مشهورترین مأموریت رادیو«بی‌بی‌سی»

صادق رخ فرد
دبیر گروه تاریخ
اوایل دهه 30 خورشیدی تعداد دستگاه‌های رادیو، شمار شنوندگان، و به تبع ‌اینها نفوذ رادیو فارسی بی‌بی‌سی در‌ایران افزایش قابل ملاحظه‌ای پیدا کرد. در‌این مقطع مهم‌ترین موضوع سیاسی ‌ایران نفت بود. خواست عمو‌می ‌برای ملی شدن صنعت نفت و پایان بخشیدن به مفت‌خواری آن توسط انگلیس و سپس کودتای 28 مرداد، پس از اشغال ‌ایران در جنگ جهانی بار دیگر مأموریت رادیو بی‌بی‌سی را جدی کرد.
در مرداد ماه سال 1384 برنامه‌ای از شبکه چهار رادیو بی‌بی‌سی پخش شد که به طور مفصل به فعالیت‌های سرویس جهانی بی‌بی‌سی در آن دوره زمانی می‌پرداخت؛‌ این برنامه با تکیه بر پاره‌ای اسناد تازه منتشر شده سازمان اطلاعات مرکزی امریکا «سیا»، اذعان کرد مقام‌های ارشد سرویس جهانی بی‌بی‌سی موافق برکناری «محمد مصدق» نخست وزیر وقت‌ ایران و مجری قانون مجلس برای ملی شدن نفت، بوده‌اند. حتی در آن برنامه برای اولین بار اعتراف شد که پیش از انجام کودتا، پیا‌می‌هم برای محمدرضا شاه پهلوی در یکی از برنامه‌های انگلیسی مخابره شده که بیانگر حمایت بریتانیا از کودتا علیه دولت مصدق بوده است.
پس از آن، انتشار اسنادی مربوط به فعالیت‌های بخش انگلیسی زبان بی‌بی‌سی در جریان کودتای 28 مرداد نیز شاهدی بر نقش خاص ‌این رادیو در کودتایی بود که راه نهضت ملی را بست و همه دستاوردهای مشروط و نهضت ملی شدن صنعت نفت را پوچ ساخت تا برای ربع قرن، محمدرضا پهلوی با آسایش خیالی بیش از پیش به توسعه قدرت خویش بپردازد و برخلاف قانون اساسی مشروطه، یک دیکتاتوری کامل به راه اندازد.
کرمیت روزولت درباره عملکرد رادیو بی‌بی‌سی انگلیسی زبان می‌نویسد: برای نشان دادن مشروعیت مأموریت که از جانب پرزیدنت امریکا‌ آیزنهاور و نخست وزیر بریتانیای کبیر وینستن چرچیل داشتم قرار شد به دستور نخست وزیر چرچیل رادیوی بی بی سی در برنامه فارسی شب معینی را به جای ‌اینکه فرمول همیشگی حالا نیمه شب است به‌کار ببرد با مختصر تغییر بگوید: حالا. مکث. دقیقاً نیمه شب است.