ریحانه میرحسینی
کارشناس ارشد ادبیات

آقای میرزامحمدعلی، که پسر قنبرعلی سدهی اصفهانی بود در سال 1228 هجری قمری به دنیا آمد و از همان ابتدای کودکی به شعر و شاعری علاقه نشان داد و سعی کرد که شانسش را در این کار امتحان کند و خب می‌بینید که موفق هم شد. نوشتن شعر خوب در آن زمان که بازار شعر و شاعری گرم بود و همگی دستی بر قلم داشتند، سخت بود. میرزامحمدعلی ابتدا با مدیحه‌سرایی شروع کرد ولی در این راه توفیقی نیافت. تحصیلات خودش را در اصفهان به پایان رساند و در سن 29 سالگی آنجا را ترک کرده و مدتی به قم و کاشان رفت و پس از سه سال راهی تبریز شد. در این شهر 2 نفر از شاهزادگان قاجاری به نام‌های قهرمان‌میرزا و محسن‌‌میرزا را دید و پس از مدتی با جلب کردن توجه آنها، از او حمایت کرده و به نزد ناصرالدین‌‌میرزا که ولایتعهدی را به عهده داشت رفت. هنگامی که محمدشاه از دنیا رخت بربست، سروش به همراه ناصرالدین‌شاه به تهران آمد و از این پس عضوی از دربار پر ماجرای او شد و از شاه لقب خان و شمس‌الشعرا گرفت. هم شاه او را دوست داشت و هم اقبال خوبی پیدا کرده بود ولی عمر این خوشی‌‌ها کوتاه بوده و در سن 57 سالگی در همان تهران از دنیا رفت و دربار شاه را بی‌شمس‌الشعرا کرد. سروش اصفهانی آثار بسیاری داشت مانند قصاید، مثنوی‌‌هایی به نام اردیبهشت‌‌نامه، ساقی‌نامه، الهی‌نامه، همچنین فتح‌نامه‌‌ها. کتاب‌‌هایی هم دارد که دو نمونه از آنها به صورت مذهبی است مانند روضه‌الانوار که درباره کربلا و واقعه آن است و مورد بعدی شمس‌المناقب که در مدح پیامبر و ائمه بوده و 60 بند مرثیه دارد. از دیگر آثار او دیوانی به نام زینته‌المدایح است درمدایح خاندان رسالت و انتخاب و سرودن اشعاری برای ترجمه هزار و یک شب که به تقاضای بهمن میرزا به وسیله عبداللطیف طسوجی ترجمه شده بود. سروش در انتخاب و سرودن این اشعار بسیار دقت به خرج داده که گاهی بر بیت‌های متن اصلی از نظر فصاحت و بلاغت برتری پیدا کرده. همچنین از ابیات سعدی و حافظ و دیگر شاعران بزرگ، بیت‌های بسیار خوبی را انتخاب کرده و آورده است. و گاهی هم که معادلی مناسب از شعرهای شاعران بزرگ برای متن پیدا نمی‌‌کرد، خودش دست به کار می‌شد و بیت‌‌هایی می‌‌سرود و در متن جای می‌داد. سروش اصفهانی در شعر بیشتر از انوری، فرخی، معزی تقلید می‌کرده ولی تلاش می‌‌کرد که مضامین و تشبیهات را جسورانه‌تر به کار ببرد و افکار خودش را خیلی واضح‌تر و روشن‌تر بیان کند. نکته جالبی که در شعرهای او دیده می‌شود، اشاره به وقایع روزگار است مثلاً به دستگاه تلگراف اشاره کرده یا قصیده‌ای درباره پیروزی سپاه ایران به افغان و فتح هرات سروده است.