نسرین تقی‌خانی
مهندس کشاورزی و مشاور نگهداری گیاهان آپارتمانی
امروزه علاقه به گیاهان، نگهداری و رسیدگی به آنها از موضوعات رایج بین مردم است. گیاهان علاوه بر زیبا کردن خانه، محیط‌های کاری و ادارات می‌توانند تأثیرات زیادی بر زندگی انسان‌ها داشته باشند. گیاهان بهترین میزان رشد، زیبایی و حتی تأثیرگذاری را در فضای باز دارند اما تحقیق‌های اخیر نشان می‌دهد که گیاهان در صورت داشتن شرایط محیطی لازم برای رشد در فضای بسته، می‌توانند اثرات مثبتی بر زندگی انسان‌ها داشته باشند. گیاهان می‌توانند هوای فضای بسته را تصفیه کنند. گیاهان با فیلتر کردن هوا از مواد شیمیایی خصوصاً در محیط‌های نزدیک خیابان یا نزدیک کارخانجات، هوای تمیز را برای استنشاق آماده می‌کنند. وجود ترکیبات آلی فرار باعث تهوع، سرگیجه و دیگر مشکلات سلامتی می‌شود و وجود گیاهان باعث حذف این آلودگی‌ها و بهبود کیفیت هوای تنفسی می‌شود.
 در محیط‌های کاری و ادارات، تنفس افراد باعث بالارفتن میزان دی‌اکسید کربن می‌شود. این مورد باعث ایجاد بی‌حالی و رخوت شده و بازدهی کارمندان را کاهش می‌دهد. گیاهان از طریق فتوسنتز و جذب دی‌اکسید کربن و تولید اکسیژن در فضای بسته، باعث تقویت مغز و عصب‌ها شده و سردردهای ناشی از کمبود اکسیژن را از بین می‌برند. وجود گیاه در فضای بسته باعث بالارفتن تمرکز و توجه شده و افزایش بهره‌وری ما در زندگی روزمره را به ارمغان می‌آورد.
مشاهده برگ و گل‌های گیاهان باعث کاهش استرس و تقویت تمرکز و به طور کلی شادی و بالا رفتن روحیه افراد می‌شود.
مطالعاتی که روی بیماران بیمارستانی انجام شده است، نشان می‌دهد بیمارانی که پنجره اتاقشان رو به باغ، درخت و گیاه قرار دارد یا در اتاقشان گیاه نگهداری می‌شود، سرعت درمان و بهبود حالشان بالا رفته و این کار تأثیر مثبتی روی روان و روحیه آنها دارد.
به طور کلی، مراقبت از گیاهان مانند مراقبت از حیوانات می‌تواند با از بین بردن حس تنهایی افراد، افسردگی، اضطراب و بی‌حوصلگی را کاهش داده و با ایجاد هدف مثبت، سلامت روان افراد را بهبود بخشد.
گیاهان به طور کلی باعث تأثیرات مثبت روی سلامت ذهن و روح افراد می‌شوند. بعضی از گیاهان خواص ویژه‌ای دارند که به افراد کمک شایانی می‌کند. مثلاً گیاه اکالیپتوس با عطر و بویی که دارد، می‌تواند به برطرف کردن خلط گلو و آبریزش بینی ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی کمک کند.
گیاه ژربرا در طول شب اکسیژن آزاد می‌کند. حضور این گیاه در اتاق خواب، باعث بهبود کیفیت خواب شده و آرامش افراد را در شب افزایش می‌دهد.
به طور کلی، نگهداری گیاهان در آپارتمان دشوار نیست. کافی است تا شرایط اولیه برای رشد گیاه حتی در فضای بسته فراهم شود تا گیاه به خوبی رشد کند و تأثیرات خودش را به محیط و فرد القا کند.
انتخاب گیاه مناسب اولین قدم برای رسیدگی به گیاه است. گیاه باید متناسب با سایز اتاق و فضای مورد نظر باشد. اگر فضا کم است، گیاه کوچکتر مناسب است. به این ترتیب رسیدگی و فراهم کردن شرایط محیطی مناسب برای گیاه هم آسان‌تر خواهد بود. اگر فضای بزرگ در اختیار باشد، می‌توان از گیاهان پر شاخ و برگ و بزرگتر استفاده کرد.
توجه به نور، از اصلی‌ترین شرایط محیطی لازم برای گیاه است. گیاه برای رشد به نور نیاز دارد. پس میزان نور محیط خانه یا کار را بسنجید و مطابق با آن گیاه انتخاب کنید. اگر محیط شما نورگیری خوبی ندارد، می‌توانید از گیاهانی استفاده کنید که نیاز نوری پایین‌تری دارند؛ گیاهانی از قبیل دراسنا، نخل شامادورا، نخل مرداب، سانسوریا، برگ انجیری، کالاتیا، انواع مارانتا، انواع سرخس‌ها، قاشقی، پتوس، اسپاتی فیلوم، زاموفیلیا و... در نور کم هم می‌توانند به رشد و زندگی خود ادامه دهند.
بعد از نور، شاید آب و نحوه آبیاری مهمترین عامل بقای گیاه باشد. گیاه نباید تشنه بماند و نباید با وجود خاک مرطوب، آبیاری شود. زمان مناسب آبیاری برای انواع گیاهان، زمانی است که خاک تا حدود یک بند انگشت از سطح ابتدایی خشک باشد. البته این زمان با توجه به نیاز آبی گیاه و اینکه گیاه در چه مرحله رشدی قرار دارد و همچنین دمای هوا، متغیر است. نکته مهم در آبیاری این است که آبیاری باید تا زمانی انجام شود که آب از انتهای گلدان خارج شود. بهتر است گیاهان با آب جوشیده و یا بدون کلر آبیاری شوند.
خاک مناسب برای گیاهان متفاوت و به خاستگاه آنها برمی‌گردد. به طور کلی ترکیب خاک باغچه، کوکوپیت و پرلیت برای گیاهان آپارتمانی مناسب است. ترکیبات خاک اگر همراه با پیت‌ماس و کمپوست باشد، می‌تواند مواد غذایی لازم برای گیاه را هم فراهم کند.
بیشتر گیاهان رطوبت را دوست دارند. برای تأمین رطوبت می‌توان در ادارات و یا فضای خانه از دستگاه بخور استفاده کرد. ساده‌ترین راه تأمین رطوبت در فضای بسته، قراردادن ظرف آب در کنار گیاهان است. با اسپری آب روی گیاه هم، گیاه می‌تواند رطوبت حداقلی را به دست بیاورد.