بیتا  میرعظیمی
خبرنگار

«مسلم یاری» جنگلبان جوانی است که 13 سال از بهترین لحظات زندگی‌اش را وقف امنیت جنگل‌ها، مراتع و جلوگیری از آسیب‌رسانی و قطع درختان جنگلی استان کرمانشاه کرده است. او که تمام آرزوهایش را در حفاظت و نگهداری جنگل‌های زاگرس خلاصه کرده، در ششمین جشنواره ملی جنگلبانان، به عنوان جنگلبان نمونه و برتر کشوری انتخاب شده و تجلیل می‌شود. این جوان کرمانشاهی، در گفت‌و‌گویی با «ایران» از مشکلات و چالش‌های پیش روی جنگلبانان صحبت کرده و نسبت به تشدید قاچاق چوب و تبدیل درختان جنگلی به ذغال در مناطق زاگرس نشین، ابراز نگرانی می کند.
خودتان را معرفی کرده و بگویید چرا این شغل را انتخاب کردید؟
 متولد 1365 ، متأهل و دارای یک فرزند پسر هستم. پدرم سالها پیش در اداره منابع طبیعی مشغول به‌کار بود. از همان دوران کودکی با او به جنگل می‌رفتم. همان موقع که دانشجو بودم عزمم را برای ورود به شغل جنگلبانی جزم کردم. عاشق کار در جنگل بودم؛ سال 88 به صورت کارورز وارد اداره منابع طبیعی شدم، بعد شرکتی و قراردادی شده و در نهایت نیز رسمی شدم. پیشتر در شهرستان‌های همجوار مانند دالاهو، اسلام آباد و گیلانغرب خدمت کردم. حدود 3 سال و نیم پیش نیز به کرمانشاه منتقل شدم. مدرکم کارشناسی ارشد کشاورزی است. حدود 13 سال است که در این حرفه مشغول به کارم؛ طی این سال‌ها نیز هرگز از انتخاب این شغل پشیمان نشدم.
چند ساعت در روز کار می کنید؟
ما هر روز از ساعت 7 و نیم کارمان را شروع می‌کنیم؛ پایان کارمان نیز ساعت مشخصی ندارد. مانند اداری ها نیستیم که بگوییم مثلاً تا 4 یا 5 کار کرده و بعد به خانه می رویم. همین چند شب پیش به دلیل گزارشی درباره قاچاق چوب تا ساعت 10 شب در منطقه حضور داشتیم. البته در مقاطعی از سال و رخدادهایی چون وقوع حریق، کار ما معمولاً چند برابر می‌شود. و علاوه بر حضور در کشیک شبانه روزی و اعزام به منطقه برای اطفای حریق، بعضاً تا چند شبانه روز در جنگل حضور پیدا کرده و تا اطفای کامل حریق منطقه را ترک نمی کنیم.
روزهایی که تا دیروقت کار می کنید اضافه کار می‌گیرید؟
خیر؛ حتی چیزی با عنوان مابه‌التفاوت و یا چیزی که به اداری‌ها می دهند هم به جنگلبانان نمی‌دهند. باورتان نمی‌شود اما بسیاری از جنگلبانان آرزو دارند از این قسمت رفته و در بخش اداری منابع طبیعی مشغول به کار شوند.
وضعیت حقوقتان چطور است؟ آیا این میزان کفاف زندگی‌تان را می دهد؟
راستش را بخواهید حقوق جنگلبان ها اندک است. کل حقوق ما با اضافه کار شاید به 8 میلیون هم نرسد! با این حقوق چگونه می توان از پس اجاره بها و خرج و مخارج خانه برآمد؟ آن هم با مدرک فوق لیسانس و 13 سال سابقه کار رسمی در اداره منابع طبیعی.
بیمه هستید؟ تکمیلی چطور؟
بله همه جنگلبان ها بیمه هستند. البته بیمه تکمیلی اختیاری است؛ هر کس بخواهد می تواند خود و خانواده‌اش را بیمه تکمیلی کند.
چند جنگلبان غیر از شما در منطقه مشغول به کارند؟
در حوزه استحفاظی کرمانشاه با مساحتی حدود 600 هزار هکتار (318 هزار هکتار از این میزان عرصه های منابع طبیعی است) 8 جنگلبان وجود دارد. 4 راننده و 4 کارشناس نیز همراه ما مشغول به کارند. وسعت 4 حوزه استحفاظی این استان به اندازه‌ای زیاد است که نمی توان شیفت بندی کرد. به همین دلیل هر حوزه  را 2 نفری پایش و حفاظت می کنیم. آن هم با وجود مسائلی نظیر قطع درختان جنگلی، قاچاق چوب و ... . چندی پیش بود که 8 نفری با 2 ماشین به مأموریت رفتیم. حین کار تیراندازی شده و 4 گلوله به ماشین ما اصابت کرد. تازه تعدادمان زیاد بود این اتفاق افتاد! البته خداراشکر در این تیراندازی ها به هیچ کدام آسیبی نرسید؛ فقط ماشین ها سوراخ سوراخ شد!
