ضد مصدق

سرویس جاسوسی انگلیس از درون به نقش این بخش اطلاعاتی پیچیده در تحولات قرن بیستم خاورمیانه می‌پردازد

«سرویس جاسوسی انگلیس از درون» که با عنوان فرعی «پشت‌پرده عملیات پنهانی اینتلیجنس سرویس در خاورمیانه» منتشر شده، یک بررسی گسترده و جامع از سرویس اطلاعات مخفی بریتانیا (SIS) است که معمولاً به نام ام. آی. سیکس/ MI6 شناخته می‌شود. این کتاب که در سال ۲۰۰۲ منتشر شد، از منابع فراوانی از جمله اسناد رسمی، مصاحبه‌های شخصی و اطلاعات طبقه‌بندی‌شده پیشین بهره گرفته تا رویکردی عمیق به تاریخچه، عملیات و نفوذ این سرویس جاسوسی ارائه دهد. کتاب با بررسی منشأ ام. آی. سیکس آغاز می‌شود و شکل‌گیری آن را در سال ۱۹۰۹ در میان نگرانی‌ها در مورد جاسوسی آلمان قبل از جنگ جهانی اول، مورد تحقیق قرار می‌دهد. نویسنده توضیح می‌دهد که چگونه این سرویس در ابتدا برای مقابله با تهدیدات خارجی و جمع‌آوری اطلاعات برای امنیت ملی بریتانیا تأسیس شد. او به سال‌های اولیه ام. آی. سیکس می‌پردازد و توسعه آن در طول جنگ جهانی اول و حفظ آن به عنوان یک سازمان دائمی در زمان پس از جنگ را بررسی می‌کند. نویسنده تلاش‌های ام. آی. سیکس برای نظارت بر فعالیت‌های کمونیستی و ظهور رژیم‌های فاشیستی در اروپا را بررسی می‌کند. سپس در مورد عملیات‌های ام. آی. سیکس در طول جنگ جهانی دوم، از جمله نقش آن در حمایت از جنبش‌های مقاومتی، انجام جاسوسی علیه قدرت‌های مختلف و همکاری آن با سایر آژانس‌های اطلاعاتی مانند دفتر خدمات استراتژیک آمریکا (OSS)، بحث می‌کند. در یکی از مهم‌ترین بخش‌های کتاب، نویسنده به عملیات‌های ام. آی. سیکس در طول جنگ سرد می‌پردازد و تلاش‌های این سرویس برای مقابله با جاسوسی و نفوذ شوروی در سراسر جهان را بررسی می‌کند. در فصل چهارم با عنوان «ایران رویاهای نابرابر» به نقش این سرویس در تحولات دهه ۱۳۳۰ شمسی / ۱۹۵۰ میلادی ایران می‌پردازد که به اعتقاد مترجم در پرتو این روایتِ تازه، می‌توان پرونده کودتا بودن ماجرای ۲۸ مرداد را بازخوانی کرد و شاید بتوان آن را برای همیشه بست. در این فصل اطلاعات قابل ملاحظه‌ای درباره نقش آن لمبتون و نورمن دربیشر در روند حوادث این مقطع وجود دارد. نویسنده درباره ریشه حوادث منتهی به سقوط دولت مصدق به مقاله‌ای اشاره می‌کند که فروردین ۱۳۳۰ در روزنامه «تایمز» منتشر شد. داریل مدعی است این مقاله را آن لمبتون نوشته و می‌نویسد: «ریشه کودتای ماه اوت ۱۹۵۳ (۲۸ مرداد ۱۳۳۲) را می‌توان تا حدی در مقاله‌ای ناشناس که در ۲۲ مارس ۱۹۵۱ (دوم فروردین ۱۳۳۰) در تایمز منتشر شد، جست‌وجو کرد. در این مقاله به مناقشات درونی جامعه ایران که در مناقشه نفت به اوج رسیده بود، توجه شده است.» درباره نویسنده مقاله هم می‌نویسد: «نویسنده ناشناس مقاله پروفسور آن کاترین سوینفرد لمبتون [ معروف به ان‌لمبتون] نام داشت. وی در دانشکده علوم شرق‌شناسی و آفریقا (سواز) زبان فارسی خوانده و مدت‌های طولانی را در ایران گذرانده بود، همچنین زبان فارسی و ذهنیت مردم آن را بهتر از هر کس دیگری در کشور می‌شناخت.»
استیون داریل، استادیار ارشد روزنامه‌نگاری چاپی در بخش رسانه و روزنامه‌نگاری دانشگاه هادرزفیلد است و بیش از ۲۰ سال است که در حال بررسی سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی بریتانیاست. او بویژه به رابطه بین اطلاعات و سیاست علاقه‌مند است و در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی متعددی از جمله پانوراما، نمایش رسانه‌ای، تاریخ مخفی، جهان در یک، اخبار NBC، تلویزیون کانادا، کانال تاریخ، تلویزیون فرانسه و غیره به عنوان متخصص و مشاور در امور اطلاعاتی حضور داشته است. محسن اشرفی هم فعالیت حرفه‌ای‌اش را با روزنامه‌نگاری شروع کرد اما با محدودیت فضای رسانه‌ای به ترجمه رو آورد و کتاب‌های مختلفی در حوزه سرویس‌های امنیتی یا موضوع جاسوسی ترجمه کرده است که از جمله آنها می‌توان به «راه نیرنگ» نوشته ویکتور استروفسکی (درباره موساد)، «شناسایی و شکار جاسوس؛ خاطرات یک کارمند ارشد ضدجاسوسی» نوشته پیتر رایت و ترجمه رمان چند‌جلدی «شمال و جنوب» با همکاری احمد صدارتی و یونس شکرخواه اشاره کرد.این کتاب آخرین ترجمه محسن اشرفی است.

 

سرویس جاسوسی انگلیس از درون
پشت‌پرده عملیات پنهانی
اینتلیجنس سرویس در خاورمیانه

 نویسنده‌: استیون داریل
  ترجمۀ: محسن اشرفی
  انتشارات: نشر نی
  تعداد صفحه: ۲۸۶ صفحه
  قیمت: ۳۲۰ هزار تومان

ویژه نامه ویژه نمایشگاه کتاب ۱۸ اردبیهشت
 - شماره  - ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