درباب افسردگی پس از تعطیلات
این حال خوش را نگه‌دار
فاطمه سلطانی
روانشناس
تعطیلات نوروزی برای اغلب افراد فرصت مناسبی برای استراحت جسمی و فکری است. در این دوران آسیب‌ها و مشکلات روحی و جسمی افراد به دلیل کاهش فعالیت‌های جسمی، فکری و اجتماعی و دوری از محیط استرس‌زای کاری به حداقل می‌رسد. از طرفی، بودن در کنار خانواده و افزایش فعالیت‌های لذت‌بخش سبب ارتقای سطح سلامت روان می‌شود. بسیاری از محققان دریافته‌اند که شادی تعطیلات در برخی افراد دوامی ندارد و هنگامی که تعطیلات به پایان می‌رسد آن شادی و آرامش جای خود را به غم، اندوه، افسردگی و ناامیدی می‌دهد. این نوع افسردگی می‌تواند خود را با علائم و نشانه‌هایی چون نداشتن انرژی کافی برای انجام فعالیت‌های روزمره، تغییرات چشمگیری در اشتها، وزن و الگوی خواب، تحریک پذیری و اختلال در تمرکز نشان دهد. این علائم و نشانه‌ها می‌توانند در روابط شخصی، عملکرد کاری و تحصیلی افراد حتی تا دو هفته پس از بازگشت از تعطیلات تأثیر بگذارند. باید توجه کرد که اگر این علائم در فردی بیشتر از دو هفته به طول انجامید حتماً باید به متخصص مراجعه کند.
اگرچه سابقه داشتن اختلالات روانی و آسیب‌ها و مشکلات روحی درمان نشده می‌تواند در تجربه این علائم دخیل باشند، اما همیشه اینطور نیست. عوامل دیگری می‌توانند بر افسردگی بعد از تعطیلات تأثیر بگذارند. ممکن است تعطیلات برای برخی افراد آن طور که برنامه‌ریزی کرده‌اند و انتظار داشته‌اند، خوب پیش نرفته باشد. به همین دلیل، این افراد در روزهای پایانی تعطیلات، با مرور فرصت‌های از دست رفته، غم و اندوه زیادی را تجربه می‌کنند. گاهی نیز افراد به دلیل عدم برنامه‌ریزی صحیح مالی، در پایان تعطیلات با مشکلات مالی روبه‌رو می‌شوند و سطح بالایی از استرس را تجربه می‌کنند. از طرفی سبک زندگی نادرست در طول سال می‌تواند عامل دیگری باشد. اغلب افراد در تمام روزهای سال خود را مشغول کار و اضافه‌کاری می‌کنند و زمان کمتری را به سفر و تفریح اختصاص می‌دهند و آن را به تعطیلات نوروزی موکول می‌کنند؛ اما این انتظار که بتوانند تمام خستگی‌هایشان را در چند روز محدود رفع کنند، انتظار زیادی است و اغلب آنها خود را در این امر شکست خورده تلقی می‌کنند. عامل دیگر این است که گاهی افراد زندگی روزمره خود را با لحظات شادی که در سفر داشته‌اند مقایسه می‌کنند و همین امر سبب تجربه حالات ناخوشایند می‌شود. دست کشیدن از آزادی تعطیلات همان طور که می‌تواند برای برخی افراد ناخوشایند و خسته‌کننده باشد، برای گروهی دیگر بسیار خوشایند است!
برای رهایی از افسردگی پس از تعطیلات برخی از مداخلات اساسی در سبک زندگی می‌تواند
به شما کمک کند:
بهتر است برنامه سفر خود را طوری تنظیم کنید که دو یا سه روز زودتر از پایان تعطیلات، به محل زندگی خود برگردید و در روزهای پایانی، ساعت خواب خود را با ساعت کاری تطبیق دهید. خواب با کیفیت و رژیم غذایی مغذی به بدن شما کمک می‌کند تا سرحال‌تر باشید.
داشتن یک برنامه کاری معقول به گونه‌ای که زمانی در روز به استراحت و تفریح اختصاص یابد به شما در تجربه هیجانات مثبت کمک می‌کند.
بهتر است شروع کار و تحصیل توأم با آرامش باشد. نوشتن اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌تواند به افکار نظم ببخشد.
با پایان یافتن تعطیلات ارتباطتان را با اقوام و دوستان نزدیک‌تان قطع نکنید و زمانی در هفته را به گفت و گوی حضوری و تلفنی با آنها اختصاص دهید.
از طبیعت و ورزش‌های هوازی غافل نشوید. بودن در طبیعت و تنفس هوای مطبوع بهار سطح اضطراب شما را کاهش می‌دهد. از حواس پنجگانه خود نیز استفاده کنید. پنجره خانه و محل کار خود را باز کنید و برای دقایقی صدای زیبای پرندگان را بشنوید. شکوفه‌های درختان را خوب ببینید، گل‌ها را خوب ببویید و گلبرگ‌ها را با انگشتانتان لمس کنید. همچنین داشتن یک باغچه کوچک و پرورش گیاهان می‌تواند مفید باشد.
فعالیت جدیدی را به برنامه زندگیتان اضافه کنید. برای اغلب افراد بازگشت به زندگی روزمره بسیار کسل کننده است. ایجاد یک تغییر کوچک می‌تواند به شما احساس بهتری دهد. یک تغییر مطلوب می‌تواند اضافه کردن ورزش به برنامه زندگیتان باشد.