راهکارهای نوین برای حل بحران کم‌آبی صنایع
صنایع شیمیایی، نفت، پتروشیمی، کاغذسازی، نساجی و خیلی از صنایعی که در شهرک‌ها و نواحی صنعتی مستقر بوده و فعالیت دارند، در زمره صنایعی هستند که امکان برگشت پساب‌های تصفیه شده جهت مصارف مختلف در آنها وجود دارد
علی رسولیان
معاون وزیر صمت و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران
بحران کم‌آبی بحرانی است که زمینه بروز آن را باید در بی‌توجهی به موضوعات تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های مداوم، سوءمدیریت در بهره‌گیری از منابع آبی کشور و از همه مهم‌تر بهره‌برداری غیراصولی از روان‌آب‌ها و منابع آبی زیرزمینی جست‌و‌جو کرد. این رویکرد غیراصولی و به دور از آینده‌نگری، امروز شرایط را به سمتی برده که کشور برای تأمین آب مورد نیاز خود در بخش‌های مختلف از جمله صنایع و معادن، کشاورزی و حتی شرب با چالشی جدی مواجه است و از این‌رو سیاستگذاران کلان کشور چاره‌ای جز روی آوردن به روش‌های نوین تأمین آب پایدار با هدف تأمین کسری آب مورد نیاز بخش‌های مختلف ندارند. برخی از این روش‌ها اعم هستند از شیرین‌سازی و انتقال آب دریاها، روی آوردن به روش‌های نوین آبخیزداری و آبخوان‌داری و بهره‌گیری از ظرفیت باارزش پساب‌های شهری، در کنار سایر اقدامات دیگری که در دولت دنبال می‌شوند.
در بحث تأمین آب نکته قابل توجهی که بسادگی نباید از کنار آن گذشت، جایگاه پساب‌های شهری است که نقشی تعیین‌کننده در تأمین آب مورد نیاز بخش صنعت و معدن و شهرک‌ها و نواحی صنعتی دارد و در دنیا از آن به‌عنوان پایدارترین منبع تأمین آب این بخش‌ها هم یاد می‌شود. ضمن آنکه باید توجه داشت شیرین‌سازی و تأمین آب از محل دریا اگرچه بسیار حائز اهمیت و کمک‌کننده به تأمین بخشی از نیاز آبی کشور است، اما هزینه‌های بسیار بالایی در مقایسه با تصفیه پساب‌ها و استفاده مجدد از آن در بخش‌های مرتبط با صنایع و معادن دارد.
بر همین اساس سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بازوهای تسهیل‌کننده تولید در کشور از سال‌ها پیش برنامه‌ریزی و تلاش برای بهره‌گیری هرچه بیشتر شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور از پساب شهری را در پیش گرفته و به توفیقات بسیار ارزشمندی هم دست یافته است. در این زمینه این سازمان در سال‌جاری با همکاری وزارت نیرو برای افزایش تخصیص پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری به میزان ۱۰۰۰ لیتر بر ثانیه برنامه‌ریزی کرده بود که خوشبختانه طی ۱۰ ماهه سال‌جاری با تحقق شاخص‌های مصوب ابلاغی و پیگیری‌های به عمل آمده، در مجموع ۷۰۰ لیتر بر ثانیه (معادل ۷۰ درصد شاخص مصوب) به ظرفیت پساب شهری تخصیص یافته به شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان‌ها اضافه شده است. همچنین با توجه به تخصیص‌های اخذ شده در سال قبل، مجموع ظرفیت پساب شهری اختصاص یافته به منظور تأمین بخشی از کسری آب مورد نیاز شهرک‌ها و نواحی صنعتی به ۱۹۰۰ لیتر بر ثانیه رسیده است. ضمن اینکه در ۱۰ ماهه سال‌جاری به منظور تحقق شاخص‌های مصوب مربوطه، عملیات اجرایی انتقال ۴۰۰ لیتر بر ثانیه پساب شهری از تخصیص‌های اخذ شده در این زمینه به شهرک‌ها و نواحی صنعتی مربوطه نیز پیگیری شده است.
باید یادآور شد آنچه که در سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران مورد تأکید و اصرار است، استفاده حداکثری از ظرفیت پساب‌های شهری در صنایع مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی است و در این زمینه با مدنظر قرار دادن مجموع فعالیت‌های انجام شده در زمینه اجرای پروژه‌های بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب خروجی تصفیه شده تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهرک‌ها و نواحی صنعتی و اجرای ۷۶ سامانه استفاده مجدد از پساب، ظرفیت بازچرخانی پساب از ۳۵۰۰۰ مترمکعب در روز در پایان سال ۱۴۰۰، به ۵۹۰۰۰ مترمکعب در روز افزایش پیدا کرده که رویکرد بسیار امیدبخشی است و حتماً در ادامه راه هم با جدیت دنبال خواهد شد.
باید توجه داشت که استفاده مجدد از پساب شهری در صنعت اساساً با دو هدف کلی انجام می‌گیرد؛ اول، امکان بازچرخانی آب در واحدهای صنعتی و دوم، جلوگیری از آلودگی محیط زیست.
صنایع شیمیایی، نفت، پتروشیمی، کاغذسازی، نساجی و خیلی از صنایعی که در شهرک‌ها و نواحی صنعتی مستقر بوده و فعالیت دارند، در زمره صنایعی هستند که امکان برگشت پساب‌های تصفیه شده جهت مصارف مختلف در آنها وجود دارد و امروز این صنایع بیش از هر چیزی نیازمند آب و برق پایدار هستند تا بتوانند چرخه تولید خود را که منجر به ایجاد اشتغال، تولید ثروت و … خواهد شد، حفظ کنند.
