شهید آوینی از نمایی نزدیک‌تر
آوینی و تفکراتش در ماجرای فکر آوینی
طاهره راهی
خبرنگار
سید مرتضی آوینی برای بسیاری با مستند‌های روایت فتح مشهور است؛ مستندهایی که در طول مدت دوران جنگ تحمیلی ساخته و از تلویزیون ایران پخش شده است. اما او، در کنار مستندهایش، کتاب‌هایی را نیز قلم زده است، مجموعه مقالاتی است که در سال‌های 68 تا 72 و قبل از شهادتش، برای مجلات مختلف می‌نوشته و تفکراتش را برای خوانندگانش بیان کرده است. این مقالات اغلب با کلماتی ثقیل همراه بوده و به آسانی توسط مردم عادی و فلسفه نخوانده درک نمی‌شود.
اما اینجا من قصد دارم نه از شهید آوینی و کتاب‌هایش، که از کتابی با عنوان «ماجرای فکر آوینی» برایتان بنویسم؛ کتابی که بیش از پیش شهید آوینی را به ما می‌شناساند و به قلم وحید یامین‌پور و در 259 صفحه توسط نشر معارف برای اولین‌بار در سال 1398 چاپ شده، اما طی سال‌های گذشته به چاپ بیست و یکم نیز رسیده است.
نویسنده در این کتاب، از نقش تأثیرگذار شهید آوینی در شکل‌گیری افکار و اعتقاداتش می‌گوید: «من توأمان با شهید آوینی و مطهری آشنا شدم. در دوره جوانی، هر دو بزرگوار را به طور جدی مطالعه می‌کردم. آن‍چه آوینی را برای من برجسته کرد، مسائلی بود که آوینی با آن مواجه بود. بسیاری از کتاب‌های شهید مطهری به قبل از انقلاب مربوط است و به سؤالات آن زمان پاسخ می‌دهد؛ اما آوینی به نیاز امروز جامعه پاسخ می‌دهد. البته ممکن است سؤال ایجاد شود که کسی که به مسائل متنوع بپردازد، ممکن است آدم کم‌عمقی باشد؛ اما مسأله مهم این‌جاست که در تمامی موضوعاتی که صحبت کرده ، بهترین اطلاعات را به جوان مخاطب خود داده است.»
کتاب «ماجرای فکر آوینی» مجموعه هفت درس‌گفتار است که نویسنده طی چند سال در تبیین اندیشه و چهارچوب نظری شهید آوینی داشته است. یامین‌پور در درس ابتدایی، از مواجهه آوینی با تاریخ جدید می‌گوید و آوینی را نماینده تفکر عقلانیت اسلامی معرفی و در درس دوم، مبانی حکمی و عرفانی تفکر او را بیان می‌کند و اینگونه مخاطب را همراه با خود با یک آوینی حکیمِ هنرمند آشنا می‌سازد که زبان هنر را خوب می‌شناسد.
یامین‌پور در ادامه، به ماهیت تفکر و فرهنگ در غرب مدرن پرداخته و می‌گوید:«اما جان سخن آوینی این است؛ آن کسی که نمی‌فهمد اومانیسم و مدرنیته به‌صورت بنیادی انصراف وجه از دین و دینداری و حقیقت است، معلوم است یا دینداری را نفهمیده است یا مدرنیته را.» او در بخش‌های دیگر کتاب، از روشنفکران سکولار و سبک زندگی مدرن و جدال با توسعه سخن می‌راند و فکر فرهنگی شهید آوینی را برخلافِ خودِ او، با مثال‌هایی ساده و با زبانی شیوا و روان برای خوانندگان بیان می‌کند و اینگونه، تفکرات عارفانه و فلسفی شهید آوینی را به راحتی در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد و یادآوری می‌کند شهید آوینی را نه از اینستاگرام و پوسترها، که باید از کتاب‌هایش شناخت.