کامران علمدهی - آمار کشته‌شدگان و مصدومان تصادفات تنها یک عدد نیست که با افزایش آن سعی کنیم آن را بلندتر بگوییم و با کاهش آن در تلاش باشیم تا به یک دهگان رند برسانیم. جان باختن یک انسان علاوه بر لطمه‌های جبران ناپذیر برای خانواده‌اش تبعات منفی بسیاری نیز برای جامعه دارد.
حدود یک هفته از آغاز سال 1402 گذشته و نزدیک به 500 نفر بر اثر سوانح جاده‌ای جان باختند. البته این عدد مربوط به فوتی‌هایی است که در صحنه تصادف یا حداکثر 3 روز بعد از حادثه جان باخته‌اند و به طور قطع آمار دقیق‌تر عددی بیش از این خواهد شد. ضمن اینکه بیش از 7 هزار نفر هم مصدوم شده‌اند.  اما این عدد پایان آمار نیست و به طور قطع با این روند تا پایان تعطیلات نوروزی بر این آمار افزوده خواهد شد و این بدان معناست که در زمینه عوامل بروز تصادفات جاده‌ای و بالابودن میزان مرگ و میر ناشی از آن همچنان با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستیم و به نظر نمی‌رسدکه حداقل تا چند سال آینده به یک چشم انداز ایده‌آل دست یابیم. طبق اظهارات سخنگوی فراجا در نوروز سال جاری 90 هزار مامور پلیس در قالب 4 هزار گشت، وظیفه خدمت رسانی به مردم را عهده‌دار شدند. جدای از بحث سایر جرایم در نوروز، حضور پرشمار ماموران کمک چندانی به کاهش چشمگیر تلفات و مصدومان حوادث جاده‌ای نکرده است. شاید تا پیش از آغاز سال 1402 و سفرهای نوروزی انتشار اخبار این‌چنینی بسیاری را دلخوش می‌کرد که پلیس تدابیر ویژه‌ای برای این ایام اندیشیده است. طبق اظهارات سردار احمدرضا رادان فرمانده کل فراجا ۶۵ درصد از تصادفات نوروزی و فوتی‌های ناشی از آن در اثر تخطی از سرعت مطمئنه، عدم رعایت حق تقدم و عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه بوده که به طور معمول ناشی از خواب آلودگی و خستگی رانندگان است. بسیاری از رانندگان تمایلی به پذیرش قانون و احترام به حقوق سایر شهروندان ندارند. یکی از معضلاتی که همواره باعث بسیاری از تصادفات جاده‌ای به‌خصوص در ایام نوروز می‌شود اعتماد به نفس بالا و البته کاذب رانندگانی است که یا هنوز تجربه کافی برای رانندگی در جاده‌ها را ندارند و یا به طور کل به لحاظ قوانین گواهینامه‌ای نباید در خارج از شهر رانندگی کنند. اما بدون در نظر گرفتن تبعات عملی که انجام می‌دهند تنها به فکر خوشی لحظه‌ای خود و خانواده‌شان هستند.
نکته دیگر موضوع سرعت غیرمجاز و خستگی رانندگانی است که بازهم در اغلب مواقع به همان اعتماد به نفس کاذب برمی‌گردد. گاهی رانندگان بر این باورند که اگر با سرعت پایین و مطمئن حرکت کنند و یا اینکه دم از خستگی بزنند کل ارزش و توانایی‌هایشان در بحث رانندگی مخدوش می‌شود این در حالی است که راننده باتجربه و عاقل هیچ‌گاه برای عرض اندام و برجسته‌کردن کارش با کسی شوخی ندارد و هر لحظه که احساس خطر کند با ریسک کارش را ادامه نمی‌دهد.  نکته سوم هم بحث کیفیت خودروهای داخلی است که به طور قطع در این حوادث سهم بسزایی دارد. با بررسی و کنکاش در مورد اخبار، آمار و عکس‌های منتشر شده از حوادث جاده‌ای می‌توان به صراحت گفت که غالب تصادفات منتج به فوت و صدمه مربوط به خودروهای داخلی و بی‌کیفیت است، موضوعی که بارها سردار هادیان‌فر رییس پلیس راهور فراجا و بسیاری از مسئولان مرتبط بر آن تاکید داشته‌اند. اما هربار تا چند هفته‌ای موضوع کیفیت خودروها مورد مجادله قرار می‌گیرد و بعد از آن هم دوباره به دست فراموشی سپرده می‌شود. و نکته پایانی هم موضوع فرهنگسازی، آموزش و اطلاع‌رسانی درست و موثر دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط است. ما اگر از سنین کودکی و در دوران مدرسه به‌طور صحیح با مفاهیم و قوانین رانندگی آشنا شویم و آشنایی را به یکی – دو ساعت تورق کتاب آیین‌نامه رانندگی محدود نکنیم به طور قطع در دراز مدت با آینده روشنی در این زمینه روبه‌رو خواهیم بود. متاسفانه وقتی قصدمان از مطالعه قوانین رانندگی تنها محدود به چند ساعت می‌شود ماحصل آن به چیزی جز بی‌قانونی در رانندگی نمی‌رسیم. به هرحال توجه به این نکات و همین‌طور جرایم بازدارنده که البته خود آن هم مبحثی مفصل است می‌تواند به کاهش قابل محسوس آمار فوتی‌ها و مصدومان حوادث جاده‌ای چه در طول سال و چه در سایر ایام سال کمک شایانی کند و ما تنها به تعداد فوتی‌ها به چشم یک عدد نگاه نکنیم.