حسام آبنوس
روزنامه‌نگار

تصور کنید دنبال کتابی هستید که قیمت آخرین چاپ آن مثلاً دویست هزار تومان است. اگر بدانید در یک کتابفروشی که یک ساعت با شما فاصله دارد چاپ قدیمی‌تر همان کتاب با یک‌سوم قیمت موجود است، آیا حاضرید برای تهیه آن، یک ساعت زمان بگذارید و به آن کتابفروشی سر بزنید و کتاب را تهیه کنید؟ ممکن است جواب‌ها یکسان نباشد و خیلی‌ها حاضر نباشند چنین زمانی را صرف کنند تا کتاب را با یک‌سوم قیمت خریداری کنند ولی اگر شرایطی باشد که همان کتاب با قیمت کمتر تنها با پرداخت هزینه پست و بدون صرف وقت به دستتان برسد، احتمالاً از این شرایط استقبال می‌کنید. سمت دیگر این قصه، کتابفروشی‌ها قرار دارند. کتابفروشی را که در شهر کوچکی تلاش می‌کند چراغ کسب‌وکار فرهنگی خود را روشن نگه دارد و هر روز هم با چالش تازه‌ای در این کار روبه‌رو می‌شود تصور کنید؛ او اگر امکانی داشته باشد تا بتواند موجودی کتابفروشی‌اش را به‌ دست مخاطب برساند و هم گردشی در قفسه کتاب‌هایش ایجاد کند و هم جا برای تازه‌های نشر باز کند، چرا نباید از چنین امکانی که یک نفر در هر جای این کشور بزرگ بتواند به موجودی او دسترسی داشته باشد، استقبال کند؟ زیرا طبیعی است که برخی کتب در یک شهر کوچک مدت‌ها فروخته نشوند و بخشی از قفسه یک کتابفروشی کوچک را اشغال کنند. حالا «سامانه خرید از کتابفروشی» که توسط مؤسسه خانه کتاب راه‌اندازی شده، چنین امکانی را فراهم کرده است تا با یک ثبت‌نام ساده در آن، افراد در هر جای کشور بتوانند علاوه بر دریافت یارانه کتابشان، به موجودی کتابفروشی‌های مختلف سر بزنند و کتابشان را از میان آنها انتخاب کنند. «سامانه خرید از کتابفروشی» را باید مصداق اقدامی در راستای گسترش عدالت توزیعی در حوزه فرهنگ دانست؛ اتفاقی که بعد از گذر از مراحل مختلف در حوزه کتاب، امسال شاهد آغاز به کار آن بودیم. اینکه می‌گویم «بعد از گذر از مراحل مختلف» منظورم مراحلی مثل فروش فصلی کتاب، نمایشگاه مجازی و... است؛ اتفاقاتی که هر کدام در نوع خود یک قدم رو به جلو بودند ولی راه‌اندازی سامانه با محوریت خرید از کتابفروشی به جای خرید از ناشران، اقدامی است که باید درباره آن بسیار گفت. ضمناً باید یادآوری کرد در این طرح همه در یک بستر برابر می‌توانند کتاب‌های کتابفروشی خود را در معرض دید بگذارند و مخاطب انتخاب کند که از کدام کتابفروشی دست به خرید بزند؛ اتفاقی که در آن کتابفروشی‌ها می‌توانند علاوه بر مشتری‌های حضوری و همیشگی خود، مشتری‌هایی را از سراسر کشور به میهمانی کتاب‌های خود دعوت کنند. شبکه‌ای که با همت خانه کتاب راه‌اندازی شده تا قدمی برای تمرکززدایی در زمینه فروش کتاب شود و اگر یارانه‌ای هست فقط جریان اصلی در شهرهای بزرگ از آن منتفع نشوند و همه بتوانند در این بازار سهمی داشته باشند؛ اقدامی که البته جای نقد دارد ولی اصل حرکت و ایده‌اش را باید حمایت کرد.