گروه اقتصادی / تأمین مسکن برای گروه‌های کم‌درآمد از مهم‌ترین اهداف برنامه جهش تولید و نهضت ملی مسکن است. با توجه به اینکه نمی‌توان برای اقشار مختلف جامعه با یک راهبرد برنامه‌ریزی کرد، تأمین مسکن گروه‌های پایین درآمدی در نهضت ملی مسکن، از حمایت‌های ویژه‌ای برخوردار است. از جمله گروه‌های درآمدی پایین متقاضی مسکن در برنامه نهضت ملی، کارگران هستند. از 4 میلیون واحد نهضت ملی مسکن 200 هزار واحد به کارگران اختصاص دارد که کارگران شاغل در شهرک‌های صنعتی در اولویت این برنامه قرار دارند. با توجه به اینکه کارگران این بخش، مجبورند مسافتی طولانی را روزانه بین محل سکونت و محل کار خود طی کنند، برنامه تخصیص زمین در شهرک‌های صنعتی به منظور ساخت خانه برای کارگران شاغل اجرا می‌شود.

ساخت مسکن مشارکتی
محمدمهدی حیدری، سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درخصوص تأمین مسکن کارگران در برنامه نهضت ملی مسکن، از مشارکت وزارت راه و شهرسازی با وزارت صمت و بخش صنعت خبر داد و گفت: در مرحله نخست این طرح در یزد، قزوین، قم و در مرحله بعد در استان‌های سمنان، البرز و مرکزی اجرایی خواهد شد.
این برنامه در قالب طرح «صنعت شهر» در مشارکت وزارت راه و شهرسازی و وزارت صمت شکل گرفته و هدف آن تأمین مسکن کارگرانی است که در بخش صنعت شاغل هستند.
سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تأکید بر اینکه واحدهای صنعتی مایل به سرمایه‌گذاری و تأمین مسکن کارگران شاغل در بخش‌های خود برای حفظ نیروی انسانی آموزش‌دیده هستند، افزود: در حال حاضر در شهرها و شهرک‌های صنعتی بخش عمده‌ کارگران شاغل را مهاجران تشکیل می‌دهند که با توجه به افزایش قیمت مسکن هم در خرید و هم در اجاره، پیش‌بینی می‌شود که کارگران شاغل و آموزش‌دیده ناچار به ترک محل‌های کار خود به دلیل عدم تأمین مسکن شوند. بنابراین وزارت راه و شهرسازی و وزارت صمت در همکاری با یکدیگر تأمین مسکن کارگران را در مشارکت با بخش صنعت و خود کارگران برعهده می‌گیرند.
حیدری توضیح داد: بخش صنعت با ترک نیروی کار آموزش‌دیده متضرر خواهد شد و چالش پیش‌روی خود را این موضوع تعریف کرده است. بنابراین در راهکار تأمین بخشی از آورده متقاضیان در صدد است تا با چالش پیش ‌رو مقابله کند. وی گفت: در کارگروه تشکیل شده در مرکز تحقیقات با حضور نمایندگان بخش صنعت و وزارت صمت، مقرر شده تا بخش صنعت تأمین بخشی از آورده متقاضیان بخش‌های صنعتی خود را تأمین کند. همچنین وزارت صمت بعد از تخصیص زمین از سوی وزارت راه و شهرسازی، آماده سازی اراضی را انجام می‌دهد. بدین ترتیب در ساخت مسکن کارگران تسریع ایجاد می‌شود.
سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه هم اکنون در یزد، قزوین و قم، اجرای طرح مسکن کارگران به تعداد حدود ۷ هزار واحد در برنامه قرار گرفته است، گفت: در مرحله بعدی اجرای طرح مسکن کارگران در استان‌های سمنان، البرز و مرکزی اجرایی خواهد شد. بر اساس این گزارش از 200 هزار مسکن کارگری، تاکنون برای 141 هزار واحد تأمین زمین صورت گرفته است. به منظور کاهش هزینه ساخت، مسکن کارگران توسط اتاق تعاون و با مشارکت تعاونی‌ها ساخته می‌شود و بخش خصوصی در این ساخت‌وساز سهمی ندارد. پارسا گوهری، رئیس کمیسیون مسکن اتاق تعاون درخصوص هزینه ساخت مسکن کارگران در برنامه نهضت ملی مسکن گفت: بخش خصوصی سهم 30 درصدی در سود ساخت مسکن دارد اما با توجه به اینکه مسکن کارگران به اتاق تعاون واگذار شده سود این بخش صفر است و متوسط قیمت ساخت مسکن کارگران 7.5 میلیون تومان برآورد شده است.
او افزود: تسهیلات پرداختی برای مسکن کارگران مانند تسهیلات نهضت ملی مسکن است که در تهران 450، مراکز استان 400 و شهرهای دیگر 350 و 300 میلیون تومان است با این تفاوت که سود این تسهیلات که برای دهک‌های بالاتر 18 درصد است برای کارگران 12 درصد با زمان بازپرداخت 20 ساله خواهد بود. در نهضت ملی مسکن نرخ سود تسهیلات پرداختی برای مددجویان تأمین اجتماعی صفر درصد، دهک‌های 2 و 3 با نرخ 4 درصد، دهک‌های میانی نرخ 7 تا 12 درصد و دهک‌های بالا نرخ 18 درصد پرداخت می‌شود.
تأمین مالی بخش مسکن برای اقشار کم‌درآمد اهمیت زیادی دارد. کاهش نرخ بهره و تسهیل شرایط تأمین مالی کمک مؤثری به تأمین مسکن اقشار ضعیف جامعه محسوب می‌شود.
به گفته گوهری، در برنامه ساخت مسکن کارگران، حداقل آورده آنان 100 میلیون تومان خواهد بود. در نهضت ملی مسکن متوسط متراژ واحدها 75 متر در نظر گرفته شده، اما با توجه به توان مالی کمتر کارگران، ساخت واحدهای 50 تا 60 متری برای آنان برنامه‌ریزی شده است و در هر بلوک تعدادی واحد با متراژ پایین نیز ساخته می‌شود و این طور نیست که واحدهای کارگران جدا از واحدهای دیگر باشد.
ساخت مسکن برای کارگران در قالب برنامه نهضت ملی مسکن، در برخی شهرها آغاز شده و اجرای طرح در شهرهای مختلف متفاوت است. ثبت‌نام مسکن کارگری در قالب نهضت ملی مسکن است و نیاز به ثبت‌نام جداگانه ندارد. در این طرح افراد در سایت نهضت ملی مسکن ثبت‌نام اولیه را انجام می‌دهند و پس از بررسی، اسامی آنان به وزارت رفاه ارسال می‌شود تا دهک‌بندی‌ها صورت گیرد و در قالب تعاونی‌ها ساماندهی شوند. به گفته رئیس کمیسیون مسکن اتاق تعاون، کارهای زیرساختی برای ساماندهی ثبت‌نام کارگران و ساخت مسکن برای آنان انجام گرفته است. اساسنامه کار تعاونی‌های نهضت ملی مسکن متناسب با ظرفیت تعاونی مسکن کارگری نوشته و ابلاغ شد.
بر اساس ماده ۱۴۹ قانون کار، کارفرمایان مکلفند با تعاونی‌های مسکن و در صورت نبود این تعاونی‌ها مستقیماً با کارگران فاقد مسکن جهت تأمین مسکن مناسب همکاری لازم را داشته باشند. همچنین احداث خانه‌های سازمانی در جوار کارگاه یا محل مناسب دیگر از دیگر مواردی است که کارفرمایان کارگاه‌های بزرگ به آن مکلف شده‌اند. به همین دلیل، در ساخت ۲۰۰ هزار مسکن کارگری، کارفرمایان متعهد شده‌اند بخشی از آورده متقاضیان را در قالب تسهیلات به آنان پرداخت کنند.