پدر بودن در عصر سخت
در این اسکرین فقط تربیت‌تان کار می‌کند
آیا روابط طی سالیان و دهه‌ها و سده‌ها تفاوت کرده است؟ کیفیت‌شان یا مدل روابط تغییر کرده؟ روابط اصیلی چون پدری و مادری چه‌طور؟
زهرا صالحی‌نیا
نویسنده
نقش پدری در طی زمان و تحولات اجتماعی تغییراتی داشته، در فرهنگ‌های متفاوت نقش و جایگاه پدر اگرچه متفاوت تعریف شده اما پدرسالاری مسأله مشترک بسیاری از فرهنگ‌ها بوده است.
در طی سالیان و بنا به مختصات هر جامعه گذار از پدرسالاری شروعی داشته و هرکدام در مرحله‌ای هستند. اینکه این گذار چگونه آغاز شده و سرعت حرکت‌شان چطور بوده بستگی به فاکتورهای فراوانی دارد که مطرح کردن آنها در اینجا ضروری نیست.
در جامعه ایرانی نیز این گذار اتفاق افتاده. نقش پدر از فرمانروای خانواده تغییر کرده اما یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌ها و شاخصه‌های نقش پدری یعنی تکیه‌گاه و حامی بودن هنوز هم پابرجاست.
پشت به کوه
تکیه‌گاه و حامی بودن پدر در فرهنگ امروز ما بیش از هر زمان دیگری پررنگ شده است. اگرچه هنوز هم در روابط ناقصی که میان پدر و فرزندان وجود دارد، به پدر به چشم سرویس دهنده مسائل اقتصادی و رفاهی نگاه می‌شود، اما حضور او به‌عنوان کوهی که می‌توان به بودنش دلگرم بود پررنگ و تأثیرگذار است.
برهه حساس کنونی
پدر بودن در هر زمانی مختصاتی دارد. جنگ، قحطی، وفور نعمت، انقلاب و عصر دیجیتال.
برای آنکه بدانیم در هر برهه چگونه باشیم باید آن برهه زمانی و نیازها و خطرات آن را بشناسیم. در عصر ما نیز شناخت تکنولوژی روز یکی از مهم‌ترین دانش‌هایی است که والدین برای همراهی فرزندان خود به آن نیازمند هستند. فرزند زمانه خود بودن به همین معنی‌ست و برای والدین بسیار مهم‌تر و واجب‌تر از باقی افراد. پدرها به‌دنبال آرامش و امنیت فرزندان و خانواده خود هستند، اما اگر ندانید چه خطرهایی وجود دارد، چطور می‌توان از فرزندان خود مراقبت کرد؟
انیمیشن The Croods یا غارنشینان، بهترین توصیف از رفتار پدری است که تلاش می‌کند از خانواده خود به روش سنتی مراقبت کند اما آن روش‌ها دیگر جواب نمی‌دهد پس باید به روز شود و این به روز شدن مسیر سختی است چرا که باید از آنچه داشته و می‌دانسته فاصله بگیرد و دنیای جدیدی را بشناسد و قوانینش را بپذیرد.
لطفاً به روز شوید
اما به روز شدن به چه معناست؟ تنها عضو شدن در شبکه‌های اجتماعی و لایک کردن پست‌های فرزندان یعنی همراهی و به روز شدن؟
همراهی با فرزندان به معنی زیستن مانند آنها نیست. بلکه تلاش برای دیدن مسائل از نقطه‌نظر فرزندان است. درک حس و حال آنها از به اشتراک گذاشتن تصاویر یا میل به همیشه آنلاین بودن.
پس‌زدن، نادیده‌گرفتن یا تحقیر این رفتارها و نیازها، باعث نمی‌شود فرزندان از تصمیمات و رفتار خود دست بکشند. در بهترین حالت به پنهان‌کاری روی می‌آورند یا دست به عصیان می‌زنند و رابطه پدر و فرزندی تبدیل به جنگی دائمی می‌شود.
یک پدر در عصر دیجیتال باید به طور منظم رفتار خود را بررسی کند، اینکه چگونه در مواجهه با تکنولوژی رفتار می‌کند؟ چند ساعت در روز را به موبایل و تلویزیون اختصاص می‌دهد؟
فرزندش وقتی به او نگاه می‌کند چه می‌بیند؟ آیا اگر از او بخواهد که زمان استفاده از صفحه نمایشش را مدیریت کند این کار را بلد است و اصلاً از کجا باید بیاموزد وقتی پدر روش صحیح مدیریت زمانی را بلد نیست؟
همان‌طور که من هستم
فرزندان آینه والدین هستند. پس عجیب نیست که مدل مواجهه با موبایل و اینترنت و شبکه‌های مجازی فرزندان شبیه به مدل مواجهه والدین باشد. اما این نکته را باید بدانید که شکاف نسلی باعث شده گاهی فرزندان در مواجهه با دنیای دیجیتال تنها و بی‌پناه باشند و خود را بی‌یار و یاور در این مسیر بدانند.
یک پدر می‌تواند با مطلع بودن از فناوریهای جدید و برنامه‌های کاربردی (صرفاً مطلع بودن نه تسلط کامل) به فرزند خود نشان دهد که در این مسیر حضور دارد و حتی راه گفت‌و‌گو و کمک برای او مهیاست.
هر رابطه‌ای قوانینی هم دارد. تفاوتی ندارد که یک پدر چه میزان همراه و رفیق فرزند خود باشد، باید قوانینی برای استفاده از موبایل و اینترنت و تلویزیون برای کودکان و نوجوانان خانواده وجود داشته باشد و به این قوانین پایبند باشند. کلید موفقیت در والدگری رفتار یکپارچه پدر و مادر است. تعریف یک هدف مشترک اگرچه برای رسیدن به آن راه‌های مختلفی را طی کنند. یکپارچگی باعث می‌شود فرزندان دچار سردرگمی نشوند و نه میان والدین بازیچه باشند و نه والدین را بازیچه خواسته‌های خود کنند.
پدر بودن در هر زمانی مختصاتی دارد. جنگ، قحطی، وفور نعمت، انقلاب و عصر دیجیتال. برای آنکه بدانیم در هر برهه چگونه باشیم باید آن برهه زمانی و نیازها و خطرات آن را بشناسیم
اقتصاد، تغییر نسل‌ها، تأثیرات فرهنگی و رسانه‌ای را نمی‌توان نادیده گرفت اما اصالت و مهرجاری در رابطه عمیق پدر و مادری متوقف می‌شود. آیا می‌توانید بگویید پدری امروز فرزندش را کمتر از پدری در صدسال قبل دوست دارد؟