نتایج پایش بازار رمزارز در گفت‌و‌گو با «ایران جمعه» مطرح شد؛
از اجاره هویت تا کلاهبرداری به شیوه پانزی
بازار رمزارزها و پولدار شدن در یک شبانه‌روز این روزها با هشدار کارشناسان مواجه است. انواع کلاهبرداری‌ها که ضروری است مردم از آن مطلع باشند. از زمانی که فردی با هویت نامعلوم و نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو»، بیت کوین را به دنیا معرفی کرد، خیلی‌ها از ارزهای دیجیتالی تصور سکه‌های طلایی را دارند که از آسمان بر سرشان فرود می‌آید و آنها را یک شبه ثروتمند می‌کند. اما داستان ارزهای دیجیتالی با پیچیدگی‌هایی همراه است که بویژه در داخل کشور به‌دلیل مشکلات اقتصادی عموم مردم و علاقه‌مندی به ثروتمند شدن، لازم است وضعیت آن اطلاع‌رسانی شود. در گفت‌و‌گو با عباس آشتیانی، مدیرعامل انجمن فناوران زنجیره بلوک (انجمن بلاکچین) بازار ارزهای دیجیتال را بررسی و همچنین اشتباهات سیاستگذاری و باورهای غلط پیرامون آن را مرور کرده‌ایم. با ما همراه باشید.
با معرفی خودتان بفرمایید اولین جرقه فکری برای ورود به این حوزه و تشکیل یک انجمن چه بود؟
به صورت پراکنده فعالیت در حوزه بلاکچین و دارایی‌های رمزنگاری شده در کشور از سال 1392 وجود داشت ولی با توجه به رشد قیمتی در سال 1395 و به وجود آمدن نسل جدیدی از دستگاه‌های ماینر، اکوسیستم کوچکی شکل گرفت که فعالان به‌صورت پراکنده همدیگر را می‌شناختند و با هم ارتباط داشتند. در سال 1396 به‌دلیل اینکه تعداد ماینرها و فعالان این بازار افزایش قابل توجهی داشت، ضرورت ایجاد تشکلی شکل گرفت تا افراد بتوانند با هم ارتباط بگیرند و همدیگر را بشناسند. در آن موقع سکوی تبادل دارایی‌های رمزنگاری شده به‌صورت همتا به همتا وجود نداشت و حتی معاملات هم از طریق ارتباطات انجام می‌شد. انجمن بلاکچین به‌عنوان یک سازمان مردم‌نهاد در سال 1396 تشکیل شد و ثبت رسمی آن تحت عنوان (انجمن فناوران زنجیره بلوک) در سال 1398 انجام شد.
چه خدماتی را به مردم معرفی کرده‌اید و قرار است چه دغدغه‌ای از کاربر رفع کنید؟
در اساسنامه انجمن بلاکچین به اهداف اشاره شده اما مهم‌ترین نقش آن این بود که انجمن در نقش مدعی‌العموم می‌تواند ظاهر شود و در راستای گسترش دانش و آموزش دارایی‌های رمزنگاری شده و استفاده از بلاکچین فعالیت کرده و همچنین تدوین قوانین و رگولاتوری این حوزه را دنبال کند. بدین ترتیب از ابتدا کارگروه‌های تخصصی آموزش، فناوری، تبادل، ماینینگ یا استخراج شکل گرفت. همچنین هیأت مدیره نیز به‌دنبال ارتباط گیری با حاکمیت در راستای اهداف ذکر شده است.
با توجه به شرایط بازار و مسائل اقتصادی کشور، باید و نبایدهای ورود به حوزه رمزارزها را بیان بفرمایید؟
امروزه دارایی‌های رمزنگاری شده به‌عنوان یک کلاس جدید دارایی در کنار سایر دارایی‌ها مانند املاک، سهام و فلزات گرانبها در جهان شناخته شده است. در همه جا طبیعی است که بخشی از ثروت و سرمایه به سمت این نوع از بازارها جذب شود. در کشور به‌دلیل شرایط متلاطم ارزش پول ملی، بسیاری از مردم به سمت بازارهای مختلفی به‌صورت توده‌ای هجوم می‌آورند. مانند بازار بورس یا بازار املاک. مردم باید این بازارها را بشناسند، برخی نوسانات قیمتی زیادی دارند، برخی نقد‌پذیری کمتر یا بیشتری دارند. مثلاً املاک نقد‌پذیری کم و بازار رمزارزها نقد‌پذیری بیشتری دارد. اما تأکید ما این است که به اصطلاح قدیمی‌ها هرگز عمق یک رودخانه را با دو پا اندازه نگیرند و این بازار، حوزه‌ای نیست که مردم با تمام ثروت و پس‌انداز خود وارد شوند و حوزه‌ای هم نیست که با توجه به آینده دیجیتالی شدن اقتصاد، بتوان روی آن چشم بست. بنابراین فرد علاقه‌مند باید با شناخت وارد این بازار شود تا ریسک خود را به حداقل برساند.
به اعتقاد شما با توجه به جنس فعالیت رمزارزها، آیا قائل شدن مقررات از سوی دولت کارساز است؟
نه تنها برای این حوزه، بلکه برای حوزه‌های مختلف بازار دیجیتال، وضع قوانین و مقررات و تنظیم‌گری و رویکرد مجوزمحوری کاربرد ندارد و واقعیت این است که عینک تنظیم‌گری در بسیاری از کشورها کنار گذاشته شده است. حوزه‌های مختلف نوین مالی و اقتصاد دیجیتال، حوزه‌هایی هستند بسیار چابک و متغیر و شاید گاهی عمر یک پدیده در این بازارها به چند ماه نرسد. لذا مورد مهم این است که برای حوزه‌ای تا این درجه چابک، روش مجوزدهی سنتی پاسخگو نخواهد بود چرا که در این شیوه، رویکرد این است که پدیده‌ای شناخته شود، مدیریت ریسک روی آن انجام شود و قوانین‌اش تدوین شود. هر فردی آن را رعایت کند، مجوز دریافت کند اما اعطای مجوز در کشور ما در موضوعاتی مانند مؤسسات پولی و مالی بانک مرکزی که بحران سال 97 را به وجود آوردند، نشان داد که این روش، روش مناسبی نیست و مردم بالعکس با تشویق بیشتری به سمت آن روانه می‌شوند.
