خداحافظی خاص محمد بنا؛ بعد از موفقیت تاریخی این بار برای همیشه
محسن وظیفه
روزنامه‌نگار
یکی از تکراری‌ترین اتفاقات در کشتی ایران جدایی‌ها و بازگشت محمد بنا به تیم ملی کشتی فرنگی بود. کسی که بیشترین نقش را در موفقیت‌های تاریخی کشتی فرنگی داشته و به تنهایی به اندازه تمام تاریخ توانسته برای کشتی فرنگی مدال جهانی و المپیک بگیرد. این مربی بزرگ و تأثیر‌گذار اما چندین بار هم بنا به دلایل خاص از تیم ملی کشتی فرنگی جدا شده که همین هم باعث شده تا سوژه رسانه‌ها شود. البته بررسی اتفاقات گذشته که منجر به خداحافظی محمد بنا شده، نشان از این دارد که هیچ یک از این جدایی‌های محمد بنا هم سر خواسته‌ها و منافع شخصی نبوده اما هیچ وقت هم اهل کوتاه آمدن نبود.
قهر اول؛ اختلاف بر ستاره‌های جوان
اولین بار سال 2005 بود که قهر و از تیم ملی جدا شد. آن‌هم چند روز مانده به رقابت‌های جهانی بوداپست. محمد بنا که بعد از درخشش با جوانان به‌عنوان سرمربی تیم ملی بزرگسالان هم انتخاب شده بود، خواهان اضافه شدن برخی از قهرمانان تیم ملی جوانان به بزرگسالان بود؛ حمید سوریان، داود عابدین‌زاده و قاسم رضایی نفراتی بودند که در جوانان درخشیده بودند و محمد بنا به‌دنبال آوردن آنها به بزرگسالان بود. اصلاً شرط محمد بنا برای رفتن به تیم بزرگسالان این بود که تیم خودش را به بزرگسالان ببرد، یعنی هم دستیارانش و هم کشتی‌گیرانش را. موضوعی که به مذاق حسن بابک که قبل از بنا سرمربی بزرگسالان بود و هم محمد رضا طالقانی خیلی خوش نیامد. به هر شکلی بود با قهر و آشتی‌های محمد بنا، حمید سوریان به جهانی بوداپست رسید و داود عابدین‌زاده هم در انتخابی ناعادلانه شکست خورد و از ترکیب تیم جا ماند. حاصل قهر اول بنا طلای حمید سوریان در 18 سالگی بود که سومین طلای تاریخ کشتی فرنگی ایران در مسابقات جهانی بود.
قهر دوم؛ حمایت از حقوق مربیان
دومین قهر محمد بنا در سال 2006 اتفاق افتاد. جایی که مرحوم محمد رضا یزدانی خرم رئیس فدراسیون کشتی بود و محمد بنا به‌عنوان سرمربی تیم ملی بعد از درخشش در قهرمانی جهان که به میزبانی گوانگژو انجام شده بود، آماده رفتن به بازی‌های آسیایی دوحه بود. چند روز قبل از اعزام تیم محمد بنا در حمایت از دستیارانش یعنی ناصر نوربخش، جمشید خیرآبادی و فرهاد اسماعیل‌نژاد از تیم ملی قهر کرد. کمیته ملی المپیک و فدراسیون کشتی نام یکی از دستیاران بنا را خط زده بودند و محمد بنا حاضر نبود این تصمیم را بپذیرد. همان زمان تیم ملی کشتی آزاد با منصور برزگر، تقی اکبر‌نژاد، غلامرضا محمدی، محمد طلایی، عزیز واگذاری و امیر توکلیان برای دوحه آماده شده بود. محمد بنا نسبت به تفاوت در تعداد مربیان معترض بود و به همین دلیل هم با واسطه به دوحه رفت اما بعد از دوحه تصمیم گرفت از تیم ملی جدا شود. حاصل جدایی او از تیم ملی کشتی فرنگی شکست سنگین در بازی‌های المپیک 2008 پکن بود.
