مطالعه تابستانی کتابی که همه می‌خرند و هیچکس نمی‌خواند!
پنجه در پنجه با آقای پروست...
دوشنبه‌ای که گذشت، دهم جولای برابر با 19 تیر ماه سالروز تولد مارسل پروست بود. نویسنده فرانسوی که رمان عظیم، حجیم و هفت جلدی او «در جست‌و‌جوی زمان از دست رفته» به اعتقاد برخی از منتقدین، بزرگترین و مهم‌ترین رمان تمام تاریخ است. این رمان با استفاده از بیش از 9 میلیون و 600 هزار کاراکتر، عنوان طولانی‌ترین کتاب در فهرست رکوردهای گینس را در اختیار دارد که این یکی البته محل مناقشه است و برخی اعتقاد دارند آثار طولانی‌تری هم در تاریخ نوشته شده‌اند. به‌دلیل همزمانی تولد حضرت استاد و مطالب کتاب‌های تابستانی، تصمیم گرفتیم که در این بخش از هفته‌نامه راهنمایی برای مطالعه اثر ترسناک و وحشت‌آور پروست در تابستان را برایتان فراهم کنیم، چون «در جست‌و‌جوی زمان از دست رفته» کتابی است که خیلی‌ها می‌خرند اما هیچکس جرأت نمی‌کند برای مطالعه به سراغش برود!!!
قدم صفر: آیا آماده مطالعه پروست هستید؟
این مهم‌ترین سؤالی است که باید پاسخ بدهید. بدون تعارف عرض کنم که «در جست‌و‌جو...» برای تازه‌واردها نیست، پروست را باید کسی دست بگیرد که سابقه‌ای مناسب در مطالعه ادبیات داستانی داشته باشد، شما باید قبل از پروست حتماً چند اثر کلاسیک خوانده باشید و توی این چند کلاسیک باید بخشی را به ادبیات کلاسیک فرانسه اختصاص بدهید. اگر چنین پیشینه‌ای دارید بسم الله، وگرنه صبر کنید تا زمانش برسد، از من قبول کنید، پروست برای هر خواننده‌ای نیست!
قدم اول: کتاب را تهیه کنید
اگر مجموعه را از قبل داشتید که خوش به حالتان اما اگر تازه می‌خواهید کتاب را تهیه کنید، باید بدانید که جدیدترین قیمت این مجموعه که توسط نشر مرکز و با ترجمه مهدی سحابی به بازار روانه می‌شود، دو میلیون و دویست هزار تومان است. قیمت این مجموعه از معدل قیمت کتاب در بازار کتاب تابستان 1402 ارزان‌تر است اما خود قیمت کتاب نزدیک 30 درصد از حداقل حقوق وزارت کار را به ملکوت اعلی می‌فرستد. البته نشر مرکز طی یک حرکت بسیار اخلاقی و تحسین‌برانگیز مجموعه خودش را به شکل ای‌بوک هم منتشر کرده که قیمتش در حال حاضر تنها 20 درصد قیمت نسخه چاپی است. خلاصه از هر راهی که می‌دانید کتاب را به دست بیاورید و بعد سراغ قدم دوم بروید.
قدم دوم: برنامه‌ریزی کنید
در فاز برنامه‌ریزی باید چند نکته را مد نظر داشته باشید. «در جست‌و‌جو...» از آن کتاب‌هایی نیست که بشود صد و پنجاه صفحه‌اش را پشت سر هم خواند، ضمناً به‌دلیل نوع نثر و روایت پروست، کتاب را نمی‌توان از حدی هم شمرده‌تر خواند، به‌عنوان مثال اگر می‌خواهید روزی 10 صفحه پروست بخوانید، بهتر است وقت‌تان را روی یک اثر دیگر بگذارید. بنابراین باید تعداد روزهای برنامه و حجم مطالعه را در حدی معقول نگه دارید. برای برنامه‌ای 70 روزه (از روز انتشار این مطلب تا پایان شهریور ماه) اگر روزی 59 صفحه - همان 60 صفحه - از اثر پروست را بخوانید، می‌توانید 7 جلد را با موفقیت به اتمام برسانید. خواندن 60 صفحه از اثر پروست حدود دو ساعت در روز وقت از شما می‌گیرد. غیر از این باید یادتان باشد که برای فهم بهتر این مجموعه بهتر است آثاری را در کنار کتاب‌ها مطالعه کنید که در بخشی مجزا به آنها خواهیم پرداخت.
