زهره صفاری
خبرنگار

دومین سخنرانی سالانه جو بایدن در قامت رئیس‌جمهور امریکا دیروز در شرایطی انجام شد که فارغ از حواشی پیش‌بینی نشده و همچنین برنامه‌ریزی شده‌اش، بنا بر نظرسنجی‌ها، سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد کاخ سفید، بایدن را در پایین‌ترین سطح محبوبیت در دو سال کاری‌اش قرار داده است. اما این سخنرانی چندین بخش مهم داشت که یکی از آنها به تغییر موضع واشنگتن نسبت به موضوع اوکراین مربوط می‌شود.
به گزارش نیویورک تایمز، این سخنرانی گرچه دومین تقابل بایدن با کنگره بود اما از آنجا که انتخابات میاندوره‌ای توازن سنا و مجلس نمایندگان امریکا را دستخوش تغییر کرده است، نخستین باری به‌شمار می‌رفت که بایدن یک کنگره
دوپاره را مخاطب خود قرار داده بود. موضوعی که به نظر می‌رسد مشاوران جو بایدن نیز تأکید بسیاری به آن داشته‌اند و متن سخنرانی بایدن را با اولویت‌های مورد نظر هر دو حزب همچون مسأله چین و برجسته کردن دستاوردهای اقتصادی و اجتماعی دولتش-که همچنان از سوی بسیاری از مردم و جمهوری‌خواهان مورد انتقاد است- تنظیم کرده بودند.

تمرکز بر جلب نظر جمهوری‌خواهان
بایدن در این سخنرانی 73 دقیقه‌ای بر سیاست‌های کلی دولت در بخش‌های داخلی و خارجی متمرکز شد و تلاش کرد به مخاطبانش که علاوه بر اعضای کنگره، صدها میلیون نفر در داخل و خارج امریکا بودند، تصویری از امریکا را القا کند که با کشور دو سال قبل و زمان آغاز کار او به‌طور چشمگیری متفاوت و بهتر به‌نظر برسد. به نوشته یورو نیوز، او در این مسیر 13 بار از عبارت «کار را تمام کنید» استفاده کرد و با ژستی پوپولیستی، نمایندگان و سناتورهای هر دو حزب را برای تصویب لوایحی مانند محدود کردن هزینه‌های انسولین برای تمامی امریکایی‌ها، مقابله با تغییرات آب و هوایی، مالیات بر ثروتمندان و شرکت‌ها و همچنین ممنوعیت سلاح‌های تهاجمی دعوت به همراهی کرد. در عین حال بخش سیاست خارجی سخنرانی بایدن نیز به سمت و سویی گرایش داشت که با برجسته‌سازی مسأله رابطه با چین و حتی تهدید پکن، هدف اتحاد دو حزب را برای روزهای مانده از کارش دنبال می‌کرد.

