نسرین تقی‌خانی
مهندس کشاورزی و مشاور نگهداری گیاهان آپارتمانی

در حوزه نگهداری و پرورش گیاهان آپارتمانی، تغذیه مبحث مهمی است. به طور معمول، در خاک مواد غذایی مورد نیاز گیاه وجود دارد؛ اما این مواد غذایی به مرور زمان به مصرف گیاه رسیده و خاک دچار فقر می‌شود. در این شرایط باید از تغذیه کمکی برای بهبود شرایط رشدی گیاه استفاده کرد.
کود آلی و کود مصنوعی دو نوع از کود‌های کمکی در جهت تغذیه گیاهان به شمار می‌روند. کود برگ یا کود پوسیده حیوانی از جمله کودهای آلی هستند.این کودها به تنهایی مواد غذایی مورد نیاز گیاه را تأمین نمی‌کنند ولی بهبود کیفیت خاک را به ارمغان می‌آورند. برای تأمین مواد غذایی خاک و کمک به رشد بهتر گیاهان، می‌بایست از کودهای مصنوعی که به دو شکل مایع و پودر در بازار موجود است، استفاده کرد. عناصر مورد نیاز در تغذیه گیاهان شامل نیتروژن، پتاسیم، فسفر، آهن، روی، منیزیم و عناصر دیگر به صورت حداقلی‌ است.
عناصر مصرفی گیاهان به دو گروه عناصر ماکرو یا پرمصرف و عناصر میکرو یا کم مصرف تقسیم می‌شود. عناصر پر مصرف شامل نیتروژن، پتاسیم و فسفر است که نیاز اصلی گیاه بوده و بیشتر از سایر عناصر در تغذیه گیاهی اهمیت دارد. عناصر کم مصرف که به آنها ریز مغذی گفته می‌شود شامل آهن، روی، منیزیم، بور، مولیبدن و کلسیم‌ است که مصرفشان کمتر بوده ولی به نوعی کود تکمیلی در تغذیه گیاهان به شمار می‌روند.
عنصر نیتروژن در رشد رویشی گیاه تأثیر دارد؛ گیاهانی که برگ‌های زیاد و شادابی دارند، نیتروژن بالایی دریافت کرده‌اند.
عنصر فسفر دو نقش مهم در تغذیه گیاه دارد. درمرحله اول و رویشی گیاه، گسترش و پهن شدن ریشه‌ها برعهده این عنصر است تا به استقرار ریشه در خاک کمک کند. فسفرعنصری است که اگر در مرحله گلدهی مصرف شود، باعث افزایش گلدهی گیاهان می‌شود.
پتاسیم باعث ضخیم شدن ساقه‌های گیاه می‌شود.اگر گیاه ساقه‌های نازک و بدون استحکام داشته باشد، با مصرف کود حاوی پتاسیم، استحکام ساقه‌ها تقویت می‌شود. پتاسیم در برابر سرما از گیاه محافظت کرده و از سرمازدگی گیاهان جلوگیری می‌کند.
آهن نقش عمده‌ای در فتوسنتز و غذاسازی در گیاه دارد.بنابراین با مصرف کود حاوی آهن افزایش فتوسنتز و تغییر رنگ گیاه به سبز تیره را شاهد هستیم. از آنجایی که آهن در آنزیم‌سازی گیاهان هم نقش دارد، باعث رشد و جوانه زنی گیاه هم می‌شود.
کلسیم عنصری است که وظیفه چوبی شدن ساقه را برعهده دارد. از کود حاوی کلسیم برای گیاهانی با ساقه‌های ترد و شکننده استفاده می‌شود. کلسیم می‌تواند به رشد قدی گیاهان هم کمک کند.
اگر گیاه برگ‌هایی با شکل‌های نامتقارن و بد فرم دارد و نظم مشخصی در فرم برگ‌ها نیست، می‌توان از کود حاوی عنصر بور استفاده کرد.
با مصرف منگنز در تغذیه گیاه به غذاسازی و فتوسنتز گیاه کمک کرده و مصرف این عنصر در حفاظت از گیاه برابر قارچ‌هایی مثل سفیدک‌ها اهمیت بالایی دارد.
امروزه مولیبدن را عنصری مهم در فعالیت‌های حیاتی گیاه به شمار می‌آوردند.
به طور کلی، بهترین زمان برای تغذیه گیاهان و کودپاشی، بهار و تابستان است. در هوای گرم بهتر است هر دوهفته یکبار به گیاه کود داد. توجه به این نکته ضروری است که گیاه در مرحله گلدهی به کود بیشتری نیاز داشته و اگر گیاه هدف باکتری و قارچ‌ها بوده و دچار بیماری شده است، نیازی به کوددهی نیست، چراکه گیاه به استراحت نیاز دارد. بهترین کود برای تغذیه گیاهان، 20-20-20 است. این نوع از کودها نسبت مساوی از عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم را داراست و مقادیر اندکی هم از عناصر میکرو شامل می‌شود.
برای گیاهان سبز برگ مثل دیفن باخیا، آگلونما سبز، انواع دراسنا، یوکا، برگ انجیری، انواع پتوس، انواع برگ بیدی، شفلرا، شامادورا، اریکا و انواع فیکوس‌ها می‌توان از کودهای بالا استفاده کرد.
یک نکته مهم این است که تغذیه‌ای که شامل عناصر پرمصرف و ریز مغذی‌ها باشد، تغدیه کاملی است. توجه به نحوه مصرف کودها و فاصله بین کوددهی بسیار حائز اهمیت است. کوددهی زیاد باعث سوختگی و آسیب به گیاه می‌شود. بهتر است کوددهی بعد از آبیاری انجام شود که خاک همچنان مرطوب است در غیر این صورت امکان سوختگی گیاه بالا می‌رود.