قدم سوم: شروعی مخصوص رها کردن، نترسید
دویست صفحه ابتدایی جلد اول «در جست‌و‌جو...» جایی است که تلفات زیادی دارد. خوانندگان زیادی در همان ابتدای کار و پس از مواجهه با نثری بسیار ثقیل، سنگین، طولانی و پیچیده، عطای مطالعه پروست را به لقایش می‌بخشند. صفحاتی که امروزه نماد بهترین نثر پروست محسوب می‌شوند اما در زمان انتشار آندره ژید و خیلی دیگر از منتقدین به شدت به این صفحات تاختند. اصلاً نگران نباشید و نترسید. به خودتان سختی بدهید و این صفحات را به هر سختی‌ای که شده مطالعه کنید، این کار را حتی به قیمت نفهمیدن این صفحات هم که شده انجام دهید، بخوانید و جلو بروید. بعد از حدود دویست صفحه هم روایت سر و شکل بهتری گرفته، هم زبان پروست کمی ساده‌تر می‌شود و در عین حال شما هم به این ادبیات عادت کرده‌اید و کم‌کم لذت پروست‌خوانی به شکل واقعی برایتان آغاز می‌شود.
قدم چهارم: خسته نشوید
خواندن هفت جلد و 4100 صفحه متن برای خودش کاری است بس دشوار، بنابراین ممکن است بخواهید وقت زیادی که روی این مجموعه می‌گذارید را وقف خواندن آثار دیگری کنید که هم راحت‌تر خوانده می‌شوند، هم مطالعه‌شان به نسبت «در جست‌و‌جو...» هیچ کاری ندارد. با این وسوسه مبارزه کنید و دهانش را بر خاک بمالید. پروست را هر کسی نمی‌خواند و اگر کسی بخواند خیلی راحت می‌تواند به خودش افتخار کند. شما در حال مطالعه مهم‌ترین اثر ادبی داستانی مدرن هستید، حیف نیست بگذارید کنار، بروید سراغ رمان‌های خیلی
عادی‌تر؟
قدم پنجم: در کنار اصل اثر چه بخوانیم؟
اگر کتاب «صومعه پارما» را قبل از مطالعه پروست بخوانید بد نیست؛ ارجاعات زیادی در اثر پروست به «صومعه پارما» داده شده است. کتاب «فانوس جادویی زمان» را تهیه کنید و پس از پایان هر کتاب، بخش مربوط به آن را در کتابی که داریوش شایگان با استادی تألیف کرده است، بخوانید. یک مجموعه چهار جلدی مصور بر اساس دو جلد اول «در جست‌و‌جو...» منتشر شده است که به فهم کتاب برای شما بسیار کمک خواهد کرد. پس از پایان جلد هفتم می‌توانید «آقای پروست» و «مقدمه کیمبریج بر مارسل پروست» را هم مطالعه کنید. اولی زندگینامه پروست است بر اساس خاطرات «سلست آلباره» خدمتکار محبوب پروست و دیگری اثری است تحلیلی بر ادبیات مارسل پروست. البته در بازار کتاب‌های خوب دیگری هم در مورد پروست و آثارش وجود دارد که می‌توانید به آنها رجوع کنید. فقط یادتان باشد این کتاب‌ها را در کنار اصل اثر بخوانید که هم فهم رمان را برایتان ساده‌تر کند و هم لذت بیشتری ببرید.
قدم ششم: تبریک عرض می‌کنم
شما اثری را خواندید که در موردش لطیفه ساخته‌اند که جز نویسنده و ویراستار هیچکس تا آخرش را نخوانده است. با روزی دو ساعت وقت و البته چندروزی که یک ساعتی اضافه‌تر هم لازم‌تان شده است تا کتاب‌های قدم پنجم را مطالعه کنید، طی 70 روز غول آخر ادبیات داستانی را به زیر کشیدید که حس خوبی دارد، مگر نه؟ وقتی کل رمان را به پایان رساندید، برگردید و دویست صفحه اول از جلد اول را دوباره بخوانید، این بار غرق در شاهکار این شروع خواهید شد، می‌گویید نه؟ امتحان کنید!