قهر سوم؛ بهترین نتیجه تاریخ
بعد از افتضاح پکن یزدانی خرم دوباره به سراغ محمد بنا رفت و این بار به او تا المپیک 2012 لندن اختیار تام داد. تصمیم سیاسی و اشتباه در برکناری در سال 2011 کمی کار را برای بنا سخت کرد اما با این‌حال او به المپیک لندن رفت و بهترین تاریخ ورزش ایران در بازی‌های المپیک را که سه مدال طلا بود، کسب کرد. فشارهایی که بعد از رفتن یزدانی خرم روی بنا آغاز شده بود، بعد از المپیک کار خودش را کرد و در نهایت در دورانی که مرحوم خطیب سرپرست بود، محمد بنا برای سومین بار از اردوی تیم ملی قهر کرد و رفت. ناکامی فرنگی‌کاران در جهانی 2013 منجر شد تا رسول خادم وساطت کند و محمد بنا یک بار دیگر به تیم ملی کشتی فرنگی برگردد. این بازگشت خیلی طول نکشید اما همین بازگشت بنا شرایط را برای حضور دوباره ستاره‌های کشتی فرنگی فراهم کرد. حمید سوریان، امید نوروزی و قاسم رضایی در جهانی 2013 غیبت داشتند اما بازگشت بنا بار دیگر آنها را به تیم ملی برگرداند. محمد بنا خیلی زود با برنامه‌های رسول خادم دچار مشکل شد. بنا همیشه اختیار عمل داشت اما این بار خادم تمام اختیارات را به انتخابی تیم ملی داده بود و همین باعث شد تا محمد بنا باز هم از تیم ملی قهر کند و این بار چند روز قبل از جام جهانی کشتی فرنگی در تهران از تیم رفت. تیم در تهران قهرمان جام جهانی شد و بعد هم با ستاره‌هایی که محمد بنا ساخته بود، برای اولین بار در تاریخ قهرمان جهان شد.
قهر چهارم؛ اولین خداحافظی
بعد از قهرمانی جهان در ازبکستان که به نام احد پازاج و حسن بابک نوشته شد اما کار محمد بنا و همکارانش بود، اختلاف در فدراسیون و کادر فنی تیم ملی بالا گرفت. حاصل این اختلاف و نبود محمد بنا، ناکامی بزرگ در جهانی 2015 لاس‌وگاس بود. شکستی بزرگ که باز هم باعث شد تا رسول خادم 8 ماه مانده به المپیک ریو سراغ محمد بنا برود. بنا برای ریو آمد اما این بار بازگشت او اتفاق خوبی را رقم نزد. اگر چه هنوز بعد از المپیک لندن و المپیک توکیو، نتیجه ریو در تاریخ بهترین است اما بعد از المپیک ریو محمد بنا از تیم ملی خداحافظی کرد تا چهارمین قهر او از تیم ملی کشتی فرنگی رقم بخورد. هر چند که این بار قهری در کار نبود و بنا اعلام کرد که برای همیشه خداحافظی کرده. عملاً محمد بنا با برنامه‌های رسول خادم به بن‌بست رسیده بود و راهی به جز این باقی نمانده بود. هر چند که این خداحافظی هم خیلی طولانی نشد و او چند سال بعد برای ثبت نتایج تاریخی جدید دوباره به تیم ملی برگشت.
قهر پنجم؛ قبل از جهانی صربستان
سال 2019 محمد بنا باز هم به تیم ملی کشتی فرنگی برگشت. اوضاع در کشتی فرنگی به حدی خراب بود که مسئولان ورزش برای خروج از این وضعیت راهی جز اینکه باز هم به سراغ بنا بروند، نداشتند. نه از ستاره‌های تاریخ ساز‌کشتی فرنگی خبری بود و نه از رسول خادم و فرایند انتخابی‌اش. بنابراین محمد بنا در شرایط متناقضی تیم را تحویل گرفت. اختیار تام داشت اما کشتی‌گیر نداشت که بخواهد از آنها استفاده کند. تیم او در جهانی 2019 با کشتی‌گیران جوان و آینده‌دار در یک قدمی رسیدن به سکو باز ماند اما مشخص بود که این ستاره‌ها خیلی زود در جهان و المپیک می‌درخشند. درخشش در المپیک توکیو با یک طلا و یک برنز و بعد هم بهترین تاریخ کشتی فرنگی در مسابقات قهرمانی جهان که در اسلو ثبت شد باز هم شایستگی و توانایی محمد بنا را نشان داد. هر چند بعد از جهانی اسلو بی‌دلیل از سوی شاگردانش مورد هجمه قرار گرفت. این هجمه‌ها در نهایت کار خودش را کرد و محمد بنا قبل از قهرمانی جهان تصمیم گرفت از تیم ملی جدا شود. او قبل از اینکه تیم به جهانی صربستان اعزام شود، اتاقش را خالی کرد و در همان صربستان هم اعلام کرد که دیگر با تیم ملی کشتی فرنگی کاری ندارد. تصمیمی که شاید برای آخرین بار باشد و دیگر بهترین سرمربی قرن کشتی را در کنار تیم ملی نبینیم.