تلاش‌های بی‌حاصل
جو بایدن که در نوامبر گذشته 80 ساله شد، در این سخنرانی به نوعی کمپین‌های انتخابات 2024 را نیز آغاز کرد و برای جلب نظر جمهوری‌خواهان، با عباراتی مانند «دوستان جمهوری‌خواهم» و... از همه قرمزهایی که به او رأی داده‌اند قدردانی کرد. اوحتی در بخشی از سخنانش با اشاره به خودکشی روزانه 17 کهنه سرباز امریکایی به‌دلیل مشکلات روحی و روانی بر لزوم اشتغالزایی برای نظامیان سابق تأکید کرد. اما تلاش‌های او برای تحقق این هدف به نظر حاصلی نداشت و نخستین نشانه‌های آن طی سخنرانی او با هو شدن‌ها و فریادهای امثال تیلور گرین، سناتور جمهوری‌خواه برای دورغگو خطاب کردن بایدن، خودش را نشان داد. به نوشته فرانس 24، این در شرایطی است که میزان محبوبیت بایدن در ماه‌های اخیر براساس نظرسنجی‌ها تا 41 درصد تنزل داشته و بسیاری از امریکایی‌ها معتقدند کشور در مسیر درستی حرکت نمی‌کند.
نکاتی که باید توجه داشت
بایدن در این سخنرانی دستور کار سال جدید کاری دولتش را سه محور اهداف اقتصادی، روابط با چین و اصلاح سیاست‌ها قرار داده بود. او که هنوز به خاطر تأخیر در ساقط کردن بالن چینی مورد نقد داخلی قرار دارد، برای سرپوش گذاشتن به بعد انتقادی این موضوع، در مسأله چین، با هشدار به پکن وارد شد و تأکید کرد: «همانطور که بارها تأکید کرده‌ام واشنگتن به‌دنبال تقابل با پکن نیست اما اگر چین بخواهد حاکمیت امریکا را به مخاطره بیندازد ما برای حفاظت از کشور اقدام خواهیم کرد، همان‌طور که در گذشته نیز اینگونه بوده است.» او در این حوزه سیاق سلفش دونالد ترامپ را پیش گرفت و اولویت را بر رقابت با چین قرار داد.
نکته بعدی تغییر لحن او در قبال اوکراین بود.
بایدن در سال جدید برخلاف سخنرانی 2022، پس از حدود یک ساعت، کمتر از دو دقیقه به بحران این کشور اشاره کرد. حتی در داخل کنگره نیز همه با او همراه نشدند و زمانی که او از اعضا خواست برای دفاع از دموکراسی باید به حمایت‌هایش ادامه دهد همه اعضا برای تشویق نایستادند. سال گذشته تأکید اصلی بایدن بر چگونگی قطع دسترسی‌های روسیه به سیستم اقتصادی بین‌المللی و تحریم‌های بیشتر بود اما در سخنرانی امسال او عملیات نظامی روسیه در شرق اروپا را محکی برای امریکا عنوان کرد.

حواشی تمام‌نشدنی
پیش از آغاز سخنرانی بایدن، مک کارتی، رئیس مجلس نمایندگان در مصاحبه‌ای با کنایه به پاره کردن نطق سخنرانی سالیانه دونالد ترامپ توسط سلفش، نانسی پلوسی، تأکید کرد: «من متن سخنرانی رئیس‌جمهور را پاره نمی‌کنم. چراکه به طرف مقابل احترام می‌گذارم. می‌توانم مخالف سیاست‌هایش باشم اما باید کاری را انجام دهم که به تقویت کشور کمک کند.»
با این مقدمه و حاشیه، جو بایدن وارد کنگره شد. اما به نوشته نیوزویک، در همان ابتدای سخنرانی‌اش، با گافی دیگر به نوعی امضای خود را پای این نمایش نیز گذاشت و پس از تبریک به میچ مک کانل، رهبر اقلیت سنا، برای ابقا در سمتش، به اشتباه و با تردید چاک شومر، را رئیس اقلیت سنا خواند. در همین لحظه شومر به کمکش آمد و با بالا بردن انگشتش به نشانه پیشتازی یک نفری دموکرات‌ها در سنا او را متوجه اشتباهش کرد.
اما این همه حاشیه این مراسم نبود، به نوشته سی بی‌اس نیوز، تیلور گرین که در داخل جلسه نیز بارها با فریادهایش بایدن را مورد توهین قرار داد، در لحظه ورودش نیز با در دست داشتن بادکنکی سفید، نگرانی‌اش را از بالن چینی اعلام کرد. به نوشته الجزیره، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق و سارا هوکابی، مسئول دفتر سابق او نیز دو تن از منتقدان بایدن پس از این سخنرانی بودند که بخش‌های زیادی از صحبت‌های او را کذب خواندند.

بــــرش

   جان فیهری، استراتژیست جمهوری‌خواه با بررسی سخنرانی سالیانه رئیس‌جمهور امریکا تأکید کرد که بایدن در بسیاری از بخش‌های سخنانش، لحن ترامپ را پیش گرفته است.
 او در این باره به الجزیره گفت: «عبارت‌هایی مانند «ما باید حدود مرز را تعیین کنیم، ما باید درباره داروی فنتونیل کاری انجام دهیم، ضروری است کنار چین بایستیم» مرا کمی به یاد ترامپ انداخت.»