همینی که هست و تداوم حریم‌شکنی در رسانه
ونوس بهنود
دبیر تحریریه
vbehnood@gmail.com
نتایج یک مطالعات نشان می‌دهد صرف محدود کردن کاربر نمی‌تواند از رفتارهای نابهنجار در رسانه ممانعت کند.
رفتار نابهنجار در رسانه چیست؟ چرا امروز موضوعاتی مانند آسیب‌ها در رسانه بیش از گذشته مطرح می‌شود؟ عمر رسانه‌ها به قدمت حیات بشر بوده و از سنگ‌نوشته‌ها تا ابزارهای مختلف تبادل پیام آغاز شده تا اینکه امروز به ابزارهای هوشمند که می‌تواند فکر مخاطب را بخواند و سلیقه او را شکل دهد تبدیل شده است. قدرت رسانه به حدی رو به افزایش است که امروز مهم‌ترین بستر تبادل افکار و حتی قدرت‌نمایی محسوب می‌شود. این قدرت‌نمایی مختص سیاستمداران نیست و یک کاربر ساده نیز برای طرح توانمندی‌های خود از بستر رسانه مدد می‌گیرد.
به فراخور افزایش مصرف رسانه، بدخوری‌ها موجب شده تا کنترل در رسانه نه تنها از سوی پلتفرم‌ها و صاحبان و طراحان رسانه‌ها مد نظر قرار گیرد بلکه به یک دغدغه جدی اجتماعی و فرهنگی تبدیل شود.
تا جایی که ضرورت مقابله با محتواهای مخرب رسانه تعریف شده است. اما در مواجهه با محتوای مخرب و رفتار نابهنجار چه اقدامی مناسب‌ترین است و آیا کنترل کردن کاربر یا به اصطلاح فیلترینگ می‌تواند مانع از بروز این رفتارها باشد؟
یک تحقیق دانشگاهی در جامعه ایرانی نشان می‌دهد کنترلی از نوع فیلترینگ قادر به تحقق چنین هدفی نیست.
در مقاله‌ای تحت عنوان «حریم‌شکنی‌های فرهنگی سایبری و ابزار کنترل اجتماعی ادراک شده در میان کاربران ایرانی اینستاگرام» آمده است که «حریم‌شکنی‌ها (رفتارهای غیرهنجارمند اجتماعی) و سوء رفتارها، راه‌های جدیدی برای ظهور خود در رسانه‌های اجتماعی آنلاین یافته‌اند. از این روی، کنترل اجتماعی این نوع رفتارها برای تضمین آرامش و امنیت کاربران و جلوگیری از تسری این حریم‌شکنی‌ها به جامعه واقعاً حائز اهمیت است.»
تحلیل محتوای این پژوهش نشان می‌دهد «وقاحت نگاری، اطلاعات حریم‌شکن، تخلیه هیجانی، محتوای بازار-محور، رفتارهای مخاطره‌آمیز و رفتارهای مجرمانه به‌عنوان حریم‌شکنی‌های ادراک‌شده کاربران است.»
اما برای مقابله نیز بررسی‌ها نشان می‌دهد که «فیلترینگ و رسانه‌های اجتماعی داخلی، ابزار کنترل اجتماعی مؤثری نیستند. پنج ابزار فردی ادراک‌شده (ویژگی‌های شخصیتی، جایگاه اجتماعی، نگرش‌های فردی، عادات استفاده رسانه‌ای، نادیده گرفتن/ بی‌کنشی) و نیز شش ابزار اجتماعی ادراک شده کنترل اجتماعی حریم‌شکنی‌های فرهنگی سایبری (ساختار خانواده، گروه‌های اجتماعی، ابزار تکنولوژیک، عوامل قانونی، آگاهی‌افزایی و نگرش‌های اجتماعی) شناسایی شدند.»