فاطمه ستوده |   دبیر مجموعه ما ایوب نبودیم

1- روزی پاییزی در سال ۱۴۰۲ در دفتر «نشر اطراف» نشسته بودم و آفتاب بی‌رمق آبان تا وسط اتاق کش آمده بود. از دل جلسه‌ای سه‌نفره ایده مراقبت به دنیا آمد. طوفان ذهن بود که تندتند روی کاغذ می‌نشست. یکی پیشنهاد داد سوژه کتاب بعدی‌مان درباره رنج باشد. دیگری گفت درباره اندوه، درباره سوگ، درباره فقدان، درباره رؤیاهای فراموش‌شده و مرگ‌شان و «مراقبت» آمد؛ که مراقبت شاید همه اینها بود و شاید نبود.
2- در مراقبت، گاهی همه‌چیز ناگهانی است. مراقبت معمولاً آنی نیست که از مدت‌ها قبل فکرش را کرده باشی و برایش برنامه ریخته باشی. مراقبت قصه روبه‌رو شدن سرشت یک انسان با سرنوشتی است که گریزی از آن نیست. ناگهانی مراقبت مثل زلزله می‌ماند. بی‌خبر می‌آید. بی‌خبر درگیرش می‌شوی. ناگهان مجبور می‌شوی یا دلت می‌خواهد به دیگری دل بدهی. به او رسیدگی کنی. مراقبت کنی. انگار رسیدگی با مراقبت فرق دارد. رسیدگی واژه قشنگی‌ست. شیک‌ و پیک به نظر می‌آید. روی کاغذ قشنگ‌تر است. اما مراقبت فرق دارد. مراقبت گاهی استیصال دارد. مراقبت رسیدگی با صبر و عشق است. باید به کسی که ازش مراقبت می‌کنی، امنیت بدهی. نباید خودت را هم فراموش کنی. مراقبت درجه اعلای رسیدگی‌ست. حتی فراتر از مواظبت است. مراقبت چیزهایی اضافه دارد. کمی صبوری بیشتر، کمی عاشقی بیشتر، کمی خودآگاهی بیشتر.
3- مراقبت‌ها عموماً شغل به معنای کلاسیکش به حساب نمی‌آیند. کمتر حقوق و مزایا دارند. مراقب‌ها کمتر حق انتخاب دارند. کمتر ساعت کار مشخص، مرخصی و بازنشستگی دارند. اصلاً صدایی ندارند. کمتر شنیده‌ شده‌اند. کسی حواسش به مراقب‌ها نبوده هیچ‌ وقت. صداهایی اگر برخاسته، تجربه‌های اندک ‌مکتوب ‌شده و پاره‌پاره و غیرمنسجم‌اند. شاید مراقب هم مثل مادر است. وقت و زمان نوشتن ندارد. به‌خصوص هنگامی‌که دقیقاً در دل موضوع زیست می‌کند.
4- این کتاب را آدم‌های مراقب نوشته‌اند. کسانی که در یک برهه زندگی‌شان به ناچار یا دل‌بخواه پایشان به وادی مراقبت از کسی یا چیزی کشیده شده‌ است.
5- این روایت‌ها واقعی‌اند. تخیلی نیستند. تجربه زیسته آدم‌ها هستند و در عین واقعی بودن، فرآوری داستانی شده‌اند و نویسنده روایت توانسته با قلمش همدلی، همذات‌پنداری و احترام مخاطب را برانگیزد.
6- نویسندگان این کتاب سعی کرده‌اند ابعاد پیدا و ناپیدای مراقبت از دیگری را با مخاطب شریک شوند. روایت از مراقبت از سالمند، مراقبت از بیمار، مراقبت از کودک با نیاز ویژه (کودک اوتیستیک، کودک فلج مغزی)، مراقبت از جانباز، مراقبت از فرزندخوانده، مراقبت از زنی در فرآیند درمان ناباروری، مراقبت از گونه‌های نادر زیست‌محیطی، مراقبت از روان جمعی پس از زلزله‌ و... از این دست‌اند.
7- روایت‌های این کتاب کاملاً ایرانی‌اند، تألیفی‌اند و نویسندگان کتاب از شهرهای مختلف ایران در کتاب کنار همدیگر قرار گرفته‌اند. متن‌ها در عین سادگی و صمیمیت و داستانی بودن، گاه پر از حرف‌های نظری حوزه مراقبت‌اند. سهل و ممتنع بودن‌شان باعث می‌شود هم مخاطب عام با کتاب ارتباط خوبی برقرار کند و هم مخاطب اهل کتاب.
8- نویسنده هر متن در عین ترسیم تلخی‌های خود مراقبت، به شیرینی‌ها، امیدها و نگاه رو به جلو و امید به آینده در مراقبت تأکید می‌کند. روایت‌‌ها کلیشه‌ای و شعاری نیستند. به نحوی که خواننده وقتی به پایان کتاب می‌رسد، به خودش می‌آید و می‌بیند انگار باید بیشتر حواسش را جمع کند و مراقب مراقب‌ها باشد. مراقب‌های صبوری که سال‌هاست تلاش می‌کنند دنیا جای قابل تحمل‌تر و روشن‌تری شود.
9- حدود چهار ماه است کتاب به بازار نشر آمده و این روزها به چاپ چهارم رسیده است. مخاطبان ارتباط خیلی خوبی با «ما ایوب نبودیم» گرفته‌اند. انگار این کتاب می‌تواند تلنگری باشد به آدم‌‌ها، به اینکه خودشان را در آینه آن ببینند. حس ‌کنند هنوز می‌توان به زندگی امید داشت. آدم‌های بسیاری بعد از خواندن کتاب برایم گفته‌اند تازه فهمیده‌اند رنج‌های شخصی‌شان چقدر می‌تواند موهوم و خیالی باشد. برایم گفته‌اند با خواندن این کتاب انگار کمی صبورتر شده‌اند. شاید خواندن این روایت‌ها آدم‌ها را به دنیا امیدوارتر می‌کند.

ما ایوب نبودیم
چند مواجهه با مراقبت از دیگری

  به کوشش: فاطمه ستوده
  انتشارات: نشر اطراف
  تعداد صفحه:۱۹۸ صفحه
  قیمت: 240 هزار تومان