بیژن مومیوند |  دبیر «ایران کتاب»

از جشنواره فیلم فجر به عنوان آغاز سال نو سینما یاد می‌شود، به همین سیاق نمایشگاه کتاب را می‌توان شروع سال نو نشر دانست. در جشنواره فیلم فجر ده روز فیلم‌های بخش مسابقه و خارج از مسابقه اکران می‌شوند و در اختتامیه‌ای تا حدی قابل توجه و کنجکاوی‌برانگیز، برندگان حوزه‌های مختلف، سیمرغ و جایزه خود را دریافت می‌کنند و رسانه‌ها آن را به نحو قابل توجهی پوشش می‌دهند. نمایشگاه کتاب هم در ده روز برگزار می‌شود اما اختتامیه‌ای قابل توجه و شایسته ندارد و جوایز آن شامل مواردی نسبتاً فرعی بهترین ناشر نمایشگاه، بهترین غرفه و... می‌شود در حالی که اگر جایزه کتاب سال به زمان نمایشگاه منتقل شود و جوایز کتاب سال در همان اختتامیه نمایشگاه کتاب اهدا شود، اختتامیه بی‌رونق و بی‌رمق نمایشگاه تا حدی جان‌دار و سرپا می‌شود. البته برای سرپا و سرزنده شدن اختتامیه نمایشگاه کتاب، علاوه بر انتقال جایزه کتاب سال به اختتامیه نمایشگاه، ضرورت دارد چند اقدام دیگر نیز صورت گیرد. اول اینکه جوایز متعدد دولتی حوزه کتاب مانند جایزه جلال آل‌احمد، جایزه کتاب سال دفاع مقدس و... همه در جایزه کتاب سال ادغام شوند و دوم اینکه دبیرخانه جایزه و مراحل کار از ثبت‌نام آثار تا داوری و... به اتحادیه صنفی ناشران سپرده شود. در واقع دولت از تصدی‌گری در حوزه جایزه کتاب سال دست بکشد و نقش تسهیل‌گر داشته باشد. در این صورت، هم اعتبار جوایز در بین نویسندگان، ناشران و فضای عمومی بیشتر می‌شود و هم در دوره‌های مختلف با تغییر دولت‌ها، در جوایز تغییر جهت‌دار عجیب و غریبی رخ نمی‌دهد. اصولاً در اغلب حوزه‌ها دولت مقتدر و چابک، دولت سیاست‌گذار و تسهیل‌گر است و نه دولت تصدی‌گر و پیمانکار. به میزانی که حجم تصدی‌گری و مداخله افزایش یابد، سیاست‌گذاری و تسهیل‌گری لطمه می‌بیند و در مقابل هر چقدر از تصدی‌گری دولت کاسته شود، مجال برای سیاست‌گذاری اصولی و به‌قاعده فراخ‌تر می‌شود.