، آن طور که نتایج نشست‌های هفته گذشته اتحادیه اروپا نشان می‌دهد، رهبران افراطی قاره سبز سرانجام توانستند حرف‌شان را به کرسی بنشانند و این اتحادیه را ملزم به تخصیص بودجه برای افزایش توان نظارتی در مرزها و همچنین تأمین زیرساخت‌های امنیتی کرده‌اند.
پارلمان اروپا نیز نگران از افزایش مهاجران غیرقانونی، شلوغی بازداشتگاه‌ها و خشونت‌های انسانی در مسیرهای تردد پناهجویان در سیاستی همسو با اعضای اتحادیه اروپا تقویت امنیت مرزها را احترام به اتحادیه اروپا و قوانین بین‌المللی خوانده و افزایش بودجه را ضروری عنوان کرده است.
در این میان تلاش‌های اولاف شولتز، صدراعظم آلمان برای منصرف کردن رهبران اروپایی از راهکارهای سختگیرانه نظامی و نظارتی نیز تأثیری بر آنها نداشته است و سرانجام سیاست‌های سختگیرانه مرزی برای پیشگیری از تکرار بحران سال 2016-2015 پناهجویان سوری برای اروپا در دستور کار قرار گرفته است.

بــــرش

بنا بر گزارش دفتر حقوق بشر سازمان ملل، حدود 281 میلیون نفر از مردم جهان و به عبارتی دیگر 3.6 درصد جمعیت کشورهای مختلف در سودای زندگی بهتر به مقصدی دیگر در کره خاکی مهاجرت کرده‌اند. کارشناسان معتقدند سیاست‌های ضد مهاجرتی سبب شده است که بسیاری از این افراد از حداقل حقوق سیاسی و انسانی نیز در کشورهای مقصد برخوردار نبوده و علاوه بر بازداشت‌های بی دلیل و شکنجه، حتی از پایه‌ای‌ترین حقوق شهروندی مانند آموزش و بهداشت نیز محروم باشند.