روش‌هایی که در سطح دنیا استفاده می‌شود مانند خود تنظیم‌گری یا (SRO) که افراد در صورت پیاده‌سازی با یک سری الزامات، مجاز به فعالیت هستند، بسیار کارسازتر است و مسئولیت نظارت بر حسن اجرای آن الزامات مد نظر حمایت تشکل‌های بخش خصوصی هستند که انجمن بلاکچین نیز یکی از این مجموعه‌ها است که به حسن اجرای الزامات نظارت دارد. این الزامات باید اجراپذیر بوده و فرصت رشد برابر برای کسب و کارها را فراهم سازد تا هر فردی با رعایت آن الزامات بتواند وارد این حوزه شود.
بیشترین تخلفات و تهدیدات در این حوزه چیست و چگونه فردی تازه‌کار می‌تواند نسبت به آن هوشیار عمل کند؟
یکی از وظایفی که انجمن به‌عنوان مدعی‌العموم در نظر دارد تدوین شاخص‌هایی بود که می‌توانست پروژه‌های مختلف را در قالب کم‌ریسک و پرریسک طبقه‌بندی کند. مردم باید توجه داشته باشند که چطور می‌توانند از این تهدیدات آگاه شوند. به طور مثال چند ویژگی، پروژه بلاکچین را دارای ریسک بالا می‌کند. از جمله وعده پرداخت سود ثابت که یکی از شیوه‌های کلاهبرداری است چرا که پرداخت سود ثابت در حیطه اختیار دولت‌ها است، همچنین یا وعده رشد قیمتی یک توکن، جذب مشتری از طریق بازاریابی‌های چند سطحی، حساب اجاره‌ای چه حساب کاربری و چه حساب بانکی و کارت ملی که با در اختیار قرار دادن آن می‌تواند مورد سوءاستفاده قرار گیرد. هر اتفاقی هم بیفتد مسئولیت آن متوجه خود فرد است. اجاره هویت، اجاره حساب کاربری و اجاره حساب بانکی متأسفانه به شدت باب شده است.
با توجه به سیاست‌های جدید دولت‌ها در حوزه تصاحب بازارهای اقتصادی به اعتقاد شما سرنوشت رمزارزها رو به افول است یا روزی می‌تواند جایگاه ارزهای واقعی را بگیرد؟
جایگاهی که برای آینده این کلاس دارایی دیده می‌شود، یکی از انواع دارایی با قابلیت سهولت جابه جایی و قابلیت تهاتر بالا در سطح بین‌المللی است. این نوع از دارایی‌ها جایگزین ارزهای ملی کشورها نمی‌شوند و با توجه به شفافیت و مطمئن بودن دسته کوچکی از آنها و ویژگی پذیرش جهانی آن قابلیت قرار گرفتن در دسته دارایی‌های با قابلیت تهاتر را نیز دارند.
آیا در کشور امکانات سخت‌افزاری از جمله ماینر، صرافی‌ها و غیره کارساز و معتبر است و کاربر چگونه قادر به تشخیص آن خواهد بود؟
در کشور ما امکانات سخت‌افزاری از جمله ماینرها وجود دارند ولی همان طور که اشاره شد، مردم باید با اطلاع و آگاهی وارد این حوزه شوند و به حس طمع خود غلبه کنند. روش پانزی یا کلاهبرداری که سود یک فرد از ورود نفر بعدی تأمین می‌شود، یکی از شایع‌ترین روش‌ها است. سودهای بالا و غیرطبیعی درست نیست و این بازار، بازار یک شبه پولدار شدن نیست و هر وعده در این حوزه می‌تواند هشداری برای فاصله گرفتن باشد.
سرمایه‌گذاری در این حوزه را توصیه می‌کنید؟
ویژگی‌هایی مانند سطح بالایی از دانش برای تشخیص انتخاب نوع دارایی رمزنگاری شده و نحوه نگهداری دارایی رمزنگاری شده به جد ضروری است. از طرفی هم شاهد نوسانات قیمتی بسیار بالایی هستیم. ارزش بیت کوین بارها به یک پنجم اوج قیمتی خود کاهش پیدا کرده و ما در سقوط اخیر، کاهش از 68 هزار دلار به حدود 16 هزار دلار را شاهد بودیم که نوسانات قیمتی از ویژگی‌های این بازار است. افراد باید به ویژگی‌های ریسکی خود توجه کنند و با توجه به هزینه‌های زندگی و دارایی و قدرت ریسک، باید وارد شوند. همان طور که نباید این حوزه را نادیده گرفت از طرفی نباید نوسانات بالا را بی‌توجه بود و با بخش بزرگی از سرمایه زندگی خود وارد این حوزه شد. این بازار فقط خرید دارایی‌های رمزنگاری شده نیست و دانش فنی، ایجاد کسب و کار و وام‌دهی غیرمتمرکز از جمله موضوعات بکر این حوزه است. این حوزه از بخش‌های پرریسک سرمایه‌گذاری است اما نباید از تجربه آگاهانه آن نیز غافل شد.