ایا ماه همیشه پنهان است؟
مقاومت علیه نازی‌ها به روایت یک امریکایی
جان ارنست استاین‌بک که در ایران با نام جان اشتاین‌بک نیز شناخته می‌شود، نویسنده‌ای امریکایی است که در ۲۷ فوریه سال ۱۹۰۲ در کالیفرنیا متولد شده و در ۲۰ دسامبر ۱۹۶۸ به علت بیماری قلبی چشم از جهان فروبست. اشتاین‌بک در آثار خود همواره به مشکلات اجتماعی واکنش نشان می‌داد و اغلب از زبان شوخی و طنز برای پرداختن به این مسائل استفاده می‌کرد. جان شیفته ادبیات رئالیست بود؛ به‌طوری که دوری از احساسات و تأکید بر روزمرگی‌ها به خوبی در آثار او نمایان هستند. او در کتاب‌های خود دنیایی را به تصویر می‌‌کشید که تحت سلطه انسان نبود. در واقع او جبر تحمیلی زمانه، سرنوشت سخت انسان‌ها و احساسات واقعی آنها را به رشته تحریر درمی‌آورد و به تأثیر وراثت و محیط در تصمیم‌گیری اشاره داشت.
الهام قاسمی
خبرنگار
این نویسنده در طول زندگی خود ۳۳ کتاب به رشته تحریر درآورده است. یکی از دلایل جذابیت آثار جان اشتاین‌بک در دنیای امروز، پرداختن به ناهنجاری‌های بشری از جمله تغییرات زیست‌محیطی است. به همین خاطر بسیاری معتقدند که کتاب‌های این نویسنده فراتر از عصر و زمان او هستند و جاودانگی خاصی دارند.
وقایع داستان‌های او اغلب در جنوب و مرکز کالیفرنیا می‌گذرد و قهرمانان داستان‌هایش آدم‌هایی معمولی هستند که با خشونت تقدیر بی‌عدالتی دست درگریبانند. «ماه پنهان است» یکی از کتاب‌های ارزشمند جان اشتاین‌بک است که در مورد افزایش فاشیسم در اروپا هشدار می‌دهد. اثر درباره مقاومت مردم شهری که به اشغال ارتشی اشغالگر درآمده است. این کتاب در سال ۱۹۴۲ و در میانه جنگ جهانی دوم نوشته و منتشر شد و با آنکه در آن اسمی از کشورهای اشغالگر و تحت اشغال برده نمی‌شود اما روشن است که منظور اشتاین‌بک حمله آلمان نازی به اروپا بوده است. در واقع او در رمان کوتاه خود به توصیف نروژ در دوران اشغال نازی‌ها پرداخته است. محوریت این رمان براساس گفت‌وگوهای میان افراد است و در آن اثرات جنگ به‌خوبی در هر دو سمت دیده می‌شود. در این رمان سربازانی را می‌بینیم که پیروز میدان هستند و از اینکه به‌راحتی کنترل شهر را در اختیار گرفته‌اند، خوشحال‌اند. از آرام بودن مردم راضی هستند و با شنیدن خبرهای خوب، فکر می‌کنند که جنگ به‌زودی پایان می‌یابد و آنها می‌توانند به آغوش خانواده خود برگردند. اما واقعیت چیز دیگری است. در مقابل مردمی را داریم که تندخو بودن را بلد نیستند و از شیوه جنگیدن و مقاومت و نافرمانی چیزی نمی‌دانند. همچنین سال‌ها در صلح و آرامش زندگی کرده‌اند. اما وقتی آزادی را از آنان می‌گیرند، همین مردم به سرعت تغییر می‌کنند و تک‌تکشان حاضرند که جان خود را در راه آزادی فدا کنند. در واقع نویسنده با مهارت بسیارش در توصیف جزئیات توانسته شخصیت‌ها و نقش‌های مهم داستانش را زیر ذره‌بین برده و افکار و احساساتشان پیرو جنگ را شرح دهد. مهم‌ترین پیام کتاب این است که مردم آزاد و افرادی که معنای آزادی را درک کرده و مزه آن را چشیده‌اند، به هیچ طریقی تن به بردگی نمی‌دهند. چاپ این رمان در سال‌های ابتدایی ممنوع بوده است و در زمان جنگ جهانی دوم یکی از پرخواننده‌ترین کتاب‌های زیرزمینی اروپا محسوب می‌شد که هزاران نسخه از آن به شکل مخفیانه در فرانسه، آلمان، نروژ، هلند و … منتشر و بلافاصله به یکی از نمادهای ادبیات مقاومت تبدیل شد و به شدت در روحیه مردم تأثیر گذاشت و در ذهنشان جای گرفت.