با وجود مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست و هشدار مرکز پژوهش‌ها ی مجلس
10 هزار میلیارد ریال بودجه به استحصال آب‌های ژرف رسید
زیست بوم- اختصاص 10 هزار میلیارد ریال بودجه از منابع داخلی وزارت نفت در بودجه سال 1402 برای استحصال آب‌های ژرف با واکنش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی روبه‌رو شد. این مرکز استحصال و استفاده از آب ژرف را به‌دلیل سختی برداشت، هزینه‌های سنگین اکتشاف و استحصال و اندک آب استحصالی و وابسته کردن مصارف آب به آن منطقی ندانست! علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز پیش‌تر از مخالفت با استحصال آب‌های ژرف سخن گفته بود و آن را باعث تخریب محیط زیست دانسته است. این استحصال مخالفت سازمان زمین شناسی کشور را نیز پیش روی خود دارد. اختصاص بودجه در سال آینده و نبود متولی استحصال آب نیز از سویی دیگر به دل‌نگرانی فعالان حوزه آب و محیط زیست دامن زده است.
آب شور ژرف!
گزارش مرکز پژوهش‌ها منابع آب ژرف تجدیدپذیر را آن دسته از منابع آب زیرزمینی دانسته که در اعماق زیاد زمین و زیر آبخوان‌های کم‌عمق قرار گرفته‌اند و در چرخه هیدرولوژیکی هرچند با نرخ تجدیدپذیری اندک مشارکت دارند، در نتیجه بیشتر منابع آب ژرف اکتشاف‌شده در دنیا طبق این تعریف در دسته تجدیدناپذیر قرار می‌گیرند. این مرکز نسبت به اتمام این آب‌ها هشدار داده و وابسته کردن مصارف آب شرب و صنعت را به این منابع غیرمنطقی دانسته است: منابع آب ژرف از نوع تجدیدناپذیر، پس از مدتی استحصال، به اتمام خواهد رسید و در این شرایط با لحاظ هزینه‌های سنگینی که صرف مراحل اکتشاف و استحصال این منابع از اعماق زمین خواهد شد، وابسته کردن مصارف آب شرب و صنعت به این منابع ناپایدار منطقی ارزیابی نمی‌شود چرا که پیش‌تر، برداشت از منابع متعارف زیرزمینی و نابودی تدریجی آن تجربه شده است. این مرکز توجه را به کیفیت منابع آب ژرف جلب می‌کند. در این گزارش آمده است:«استفاده از منابع آب شور مستلزم صرف هزینه‌های سنگین برای شیرین‌سازی است که کنار هزینه‌های استحصال، مزیت اقتصادی این گزینه را در مقایسه با سایر گزینه‌ها نظیر بازچرخانی پساب و یا شیرین‌سازی و انتقال آب از دریا کاهش خواهد داد.»
در واقع استحصال و استفاده از منابع آب ژرف به‌دلیل صعب و سخت بودن برداشت، هزینه‌های سنگین اکتشاف و استحصال و احجام اندک آب استحصالی، امکان رقابت با سایر گزینه‌ها نظیر برداشت از منابع سطحی و منابع زیرزمینی متعارف، کاهش مصارف و... را ندارد.
برهم زدن تعادل منابع آبی
پیش از مخالفت مرکز پژوهش‌ها، علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هم مخالفت خود را با استحصال آب‌های ژرف اعلام کرده بود.
او استخراج آب‌های ژرف بدون مطالعات زیست محیطی را باعث برهم خوردن تعادل منابع آب و زیان به طبیعت می‌داند و به رسانه‌ها گفته است:«تاکنون با انجام یک مورد اکتشاف تحقیقی روی آب‌های ژرف در منطقه جنوب شرق کشور موافقت شده که هنوز نتایج این استخراج در حال بررسی است.» او گفته است: «نباید برای تأمین کسری منابع آب بخش‌های خانگی، صنعتی و کشاورزی روی برداشت از ذخایر آب‌های ژرف حساب باز کرد، زیرا هزینه استخراج این منابع بسیار بالاست و نتایج برداشت از این منابع روی محیط زیست هنوز بخوبی مطالعه نشده است.» او اعتقاد دارد با وجود خشکسالی‌های پی در پی و کاهش شدید منابع آبی کشور، همچنان برای تأمین آب بخش‌های مختلف باید به روان‌آب‌ها یا پروژه‌های انتقال آب متکی بود و نیازی به استفاده از آب‌های ژرف نیست.
چاه کندن برای بودجه هزار میلیارد تومانی
سازمان حفاظت محیط زیست در حالی نگران پیامد استحصال آب‌های ژرف است که بودجه سال 1402 آن تنها 3 هزار و 713 میلیارد تومان است. بودجه‌ای که بخش بسیار زیادی از آن صرف پرداخت حقوق پرسنل سازمان می‌شود و تا امروز نتوانسته است از پس پرداخت هزینه‌های مرهمی که بتواند زخم‌های توسعه ناپایدار را درمان کند، بربیاید! وضعیت دیگر متولی حفاظت از منابع طبیعی یعنی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری هم بهتر از محیط زیست نیست. بودجه این سازمان هم با وجود گستردگی وظایفش که تقریباً به اندازه تمام وسعت ایران می‌شود، تنها ۳۵۳۳ هزار میلیارد تومان است.