علت‌های عدم موفقیت مجموعه نمایش خانگی دفتر یادداشت
دفتر یادداشت یا شمسی خانم؟
ابراهیم کاظمی مقدم
روزنامه‌نگار و طنزپرداز
مجموعه نمایش خانگی دفتر یادداشت اثر تازه کیارش اسدی‌زاده است. فیلمی در ژانر کمدی جنایی. همین تضاد ساده بین ژانر کمدی و جنایی پیش از این باعث خلق آثار خوب و جالبی در سطح جهانی شده است. در ایران مجموعه تلویزیونی خاطره‌انگیز کاراگاه شمسی و دستیارش مادام یکی از بهترین نمونه‌ها برای این ژانر است. مجموعه‌ای که از سال٨٠ در خاطر ایرانی‌ها ماندگار شد.
دفتر یادداشت اما ایرادات اساسی‌ای دارد که مانع ماندگار شدن این مجموعه خواهد شد. نخستین ایراد و بزرگ‌ترینِ آن‌ها شوخی‌های جنسی و اروتیک این مجموعه در دیالوگ‌ها و لحظات است. همین قضیه به تنهایی بخش عظیمی از مخاطبان ایرانی را از پای گیرنده دور می‌کند. سوای از بحث درست یا غلط بودن استفاده از این قبیل شوخی‌ها؛ کم نیستند خانواده‌هایی که هنوز حرمت نگه می‌دارند و این گونه پرده‌دری‌ها را بین فرزندان و والدین نمی‌پسندند.
ایراد دوم مجموعه نمایش خانگی دفتر یادداشت، نگاه ابزاری و جنسی واضح به زنان است. شخصیت اول مجموعه، ایرج، با بازیگری رضا عطاران محاسن سفیدی دارد و باقی مردان هم کم‌سن نیستند. اما زنی که در این رنج سنی باشد در فیلم نیست. حتی پیرزن‌های فیلم هم جوان هستند. بگذریم که داستان فیلم و شوخی‌های اروتیک آن با دختران و زنان چقدر توی ذوق می‌زند. حتی در فیلم‌های هالیوودی که آزادی عمل خیلی بیشتری دارند هم کمتر آثاری پیدا می‌شوند که تا این حد از زن‌های جوان برای دیده شدن بیشتر شخصیت اصلی استفاده کنند.
ایراد سوم ملموس نبودن این سبک زندگی برای عامه مردم است. زندگی لوکس و لاکچری می‌تواند آرزوی عامه مردم باشد اما ملموس نه. بهتر است نویسنده و کارگردان از اتوبان همت به پایین هم سری بزنند و با مردم عادی هم معاشرت کنند. یک بار در دروازه دولت سوار مترو شوند و ببینند، بینندگان فیلم‌هایشان چطور زندگی می‌کنند. برای داستان این فیلم اصلا و ابدا نیازی به لوکیشن لوکس و ساختمان‌های با کلاس نبود.
ایراد بعدی منطق فیلم است. کارگردان با این بهانه که فیلم کمدی است و منطق کمدی می‌تواند مسخره باشد، مرز‌های رئالیسم و سورئالیسم را جابه‌جا کرده است. درست است که منطق در کمدی می‌تواند مسخره باشد، اما باید منطقی وجود داشته باشد. نمی‌شود بدون منطق، داستان را از رئال به سورئال و برعکس جابه‌جا کرد. اعتیاد به نوشابه به خودی خود طنازانه است. اما اگر میزان آن را آنقدر بالا ببریم که منطقی نباشد، دیگر مخاطب را نمی‌خنداند. این ایراد به بخش‌های دیگری از این مجموعه نمایش خانگی هم وارد بود که در این مقال نمی‌گنجد.
در کل دفتر یادداشت فیلمی نیست که در ذهن ایرانی‌ها ماندگار شود. ممکن است با تبلیغات و حاشیه‌سازی مدتی در پلتفرم‌های نمایشی بچرخد و پول اسپانسر و تهیه‌کنندگی را برگرداند، اما اثر فاخری برای کارنامه کارگردان نخواهد بود. بهتر است کارگردان‌های ما بیشتر روی این قضیه فکر کنند. ماندگاری اثر مهم‌تر است یا مسائل دیگر.