سه نکته که حیات اجتماعی را محکم می‌کند
دکتر توکلی؛ مدیر اندیشکده اقامه عدل
کلمه «قوام» از منظر عدالت به اقتصاد مربوط می‌شود. ترجمه «قوام» در حیات اجتماعی یعنی هر چیزی که آن را سامان و استواری می‌بخشد. در نگاه قرآنی و عدالت‌محور سه چیز حیات اجتماعی را محکم می‌کند؛ اولی «حرث» است که به زبان امروزی اشاره به تولید دارد. دومین «نسل» و سومین «مال» است. همچنین لازم است به نامه 53 نهج البلاغه عنایت کنیم؛ در این نامه امیرالمؤمنین(ع) سه شاخص برای مدیر آرمانی می‌دهند و اول این است که وسط ترین در حق باشد. در واقع مدیری که حق را به ذی‌حق به شکل متعادلی برساند. دوم اینکه تا حد امکان عدالت را در فراگیرترین شکل پیاده کند. سومین عبارتی که حضرت به کار می‌برد «رضی الرعیه» است؛ یک تعبیر از رعیت، توده‌ای از مردم است که اگر عدالت در موردشان اجرا شود بندگی خدا می‌کنند و به حق خود قانع هستند؛ رضایت آنها از کارگزار مهم است. همچنین باید توجه داشت که فرد عادل باید اعتقاداتش صحیح، شخصیتش درست و رفتارش عادلانه باشد. شخصیت شامل انصاف و اعتدال در قوای نفس و توازن در تأمین نیازها، اعم از جسمی و روانی است؛ افراط یا تفریط در هریک، به دیگری آسیب می‌زند. در حوزه رفتار دو نشانه برای فرد عادل وجود دارد، یکی رعایت حقوق است - اعم از حق‌الناس، حق‌الله، حق النفس و حق طبیعت - و دیگری اینکه حتی حرکت فردی او عادلانه است.