تاکنون حین کار و یا مقابله با قاچاقچیان، آسیب دیده‌اید؟ کسی شما را تهدید کرده است؟
بهار سال جاری با یکی از همکاران به منطقه رفته بودیم؛ بار قاچاقی را گرفته بودند؛ در یک لحظه درگیری رخ داده و کار به چاقوکشی رسید. متخلفین 4 نفر بودند. درست جلوی اداره منابع طبیعی با ما درگیر شدند؛ بغل سرم زخمی شد. یکی از همکاران نیز از ناحیه پشت سر آسیب دید. پس از این حادثه تا مدت‌ها درگیر درمانگاه و شکایت و دادگاه و ... شدیم.
روز حادثه اسلحه همراهتان نبود؟
همه جنگلبان ها اسلحه دارند اما اجازه استفاده از آن را ندارند. جز در مواردی خاص و آن هم به صورت تیر هوایی! اگر تیری شلیک کنیم بابت هر تیر، باید صورتجلسه‌ای را تنظیم کرده و علت استفاده از آن را شرح دهیم. خدای ناکرده اگر این تیر به کسی برخورد کند، کار به دادگاه و شکایت کشیده و باید برای قوه قضائیه ثابت کنیم که چرا این تیر را شلیک کردیم. آخر کار هم طرف از ما شکایت کرده و محاکمه می‌شویم. به همین دلیل ما هیچ کدام جرأت نمی کنیم به کسی شلیک کنیم. چون اول کسی که در مظان اتهام قرار می گیرد خود ما هستیم! همکاران گاهی به شوخی می گویند ما حاضریم تیر بخوریم اما درگیر دادگاه و پاسگاه نشویم!
مشکلات زاگرس چیست؟ آیا یک جنگلبان می‌تواند از پس این مشکلات بربیاید؟
مهم ترین مشکل این منطقه بحث قطع درختان جنگلی و تبدیل آنها به زغال است. مردم بومی به دلیل فقر فرهنگی و اقتصادی اقدام به قطع درختان علی الخصوص بلوط های زاگرس می کنند؛ بیشتر آنها هیچ منبع درآمد دیگری ندارند. مطابق استاندارد سازمان جنگل‌ها، حدود 13 نیرو تنها در یک حوزه نیازمند است. اما استان کرمانشاه دارای 4 حوزه استحفاظی است. هر حوزه نیز تنها 2 نیرو دارد. حالا شما تصور کنید که این 2 نیرو ناگهان با تعدادی از قاچاقچیان مواجه شوند. آیا واقعاً کاری از دستشان برمی آید؟ چه تضمینی وجود دارد که این 2 نفر زخمی نشوند و آسیبی نبینند؟  اگرچه جنگلبان‌ها کاملاً به مسیرهای دسترسی قاچاقچیان به درختان جنگلی اشراف داشته و از طریق کوره زغال‌ها،  پلاک خودرو و ... قادر به شناسایی آنها هستند، اما برابر اطلاعات و گزارشات واصله اقدامی جدی برای مقابله با آنها انجام نمی شود. اداره منابع طبیعی به تنهایی نمی تواند با این معضل مقابله کند. باید ارگانهایی نظیر نیروی انتظامی، راهنمایی و رانندگی و قوه قضائیه برخورد جدی تری برای مقابله با قاچاق چوب داشته باشند.
برای رفع مشکلات باید چه کرد؟
برای رفع مشکلات باید مشکلات اقتصادی مردم زاگرس نشین حل و فصل شود. بزرگ‌ترین مشکل این منطقه، فقر فرهنگی و اقتصادی است. تا زمانی که مشکل آنها حل نشود، حتی با 100 نیرو نیز نمی‌توان با قاچاقچیان و متخلفان مقابله کرد. مشکل اینجاست که این افراد به قاچاق چوب به عنوان یک شغل و تنها راه برای امرار معاش خانواده‌شان و نه تخلفی بزرگ نگاه می کنند. اغلب آنها حتی  فکر نمی کنند که با این اقدام، چه آسیب جبران ناپذیری به محیط زیست و منابع طبیعی وارد می‌کنند.
آیا آماده سازی بسترهای فرهنگی در مقابله با‌قاچاق چوب مؤثر است؟
حفاظت به تنهایی پاسخگو نبوده و باید نگاه جدی‌تری به این موضوع از طرف استانداری و فرمانداری انجام شود . دستگاه‌های دیگر نیز باید ورود کرده و در حل این مشکل، اداره منابع طبیعی را یاری برسانند. زمانی که فرهنگ سازی شود از شغل‌های جایگزین مانند کشت گیاهان دارویی، توسعه دامداری و .... می توان استفاده کرد. پیشتر مشکل قاچاق چوب در منطقه دالاهو نیز وجود داشت. وقتی مشکلات اقتصادی مردم تا حدی کاهش پیدا کرد، 90 درصد مشکل قاچاق چوب و تولید زغال در این منطقه حل و فصل شد. در پاوه و جوانرود نیز به همین روال؛ به محض اینکه بسترهای فرهنگی مهیا شده و بحث توریسم توسعه پیدا کرد، قاچاق چوب نیز به فراموشی سپرده شد.