سه دختر گل‌فروش در ساحل دودآلود تهران
مجید قیصری و پیوند جنگ و ادبیات
ادبیات جنگ یکی از انواع مهم ادبی به شمار می‌رود. ویژگی آثاری که در زمره این گونه ادبی قرار می‌گیرند طیف وسیعی دارد و از شرح مستقیم مبارزات افراد و گروه‌ها تا بیان معضلات فردی و اجتماعی پس از جنگ را شامل می‌شود. در ایران نیز حین و پس از جنگ هشت‌ساله تحمیلی ادبیات جنگ تحت عناوینی چون ادبیات پایداری و مقاومت مورد توجه بسیاری از نویسندگان قرار گرفت. یکی از نویسندگان برجسته این حوزه مجید قیصری است.
فاطمه سادات شه‌روش
خبرنگار
مجید قیصری نویسنده‌ای پرکار است که به واسطه حضورش در جنگ درون‌مایه بسیاری از آثارش را این موضوع تشکیل می‌دهد. قیصری این بخش از تجربه زیسته دوران نوجوانی خود را با دانش حاصل از رشته تحصیلی‌اش، روان‌شناسی، درهم آمیخته و آثار متعددی در حوزه ادبیات جنگ و دفاع مقدس خلق کرده است. سه دختر گل‌فروش یکی از آثار قیصری در این زمینه است.
سه دختر گل‌فروش از لحاظ گستردگی توجه به مسائل مختلف حول جنگ، تکنیک خوشه‌بندی را به ذهن متبادر می‌کند. گابریله ال. ریکو در کتاب نوشتن خلاق، تکنیکی به نام خوشه‌بندی را مطرح کرده. در این روش، نویسنده کلمه‌ای را به‌عنوان هسته مرکزی در نظر گرفته و در دایره‌ای میان صفحه می‌نویسد؛ سپس به‌صورت طوفان فکری هر کلمه مرتبط با هسته را در دایره‌های جدا نوشته و به هسته مرکزی یا شاخه‌های آن وصل می‌کند. به این ترتیب شبکه گسترده‌ای از موضوعات مرتبط با هسته اصلی در قالب شکلی شبیه گراف ساخته می‌شود. این گراف ذهن نویسنده را برای نوشتن حول یک موضوع باز کرده و به او دیدی از بالا می‌دهد. قیصری نیز در این کتاب نگاهی کلان و جامع به ابعاد متعدد جنگ داشته و روایتی منحصر به فرد از شخصیت‌هایی را که در ذهن مخاطب باقی می‌مانند، ارائه کرده است.
زوایایی که قیصری در هر کدام از ۲۶ داستان کوتاه و یک داستان بلند کتابش به آنها پرداخته در عین وحدت حول محور جنگ به ورطه تکرار نیفتاده‌اند و این نقطه قوت سه دختر گل‌فروش به شمار می‌رود. ویژگی مهم دیگری که این کتاب را از سایر آثار مشابهش متمایز می‌کند این است که موضوع بسیاری از داستان‌های کتاب از کلیشه‌های روایت‌های جنگ و دفاع مقدس فاصله گرفته و چهره جدیدی از آن را به خواننده نشان می‌دهند؛ سوژه‌هایی از قبیل دزدی از مناطق جنگ‌زده، کمک به اسرای عراقی، شناسایی منطقه پیش از عملیات و تفحص از این جمله‌اند.
قیصری سال‌ها پس از موفقیت چشمگیر سه دختر گل‌فروش که نامزد جایزه شهید غنی‌پور و جایزه ادبی مهرگان شده و جایزه چهارمین دوره قلم زرین را نیز از آن خود کرده در سال ۱۴۰۰ مجموعه دیگری به نام ساحل تهران را با مرکزیت جنگ نوشته است. او این بار با روزهای جنگ فاصله گرفته و در قالب ۶ داستان کوتاه به واکاوی زندگی پساجنگ می‌پردازد. نویسنده به دور از مقدس‌پنداری جنگ، واقعیت‌های تلخ آن را بازنمایی کرده و داستان‌هایش را در زمانی که دیگر ویرانی‌های ظاهری جنگ از شهرها رخت بسته شکل می‌دهد؛ زمانی که آجرهای نمای خانه‌های دهه شصت تبدیل به نمای رومی شده و ترک‌های حاصل از بمباران با کاغذدیواری‌های گل‌دار پوشانده شده‌اند. به زعم قیصری آثار جنگ هنوز ادامه داشته و ترکش‌هایش نه فقط بر زندگی کسانی که مستقیم با آن درگیر بوده‌اند فرود می‌آید؛ بلکه نسل بعدی نیز با مسائلی که هر یک به نوعی با جنگ مرتبط اند، دست‌وپنجه نرم می‌کنند. ساحل تهران داستان‌هایی دارد که علاوه بر شهر و جنگ، کودک را محور قرار داده است. تأکید نویسنده بر حضور پررنگ فرزندان نسل جنگ در داستان‌های این مجموعه دریچه تازه‌ای رو به خواننده می‌گشاید. در این داستان‌ها ما با کودکانی مواجه می‌شویم که هیچ‌گاه صدای آژیر قرمز و هشدار رفتن به پناهگاه را نشنیده‌اند و هرگز چسب‌های کاغذی روی پنجره‌های خانه‌شان نبوده؛ ولی والدینشان کسانی‌اند که هنوز از مشقت‌های دوران جنگ رنج می‌برند؛رنج‌هایی که نه فقط بر تن زخمی‌شان باقی مانده بلکه روحشان را نیز درگیر خود کرده است. در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
... دختر با عجله چند پله بالا آمد و گفت: «پدرم یکی رو می‌خواد که باهاش حرف بزنه.»
مرد گفت: «توی مجتمع کسی نیست؟»
دختر گفت: «یکی رو می‌خواد که از سربازای زمان جنگ باشه.»
نگاه دختر به جای خالی پای مرد بود.
... مرد گفت: «از چی؟ از کی؟»
دختر گفت: «از جنگ. فقط حرف بزنین. خاطره بگین. نمی‌دونم بقیه از چی حرف می‌زدن، فقط حرف می‌زدن...»
سخن آخر اینکه اگر جزو آن دسته از کتابخوان‌هایی هستید که در سبد مطالعاتی‌شان کتاب‌های مناسبتی جایگاه خاص خود را دارد، سه دختر گل‌فروش و ساحل تهران انتخاب‌های مناسبی برای هفته دفاع مقدس به شمار می‌روند.